Filozoficzne podstawy nauki

• Authors: Kilian Krzysztof J.

Title variants

RU

Философские основания науки

EN

Philosophical Foundations of Science

• Languages of publication: PL

Abstracts

RU

Автор статьи рассматривает два разных понятия философских оснований научных теорий (нетестировальных предпосылок для обоснования, отклонения или принятия таких теорий): процесс реабилитации метафизики – роль таких убеждений в функционировании научных теорий и априорные условия sine qua non для занятия наукой.

EN

In the paper the author discuss two, different approaches to the philosophical essentials of scientific theories (i.e. untestable premises for justification, refutation or acceptation theories): the process of rehabilitation of metaphysics − the function of such premises in working of scientific theories and the apriorical sine qua non conditions of practicing science.

Keywords

PL

silne warunki sine qua non naukowości; słabe warunki sine qua non naukowości; epistemiczne układy odniesienia

RU

сильные условия sine qua non научности; слабые условия sine qua non научности; эпистемологические системы соотнесения

EN

strong conditions of sine qua non of scientificness; weak conditions of sine qua non of scientificness; epistemic frames of reference

• Publisher: Stowarzyszenie Filozofów Krajów Słowiańskich
• Journal: ΣΟΦΙΑ. Pismo Filozofów Krajów Słowiańskich
• Year: 2015
• Issue: 15
• Pages: 69-85

Contributors

author

Kilian Krzysztof J.

