„Nowe” doniesienia o pobycie króla Stanisława Leszczyńskiego na Kujawach i w Toruniu na przełomie 1707/1708 roku

• Authors: Dygdala Jerzy

Title variants

EN

„New” announcements concerning the stay of King Stanisław Leszczyński in Kuyavia in Torun at the end of 1707 and the beginning of 1708

DE

„Neue” Nachrichten vom Aufenthalt König Stanisław Leszczyńskis in Kujawien und Thorn an der Jahreswende 1707/1708

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W tomie 20 „Rocznika Toruńskiego” z 1991 r. ukazał się mój artykuł Król Stanisław Leszczyński w Toruniu w styczniu 1708 roku. Zwróciłem w nim uwagę na praktycznie nieznany epizod z dziejów tego monarchy, a także i samego miasta Torunia, podkreślając, że luki w toruńskich źródłach z tego okresu nie pozwalają na pełniejsze przedstawienie tego wydarzenia. Tymczasem podczas niedawnych kwerend archiwalnych napotkałem w zespole Archiwum Radziwiłłów, przechowywanym w Archiwum Głównym Akt Dawnych w Warszawie listy sekretarza króla Stanisława, Samuela Kazimierza Szwykowskiego skierowane do kanclerza wielkiego litewskiego Karola Stanisława Radziwiłła. Szwykowski w latach 1706-1708 stale towarzyszył monarsze, cieszył się jego zaufaniem i praktycznie co tydzień informował Radziwiłła (swego protektora) o codziennym życiu na dworze królewskim. W listach tych znalazło się sporo informacji o pobycie polskiego monarchy w Toruniu i na pobliskich Kujawach w miejscowościach Święte i Koneck. W świetle tych listów okazało się, iż król zjawił się w Toruniu już 5 stycznia po południu, wyjechał natomiast z miasta wieczorem 6 stycznia. Ponownie zjawił się w Toruniu popołudniu 9 I 1708 r. (a nie 11 stycznia) i to właśnie wtedy, a nie podczas poprzedniego pobytu, nocował u podskarbiego wielkiego koronnego Władysława Czarnkowskiego. Król ostatecznie opuścił miasto po obiedzie 10 I 1708 r., udając się w ślad za królem szwedzkim Karolem XII w głąb Rzeczypospolitej.

EN

Volume 20 of „Rocznik Torunski” of 1991 contained my article Król Sta-nisław Leszczyński w Toruniu w styczniu 1708 roku [English: King Stanisław Leszczyński in Torun in January 1708]. In it, I addressed a virtually unknown episode from the history of the monarch and the history of Torun, underlining that the gaps in Torun’s sources from the period did not allow a more tho-rough presentation of the event. In the meantime, during recent archival que-ries in the Archive of the Radziwiłł family, preserved in the Main Archive of Old Files in Warsaw, I came across some letters written by King Stanisław’s secretary – Samuel Kazimierz Szwykowski – to the Grand Chancellor of Li-thuania Karol Stanisław Radziwiłł. In the years 1706 –1708 Szwykowski ac-companied the monarch, won his trust and every week informed Radziwiłł (his protector) about daily life at the royal court. The letters include much informa-tion about the Polish monarch’s stay in Torun and Kuyavia in such places as Święte and Koneck. In the light of the letters it was revealed that the king had appeared in Torun as early as 5 January in the afternoon and left the town on 6 January in the evening. He returned to Torun on 9 January 1708 (not on 11 January) and it was then (not during his previous stay) that he spent the night in the house of the grand crown treasurer Władysław Czarnkowski. Eventual-ly, the king left the town after dinner on 10 January 1708 and followed the Swedish king Charles XII.

DE

In Band 20 des „Rocznik Toruński” von 1991 erschien mein Artikel „Kö-nig Stanisław Leszczyński in Thorn im Januar 1708ˮ. Darin ging es um eine praktisch unbekannte Episode aus der Geschichte dieses Herrschers und eben-so der Stadt Thorn. Ich schrieb damals, dass die Lücken in den Quellen aus Thorn aus dieser Zeit eine vollständigere Darstellung dieses Ereignisses un-möglich machen. Doch kürzlich bin ich bei Archivforschungen im Fundus des Radziwiłł-Archivs im Hauptarchiv Alter Akten (Archiwum Główne Akt Dawnych) in Warschau auf Briefe gestoßen, die der Sekretär von König Sta-nisław, Samuel Kazimierz Szwykowski an den Großkanzler von Litauen, Karol Stanisław Radziwiłł, gerichtet hat. Szwykowski hielt sich in den Jahren 1706 –1708 ständig bei dem Monarchen auf, genoss sein Vertrauen und infor-mierte Radziwiłł (seinen Patron) fast jede Woche über das tägliche Leben am Königshof. In diesen Briefen fand sich eine Menge an Informationen über den Aufenthalt des polnischen Monarchen in Thorn und dem benachbarten Kuja-wien in den Orten Święte und Koneck. Aus diesen Briefen wird klar, dass der König schon am Nachmittag des 5. Januars in Thorn ankam und am Abend des 6. Januar die Stadt verließ. Am Nachmittag des 9. Januar 1708 (und nicht am 11. Januar) kam er erneut nach Thorn, und während dieses Aufenthalts (nicht während des vorhergehenden) übernachtete er beim Krongroßschatz-meister Władysław Czarnkowski. Der König verließ die Stadt schließlich am 10. Januar 1708 nach dem Mittagessen und begab sich ins Landesinnere zum schwedischen König Karl XII.

Keywords

PL

Toruń; Stanisław Leszczyński

EN

Toruń; Stanisław Leszczyński

• Publisher: Towarzystwo Miłośników Torunia
• Journal: Rocznik Toruński
• Year: 2015
• Issue: 42
• Pages: 7-24

Dates

published

2015

Contributors

author

Dygdala Jerzy