Losy zesłańców syberyjskich w twórczości Aleksandra Sochaczewskiego

• Authors: Stołoska-Fuz Katarzyna
• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Wstępem do artykułu poświęconego losom zesłańców syberyjskich w twórczości Aleksandra Sochaczewskiego jest krótkie omówienie systemu kar przewidzianych wobec powstańców 1863 roku. W pracy wymieniono różne rodzaje zesłania stosowane wobec insurgentów: katorgę, osiedlenie, osadzenie i zamieszkanie. Zgodnie z Ukazem carskim z maja 1863 roku wszystkich zatrzymanych podzielono na pięć grup w zależności od zaangażowania w sprawy narodowe i wymierzano wobec nich stosowną karę. Jednym z uczestników demonstracji patriotycznych organizowanych w Warszawie na początku lat sześćdziesiątych XIX w., aktywnie współpracującym z obozem czerwonych był Aleksander Sochaczewski (właściwie Sonder Lejb), dzieląc następnie los tysięcy katorżników. W artykule przedstawiono jego życie począwszy od dzieciństwa spędzonego w Iłowie, poprzez okres warszawski zakończony aresztowaniem i wyrokiem śmierci zamienionym pod szubienicą na 22 lata katorgi. Wrodzony talent artystyczny ledwie ukształtowany w Szkole Sztuk Pięknych w Warszawie, w klasie prof. Józefa Simmlera, sprawił że już w czasie podróży na Syberię bohater artykułu czynił notatki malarskie postanawiając poprzez sztukę dać świadectwo męczeństwa narodu polskiego. Pobyt na zesłaniu wpłynął na psychikę twórcy, który po powrocie z Syberii, w 1884 roku, w malarstwie szukał ukojenia. Sochaczewski, jak przedstawiono w artykule, specjalizował się w scenach rodzajowych obrazujących życie na zesłaniu. Uwidaczniał na swych pracach m.in. sceny zakuwania w kajdany, drogę na katorgę, ucieczkę więźniów czy śmierć na bezdrożach Syberii. Największą i najbardziej znaną pracą Sochaczewskiego jest Pożegnanie Europy stanowiące dzieło życia twórcy. Temu obrazowi poświęcono w artykule więcej miejsca, charakteryzując m.in. niektóre postacie upamiętnione przez artystę na płótnie. Kolekcja będąca własnością Muzeum Historycznego m. st. Warszawy stanowi obecnie depozyt Muzeum Niepodległości w Warszawie. Prace artysty prezentowane są w X Pawilonie Cytadeli Warszawskiej, a więc w miejscu gdzie zaczęła się gehenna zarówno Sochaczewskiego jak i wielu Polaków oddanych sprawie narodowej.

EN

The article says about Aleksander Sochaczewski (1843-1923), the artist whose painting shows the fate of the insurgents of the January Uprising sent to Siberia.

Keywords

PL

Aleksander Sochaczewski; powstanie styczniowe; zesłańcy; Syberia

EN

Aleksander Sochaczewski; the January Uprising; exiles; Siberia

• Publisher: Mazowiecka Uczelnia Publiczna w Płocku
• Journal: Rocznik Towarzystwa Naukowego Płockiego
• Year: 2013
• Volume: 5
• Pages: s. 64-84

Contributors

author

Stołoska-Fuz Katarzyna