Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

PL EN


2008 | 18 | 49-65

Article title

Przywracanie historycznej pamięci jako element kreowania tożsamości lokalnej

Content

Title variants

EN
The restoration of historical memory as the part of local identity creation

Languages of publication

PL

Abstracts

PL
Artykuł jest próbą spojrzenia na proces kreowania lokalnej tożsamości w oparciu o historyczne dziedzictwo Wrocławia. Problem tożsamości dotyczący Ziem Zachodnich i Północnych (nazywanych także „Ziemiami Odzyskanymi”) jest efektem przyłączenia ich do Polski po konferencji poczdamskiej w 1945 r. Bezprecedensowy w skali świata fakt stuprocentowej wymiany kilkusettysięcznej ludności we Wrocławiu, spowodował zerwanie ciągłości kulturowej i historycznej. Nowa, zatomizowana społeczność musiała w niemieckim Breslau budować polski Wrocław pod dyktando propagandy komunistycznej. „Odniemczano” i „repolonizowano” aby uzasadnić tezę o powrocie tych ziem do macierzy. W początkowym okresie tworzenie narodowych mitów sprzyjało integracji pierwszych mieszkańców, ale w dłuższej perspektywie nie budowało ich identyfikacji z miastem. Trudno bowiem mówić o tożsamości bez poznania i zaakceptowania zastanego dziedzictwa. Dopiero na skutek zmian społeczno-politycznych po 1989 roku, rozpoczęto przywracanie miastu historycznej pamięci, która jest bezwzględnym warunkiem zakorzenienia. Wszelkie działania władz miasta i wrocławskich elit, począwszy od symbolicznego przywrócenia historycznego herbu, tworzenia dokumentów strategicznych, renowację wrocławskich przestrzeni symbolicznych, konsekwentną edukację historyczną i regionalną, aż po stymulowanie społecznych akcji, miały na celu budowanie społeczeństwa obywatelskiego mocno identyfikującego się z miastem i jego (także niemiecką) historią. Poprzez poznawanie i akceptację tejże, mieszkańcy wytworzyli w sobie poczucie regionalnej odrębności, która zawiera się w pojęciu „wrocławskości” - fenomenie w skali Polski.
EN
The article is an attempt to look at the process of creating a new local identity in the city of Wrocław based on its historical heritage. The problem which, in fact, refers to a sense of identity of the people who have inhabited entire Western and Northern Territories (so called “Regained Territories”) incorporated into Poland after the Potsdam Conference in 1945. The world’s unprecedented total replacement of hundreds of thousands inhabitants of the city resulted in breaking off its historical and cultural continuity. A newborn community in German Breslau was forced to build Polish Wrocław at the bidding of communist propaganda. Almost everything was “degermanized” and “repolonized” to support the view that the Regained Territories were reunited with their rightful motherland. At the beginning the creation of such national myths was conducted to integrate the first city dwellers but in the long run it was rather unfavourable for building up their identification with the city. Bringing back Wrocław’s historical memory, which is an essential condition of putting down one’s roots, started as late as 1989, the time when the Polish socio-political transformation was initiated. All the efforts made by both the city’s authorities and its elites, such as the symbolic return of its historical coat of arms, preparation of strategic documents, renovation of the symbolic places of Wrocław, consistent regional historical education as well as various stimulating social campaigns were aimed at building civil society identified with the city and its (also German) history. Owing to such accepted knowledge the inhabitants have developed a sense of their own regional distinctiveness accurately embraced by the concept of “being a Vratislavian”, a settled citizen of his/her own city, a phenomenon which is still unique in Poland.

