Zapinki brązowe ze zbiorów Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie

• Authors: Łukasz Kaczmarek

Title variants

EN

Bronze fibulae from the collections of The Beginnings of Polish State Museum in Gniezno

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Omówiony zbiór przedmiot związanych z okresem starożytnym Ziemi Gnieźnieńskiej to grupa siedmiu zapinek, znajdujących się w zbiorach Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie. Wszystkie pochodzą z przypadkowych odkryć, w związku z czym pozbawione są kontekstu archeologicznego, co utrudniało w dużym stopniu ich analizę. W związku z tym wnioski płynące z analizy zapinek ograniczają się głównie do określenia chronologii w ramach przedziałów czasowych obowiązujących dla terenów ziem polskich. Najstarsza z nich odkryta w Gnieźnie stan. 236 to zapinka typu „certoskiego”, o proweniencji schyłkowohalsztackiej, świadcząca o kontaktach społeczności zamieszkującej Ziemię Gnieźnieńską z terenami zachodniej i południowej Europy w okresie HaD. Druga z analizowanych zapinek pochodzi z Wełnicy, gm. Gniezno stan. 3. Jest to zapinka o konstrukcji środkowolateńskiej typu G wg. J. Kostrzewskiego. Występowanie zapinek tego typu odpowiada fazie A2 młodszego okresu przedrzymskiego i łączone są z oddziaływaniem kultury lateńskiej na ziemie północnego barbaricum. Do najstarszych zapinek pochodzących z okresu wpływów rzymskich pochodzi zapinka typu A II 38, odkryta również w Wełnicy, gm. Gniezno stan. 9, uzupełnia ona zbiór zapinek kapturkowych serii wschodniej, datowanych na fazy B2 – B3. Łączyć ją należy z osadnictwem kultury przeworskiej. Najliczniej reprezentowane były zapinki typu A V 95-96 odkryte w Imiołkach, gm. Łubowo stan.14, w Gnieźnie stan. 154 oraz w Żółczu, gm. Niechanowo, stan. 12, które datowane są na fazy B2 – C1 (stylistyka wczesnorzymska). Ostatnią z omówionych fibul jest silnie zniszczony fragment zapinki typu AIV, V z Goczałkowa, którą datować można na fazę B2 – C1.

EN

The article issues into scientific circuit seven bronze fibulae from Gniezno land area, currently present in the collections of The Beginnings of Polish State Museum in Gniezno, and coming from the Gniezno county region (Fig. 1-4). All these fibulae come from accidental discoveries, due to which they lack archaeological context, which made their analysis still harder. The conclusions thus are limited to mainly stating their chronology within historical periods frame specific for Polish regions. The oldest of the fibulae was discovered in Gniezno, on site 236. It is a Certosa type fibulae (Fig. 2; 5:1), reflecting the late Halstatt period, confirming the contacts of Gniezno Land area societies with western and southern Europe areas during HaD period. The second of analyzed fibulae comes from Wełnica, Gniezno commune, site 3. It is a G type of mid La Tène period fibula, according to J. Kostrzewski (Fig. 4; 5:2). The appearance of fibulae of that type relates to A2 phase of younger pre-Roman period, and is connected with La Tène Culture impact on north Barbaricum areas. The oldest of Roman period fibulae represents A II 38 type and was discovered also in Wełnica, Gniezno commune, on site 9 (Fig. 2; 5:6). It completes the collection of cap fibulae of eastern series, dated on B2- B3 phases. It should be connected with Przeworsk Culture settlement. The most numerous group are the A V 95-96 type fibulae discovered in Imiołki, Łubowo commune, site 14 (Fig. 1; 5:3), in Gniezno, site 154 (Fig. 2; 5:4), and in Żółcz, Niechanowo commune, site 12 (Fig. 4; 5:5), which are dated on B2-C1 phases (early Roman stylistics). The last one of the described fibulas is strongly wrecked fragment of A IV,V? type fibula from Goczałkowo (Fig. 2; 5:7), which can be dated on B2-C1 phases.

Keywords

PL

Ziemia Gnieźnieńska, zapinki, okres przedrzymski, okres wpływów rzymskich, kultura lateńska, kultura przeworska, kultura oksywska, kultura wielbarska

EN

Gniezno Land, fibulae, pre-Roman period, Roman period, La Tene Culture, Przeworsk Culture, Oksywie Culture, Wielbark Culture

• Publisher: Stowarzyszenie Naukowe Archeologów Polskich, Oddział w Poznaniu
• Journal: Wielkopolskie Sprawozdania Archeologiczne
• Year: 2012
• Volume: 13
• Pages: 81-88

Dates

published

2012

Contributors

author

Łukasz Kaczmarek

• Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie, ul. Kostrzewskiego 1, 62 – 200 Gniezno, Poland