„Oswajanie czasu” w Le Passe Temps Michała Tailleventa (XV wiek)

• Authors: Anna Gęsicka

Title variants

EN

“Taming of Time” in Le Passe Temps by Michault Taillevent (XV C.)

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Poemat Le passe-temps Michała Tailleventa wpisuje się w ważny nurt twórczości poetyckiej późnego średniowiecza, koncentrujący się na temacie upływu czasu postrzeganego z perspektywy konfrontującej się z nim jednostki. Pytania, na jakie niniejszy artykuł próbuje dać odpowiedź, brzmią: w jaki sposób Michał Taillevent przedstawia problem upływu czasu? Czy uświadomienie sobie tego procesu stanowi według poety wartość stałą w ludzkim życiu, czy też sposób postrzegania czasu ewoluuje w miarę starzenia się człowieka? Czy poemat Passe Temps proponuje jakąś drogę uchronienia się przed całkowitym załamaniem w obliczu własnego przemijania? Eponimiczny czas objawia w utworze ciekawe funkcje i oblicza. W artykule najpierw omówiony został obiektywny wymiar czasu potraktowanego jako przedmiot obserwacji piszącego o nim poety, a następnie wymiar subiektywny, w którym wyodrębniony został nie tylko czas miniony i czas antycypowany, ale także czas nieuświadomiony i czas uświadomiony, wreszcie czas wykorzystany dobrze i czas zmarnowany. Poemat Tailleventa proponuje także różne sposoby stawienia czoła nieuchronnemu procesowi przemijania, pośród których szczególnie skutecznym i zalecanym remedium byłby literacki akt twórczy.

EN

Poem Le passe-temps by Michault Taillevent entered the important movement of poetic output of Late Middle Ages, focusing on the theme of time elapse, as seen from the perspective of a confronting it individual. This paper tries to answer the following questions: in what way does Michault Taillevent articulate the idea of passing of time? Is, according to the author, the appreciation of that process a longstanding value in human life, or does the perception of time evolve with advancing years? Does Passe Temps poem offer any way of protecting against a total breakdown in the view of passing of somebody’s life? Eponymous time reveals intriguing functions and countenances in the work. The paper starts with talking over the objective dimension of time taken as an object under observation of the writing about it poet, and then come the subjective descriptions that distinguish the past and anticipated time, as well as, realised and beyond realisation periods, and finally, well used and wasted time. The poem by Taillevent, puts also forward different ways of standing up to inevitable process of passing, where especially effective and recommended remedy would be a literary work.

Keywords

PL

czas; przemijanie; upływ czasu; Le passe-temps; Michał Taillevent

EN

time; passing; passing of time; Le passe-temps; Michault Taillevent

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Humanistyczne
• Year: 2013
• Volume: 61
• Issue: 5: Neofilologia
• Pages: 133-148

Contributors

author

Anna Gęsicka

• Katedra Filologii Romańskiej, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