Contributors

  • Uniwersytet Wrocławski

References

  • Bartz B. 1995, Wzrost ruchu migracyjnego jako wyzwanie dla pedagogiki interkulturowej w kontekście niemieckim, w: Edukacja międzykulturowa. W kręgu potrzeb, oczekiwań i stereotypów, red. J. Nikitorowicz, Białystok.
  • Bednarek S. 1998, Regionalizm dolnośląski – teraźniejszość i przyszłość, w: Jak kreować tożsamość lokalną, Biuro Rozwoju Wrocławia, Wrocław.
  • Berlińska D. 1998, Postawy młodzieży licealnej wobec niemieckiej przeszłości i „małej ojczyzny” na Śląsku Opolskim, „Zeszyty Instytutu Zachodniego”, nr 1.
  • Berlińska D. 2000, Niemieckie dziedzictwo kulturowe jako element rekonstrukcji tożsamości mniejszości niemieckiej na Śląsku Opolskim, w: Wspólne dziedzictwo? Ze studiów nad stosunkiem do spuścizny kulturowej na Ziemiach Zachodnich i Północnych, „Ziemie Zachodnie – studia i materiały”, nr 22, red. Z. Mazur, Instytut Zachodni, Poznań.
  • Błaszczyk M. 1998, Zrozumieć tożsamość Wrocławia, w: Jak kreować tożsamość lokalną, Biuro Rozwoju Wrocławia, Wrocław.
  • Błaszczyk M. 2003, Rozważania nad lokalną tożsamością mieszkańców Wrocławia, w: Sytuacja i rola wielkiego miasta w procesie transformacji. Studium porównawcze rozwoju ekonomicznego i procesów społecznych na przykładzie Wrocławia i Lipska, red. Z. Kurcz, Z. Morawski, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
  • Davies N., Moorthouse R. 2002, Mikrokosmos. Portret miasta środkowoeuropejskiego, Wrocław, Breslau, Vratislavia, Wydawnictwo Znak, Kraków.
  • Domagała B. 2000, Mniejszość niemiecka i Wspólnota Kulturowa „Borussia” wobec niemieckiego dziedzictwa kulturowego Warmii i Mazur, w: Wspólne dziedzictwo? Ze studiów nad stosunkiem do spuścizny kulturowej na Ziemiach Zachodnich i Północnych, „Ziemie Zachodnie – studia i materiały”, nr 22, red. Z. Mazur, Instytut Zachodni, Poznań.
  • Harasimowicz J. 2000, Encyklopedia Wrocławia, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław.
  • Helmich M., Kujawiński J., Kutschke M., Toman J. 2005, Odniemczanie i polonizacja, czyli z niemieckiego Breslau powstaje polski Wrocław, w: P. Ther, T. Królik, L. Henke (red.), Polski Wrocław jako metropolia europejska. Pamięć i polityka historyczna z punktu widzenia oral history, Oficyna Wydawnicza ATUT, Wrocław.
  • Jasiński J. 2000, Polska wobec dziedzictwa historycznego Prus Wschodnich po 1945 roku, w: Wspólne dziedzictwo? Ze studiów nad stosunkiem do spuścizny kulturowej na Ziemiach Zachodnich i Północnych, „Ziemie Zachodnie – studia i materiały”, nr 22, red. Z. Mazur, Instytut Zachodni, Poznań.
  • Kołakowski L. 1995, O tożsamości zbiorowej, w: K. Michalski (red.), Tożsamość w czasach zmiany. Rozmowy w Castelgandolfo, Wydawnictwo Znak, Kraków.
  • Łagiewski M. 1992, Herb Wrocławia w architekturze miasta, Wrocław.
  • Maciejewska B. 2000, Nie wasze, ale nasze. Wywiad z dyrektorem Muzeum Wojska Polskiego, „Gazeta Dolnośląska” z 19 maja.
  • Maciejewska B. 2002, Wrocław. Dzieje miasta, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław.
  • Maciejewska B. 2006, Odzyskany złoty skarb, „Gazeta Dolnośląska” z 20 czerwca.