References

• ARENDT H., Między czasem minionym a przyszłym. Osiem ćwiczeń z myśli politycznej, tłum. M. Godyń, W. Madej, Wydawnictwo Aletheia, Warszawa, 2011.
• ARIÈS Ph., L’enfant et la vie familiale sous l’Ancien Régime, Seuil, Paris, 1973.
• ARIÈS Ph., L’homme devant la mort, t.1, Paris, 1985.
• AUGUSTYN (Św.), Wyznania, tłum. Z. Kubiak, Wydawnictwo Znak, Kraków, 2000.
• BALAVOINE C., Le monstre apprivoisé: sur quelques figures emblématiques du Temps à la Renaissance, [in:] Y. Bellenger (dir.), Le temps et la durée dans la littérature au Moyen Age et à la Renaissance, Nizet, Paris, 1986, s. 153-178.
• BEAUVOIR (de) S., La vieillesse, Gallimard, Paris, 1970.
• BELLENGER Y., Temps mythique et mythes du temps dans les „Hymne” de Ronsard, [in:] Y. Bellenger (dir.), Le temps et la durée dans la littérature au Moyen Age et à la Renaissance, s. 179-192.
• BOIS J.-P., Histoire de la vieillesse, PUF, 1994.
• BOUTET D., STRUBEL A., La littérature française du Moyen Age, PUF, Paris, 1997.
• CERQUIGLINI J., Le nouveau lyrisme (XIVe et XVe siècle, [in:] Poirion D. (dir.), Précis de littérature française du Moyen Age, PUF, Paris, 1983, s. 275-292.
• CERQUIGLINI J., Ecrire le temps. Le lyrisme de la durée aux XIVe et XVe siècles, [in:] Le temps et la durée dans la littérature au Moyen Age et à la Renaissance, s. 103-115.
• CERQUIGLINI J., „Actendez, actendez ”, [in:] E. Baumgartner (éd.), Le nombre du temps ; En hommage à Paul Zumthor, H. Champion, Paris 1988, s. 39-47.
• CHAMPION P., Histoire poétique du XVe siècle, t. 1, Paris, 1923.
• DESCHAUX R., Un poète bourguignon du XVe siècle, Michault Taillevent (édition et étude), Droz, Genève, 1975.
• FRITZ J.-M., Figures et métaphores du corps dans le discours de l’histoire: du „Mundus senescens” au monde malade, [in:] Apogée et déclin. („Cultures et civilisations médiévales”, VIII, Presses de l’Université de Paris Sorbonne, 1993), s. 69-86.
• GALDERISI C., Charles d’Orléans et l’’autre’ langue : Ce français que son ‘cuer amer doit’, [in :] M.-J. Arn (éd.), Charles d’Orléans in England (1415-1440), Boydell&Brewer, Cambridge, 2000, s. 79-86.
• GĘSICKA A., Starość i śmierć w piętnastowiecznej poezji francuskiej, „Paedagogia Christiana”, t. 1/17 (2006), s. 25-35.
• GĘSICKA A., Starość: wymiary cierpienia. Świadectwo późnośredniowiecznej francuskiej poezji lirycznej, [in:] J. Binnebesel, J. Błeszyński, Z. Domżał (red.), Wielowymiarowość cierpienia, WSEZ, Łódź, 2010, s. 245-266.
• GREIMAS A. J., Keane T.M., Dictionnaire du moyen français, Larousse, 1992.
• GUENÉE B., L’âge des personnes authentiques ; ceux qui comptent dans la société médiévale sont-ils jeunes ou vieux ? [in:] F. Autrand (éd.), Prosopographie et génèse de l’Etat moderne, Collection de l’Ecole Normale Supérieure de Jeunes Filles, no 30, Paris, 1986, s. 249-279.
• HASENOHR G., ZINK M. (dir.), Dictionnaire des lettres françaises. Le moyen Age, Livre de Poche, Fayard, 1992.
• HERLIHY D., Vieillir à Florence au Quattrocento, „Annales ESC”, t. XXIV (1969), s. 1338-1352.
• HUË D., L’image de l’âge ; traités et poèmes des Ages des hommes, [in :] Vieillesse et vieillissement au Moyen Age („Senefiance”, t. 19, 1987), s. 133-150.
• LORCIN M.-Th., Gérontologie et gériatrie au Moyen Age, [in :] Vieillesse et vieillissement..., s. 199-214.
• LORRIS (de) G. et MEUNG (de) J., Le Roman de la rose, éd. D. Poirion, Garnier-Flammarion, Paris, 1974.
• MINOIS G., Histoire de la vieillesse en Occident. De l’Antiquité à la Renaissance, Fayard, 1987.
• MUHLETHALER J.-C., Poétiques du XVe siècle. Situation de François Villon et Michault Taillevent, Nizet, Paris, 1983.
• NAVARRE (de) Ph., Les quatre âges de l’homme, éd. M. de Fréville, Librairie de Firmin Didot, Paris, 1888 (first reprinting par Johnson Reprint Corporation, New York, 1968).
• PANOVSKY E., Le Vieillard – Temps, [in:] Essais d’iconologie, Gallimard, Paris, 1967, s. 105-149.
• PIAGET A., Pierre Michault et Michault Taillevent, „Romania”, t. 18 (1889), s. 439-452.
• PLANCHE A., Charles d’Orléans ou la recherche d’un langage, Bibliothèque du XVe siècle, 38, Paris 1975.
• POIRION D., Le temps perdu et retrouvé ... au XVe siècle, „Revue des Sciences Humaines”, t. 4 (1984), s. 71-84.
• RUS M., Structures temporelles à la fin du moyen âge, „Etudes médiévales”, Amiens, nr 6 (2004), s. 41-46.
• VAN HEMELRYCK T., Le Viel Homme et la Mort. Observations sur le „Passe Temps” de Michault Taillevent, „Les Lettres Romanes”, Université Catholique de Louvain, t. LI, No 1-2 (1997), s. 19-34.
• ZINK M., Froissart et le temps, PUF, Paris, 1998.