  • Mazur Z. 2000, Dziedzictwo wyłączne, podzielone, wspólne, w: Wspólne dziedzictwo? Ze studiów nad stosunkiem do spuścizny kulturowej na Ziemiach Zachodnich i Północnych, „Ziemie Zachodnie – studia i materiały”, nr 22, red. Z. Mazur, Instytut Zachodni, Poznań.
  • Misiak W. 1997, Tożsamość społeczna Wrocławia w sytuacji radykalnej zmiany, „Studia nad strategią miasta”, z. 2 (10), Biuro Rozwoju Wrocławia, Wrocław.
  • Ossowski S. 1983, O osobliwościach nauk społecznych, PWN, Warszawa.
  • Pluta J. 2006, Tożsamość i lokalność. Uwagi o związku wrocławian z przestrzenią miasta, w: My Wrocławianie. Społeczna przestrzeń miasta, red. P. Żuk, J. Pluta, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław.
  • Rutowska M. 2000, Elementy polityki wobec niemieckiej spuścizny kulturowej na Ziemiach Zachodnich (1945–1950), w: Wspólne dziedzictwo? Ze studiów nad stosunkiem do spuścizny kulturowej na Ziemiach Zachodnich i Północnych, „Ziemie Zachodnie – studia i materiały”, nr 22, red. Z. Mazur, Instytut Zachodni, Poznań.
  • Sakwerda J. 2004, Pomniki w dawnej i współczesnej przestrzeni Wrocławia, w: Pomniki, „Studia nad strategią miasta”, z. 1, 2 (52), Biuro Rozwoju Wrocławia, Wrocław.
  • Saraczyńska A., Maciejewska B. 2000, Oddajcie co nasze – Nie wasze ale nasze – wywiad z dyrektorem Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie, „Gazeta Dolnośląska” z 19 maja.
  • Steinhaus H. 1992, Wspomnienia i zapiski, „Aneks”, Londyn.
  • Strategia. Wrocław 2000 Plus, 1998, „Studia nad strategią miasta”, z. 6 (24), Biuro Rozwoju Wrocławia, Wrocław.
  • Suleja W. 2001, Historia Wrocławia, T. 3, W Polsce Ludowej, PRL i III Rzeczypospolitej, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław.
  • Strategia Wrocław 2000 Plus, Uchwała RMW nr LII/765/98 z dnia 4 czerwca 1998 r.
  • Strauchold G. 2002, Wrocław głównym ośrodkiem uroczystości historycznych na Ziemiach Zachodnich i Północnych 1945–1970, „Zeszyty Instytutu Zachodniego”, nr 28, Poznań.
  • Ther P. 2005, Wstęp. Miasto odkrywane ponownie, w: P. Ther, T. Królik, L. Henke (red.), Polski Wrocław jako metropolia europejska. Pamięć i polityka historyczna z punktu widzenia oral history, Oficyna Wydawnicza ATUT, Wrocław.
  • Thum G. 2005, Obce miasto. Wrocław 1945, Wydawnictwo VIA NOVA, Wrocław.
  • Uchwała Kongresu Regionalistów Dolnośląskich 1998, w: Jak kreować tożsamość lokalną, Biuro Rozwoju Wrocławia, Wrocław.
  • Uchwała RMW (2005) nr XLIV/2969/05 z dnia 8 grudnia, Lokalny Program Rewitalizacji Wrocławia na lata 2005–2006 i lata 2007–2013.
  • Urbanek M. 2007, Na historię nie można się obrażać, w odpowiedzi na tekst w „Rzeczpospolitej”. Wywiad z dyrektorem Muzeum Miejskiego dr. Maciejem Łagiewskim, „Gazeta Dolnośląska” z 15 czerwca.
  • Wrzesiński W. 1997, Wstęp, w: Wrocławska Kronika Wielkiej Wody, „Studia nad strategią miasta”, z. 7 (15), Biuro Rozwoju Wrocławia, Wrocław.
  • Żuk P. 2006, Wrocławskie pomosty do Europy – o europejskiej tożsamości w lokalnych warunkach, w: My Wrocławianie. Społeczna przestrzeń miasta, red. P. Żuk, J. Pluta, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław.

Document Type

Publication order reference

Identifiers

YADDA identifier

bwmeta1.element.desklight-448ee120-7e0e-4a41-b8e7-1e170723bc8b
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.