• Uniwersytet Zielonogórski

References

• Arystoteles. 1980. O niebie. Warszawa: PWN.
• Blackmore J.T. 1972. Ernst Mach. His Work, Life and Influence. Berkeley and Los Angeles: University of California Press.
• Bylica P. 2004. „Naturalizm metodologiczny jako warunek naukowości w kontekście relacji nauki i religii”. Przegląd Filozoficzny – Nowa Seria 13, nr 3 (51): 164–170.
• Bylica P. 2012. „Główne założenia i problemy teizmu naturalistycznego w sprawie relacji sfery nadprzyrodzonej i świata przyrodniczego”. W Sozologia systemowa, W. Dyk (red.), tom IV, Biosfera. Człowiek i jego środowisko w aspekcie przyrodniczym, filozoficznym i teologicznym, 55–95. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.
• Bylica P. 2012. „Zarys modelu poziomów analizy w badaniach relacji nauki i religii”. Filozoficzne Aspekty Genezy 9.
• Bylica P. 2015. „Kazimierza Jodkowskiego koncepcja epistemicznych układów odniesienia a teizm naturalistyczny Johna Polkinghorne’a”. W Filozofia – nauka – religia. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Kazimierzowi Jodkowskiemu z okazji 40-lecia pracy naukowej, P. Bylica, K.J. Kilian, R. Piotrowski, D. Sagan (red.), Zielona Góra: Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego.
• Bylica P., D. Sagan. 2008. „God, Design, and Naturalism: Implications of Methodological Naturalism in Science for Science Religion Relation”. Pensamiento 64 (242).
• Carnap R. 1969. Filozofia jako analiza języka nauki. Warszawa: PWN.
• Darwin K. 1959. Dzieła wybrane, tom II. Warszawa.
• Duhem P. 1994. „Kilka refleksji na temat fizyki eksperymentalnej”. W Filozofia nauki francuskiego konwencjonalizmu, K. Szlachcic (wstęp i wybór tekstów). Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Duhem P. 2011. „Physique de croyant”. W K. Szlachcic, Filozofia nauk empirycznych Pierre’a Duhema. Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Duhem P. 2011. „La théorie physique − son objet, et sa structure”. W K. Szlachcic, Filozofia nauk empirycznych Pierre’a Duhema. Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Engels F. 1979. Dialektyka przyrody. Warszawa: PWN.
• Feyerabend P.K. 1979. Jak być dobrym empirystą. Warszawa: PWN.
• Feyerabend P.K. 1992. „Krytyka naukowego rozumu”. W Racjonalność a styl myślenia, E. Mokrzycki (red.). Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
• Feyerabend P.K. 2001. Przeciw metodzie. Wrocław: Wydawnictwo Siedmioróg.
• Hall A.R. 1966. Rewolucja naukowa 1500−1800. Kształtowanie się nowożytnej postawy naukowej. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.
• Jodkowski K. 1989. „Metodologiczne aspekty kontrowersji ewolucjonizm – kreacjonizm”. Realizm, Racjonalność, Relatywizm 35.
• Jodkowski K. 2001. „W poszukiwaniu twardego jądra ewolucjonizmu”. Filozofia Nauki 2.
• Jodkowski K. 2005. „Filozofia przyrody jako warunek sine qua non powstania i rozwoju nauki”. Roczniki Filozoficzne 53 (2).
• Jodkowski K. 2006. „Antynaturalizm teorii inteligentnego projektu”. Roczniki Filozoficzne 54 (2).
• Jodkowski K. 2006. „Epistemiczny układ odniesienia teorii inteligentnego projektu”. Filozofia Nauki 1 (53).
• Jodkowski K. 2007. „Filozofia przyrody a nauki przyrodnicze”. Colloquia Communia 1–2.
• Jodkowski K. 2008. „Epistemiczne układy odniesienia i »warunek Jodkowskiego«”. W Filozoficzne i naukowo-przyrodnicze elementy obrazu świata 7, A. Latawiec, G. Bugajak (red.), Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego.
• Jodkowski K. 2013. „Nienaukowy fundament nauki”. Lectiones & Acroases Philosophicae 6 (1).
• Jodkowski K., „Kreacjoniści przed sądem. Aspekty filozoficzne »małpich procesów«”. W Poszukiwania filozoficzne, tom I, Nauka, Prawda. Panu Profesorowi Józefowi Dę-bowskiemu w darze, J. Michalczenia, J. Mizińska, K. Ossowska (red.), Olsztyn: Wydawnictwo UWM.
• Jodkowski K., K. Kilian. 2013. „Feyerabendowskie rozwiązanie problemu psychofizycznego”. W Sozologia systemowa, tom 5, Ekosfera. Człowiek i jego środowisko w aspekcie przyrodniczym, filozoficznym i teologicznym, W. Dyk (red.). Uniwersytet Szczeciński.
• Kilian K.J. 2001. Od metody do metafizyki. Poznanie teoretyczne w ujęciu Karla R. Poppera. Rzeszów: Wydawnictwo WSP.
• Kilian K.J. 2013. „Feyerabend i Lenin a zasada partyjności”. ΣОФІА. Pismo Filozofów Krajów Słowiańskich 13: 147–151.
• Kilian K.J. 2014. „Wzrost wiedzy a zasada tolerancji”. W Poszukiwania filozoficzne, tom I, Nauka, Prawda. Panu Profesorowi Józefowi Dębowskiemu w darze, J. Michalczenia, J. Mizińska, K. Ossowska (red.). Olsztyn: Wydawnictwo UWM.
• Kilian K.J. 2014. Poglądy filozoficzne Paula K. Feyerabenda. Cześć pierwsza. Program metodologiczny. Zielona Góra: Oficyna Uniwersytetu Zielonogórskiego.
• Koterski A. 2001. „Henryk Mehlberg − The Reach of Science”. W Polish Philosophers of Science and Nature in the 20th Century, W. Krajewski (ed.), Poznań Studies in the Philosophy of Science and the Humanities, vol. 74. Amsterdam − New York: Rodopi B.V.
• Koterski A. 2002. Weryfikacjonistyczne kryteria demarkacji w filozofii nauki Koła Wiedeńskiego. Poznań: Akces.
• Kuhn T.S. 1963. „The Function of Dogma in Scientific Research”. W Scientific Change. Historical Studies in the Intellectual, Social and Technical Conditions for Scientific Discovery and Technical Invention, from Antiquity to The Present, Symposium on the History of Science, University of Oxford 9–15 1961, A.C. Crombie (ed.). London: Heinemann.
• Kuhn T.S. 2001. Struktura rewolucji naukowych. Warszawa: Aletheia.
• Lakatos I. 1968/1969. „Criticism and the Methodology of Scientific Research Programmes”. Proceedings of the Aristotelian Society. New Series 69.
• Laudan L. 1998. „Zgon kryterium demarkacji”. W Z badań nad prawdą, nauką i poznaniem, tom 31, Realizm, Racjonalność, Relatywizm, Z. Muszyński (red.). Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Lenin W.I. 1955. Dzieła, tom 14 (Materializm a empiriokrytycyzm). Warszawa: Książka i Wiedza.
• Mach E. 1900. Die Prinzipien der Wärmelehre. Historisch-kritisch entwickelt. Leipzig: Johann Ambrosius Barth.
• Mehlberg H. 1966. „O niesprawdzalnych założeniach nauki”. W Logiczna teoria nauki, T. Pawłowski (red.). Warszawa: PWN.
• Neurath O. 1987. „The New Encyclopedia”. W Unified Science. The Vienna Circle Monograph Series Originally Edited by Otto Neurath, B. McGuinness (ed.). Dordrecht: D. Reidel Publishing Company.
• Platon. 2003. Państwo. Kęty: Wydawnictwo Antyk.
• Poincaré H. 1908. Nauka i Hypoteza. Warszawa.
• Poincaré H. 1908. Wartość nauki. Warszawa.
• Poincaré H. 1912. Nauka i Metoda. Warszawa.
• Popper K.R. 1935. Logik der Forschung. Zur Erkenntnistheorie der Modernen Naturwissen-schaft. Wien: Springer-Verlag GmbH.
• Popper K.R. 1968. „Non-apparent depth, depth, and pseudo-depth”. W Problems in the Philosophy of Science. Proceedings of the International Colloquium in the Philosophy of Science, I. Lakatos, A. Musgrave (eds.), Volume 3. Amsterdam: North – Holland Publishing Company.
• Popper K.R. 1978. „Natural Selection and the Emergence of Mind”. Dialectica 32 (3–4): 149–186.
• Popper K.R. 1982. Quantum Theory and the Schism in Physics. From the Postscript to the Logic of Scientific Discovery. Totowa: Roman and Littlefield.
• Popper K.R. 1984. Nędza historycyzmu. Warszawa: Wydawnictwo KRĄG.
• Popper K.R. 1992. Wiedza obiektywna. Ewolucyjna teoria epistemologiczna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Popper K.R. 1997. Nieustanne poszukiwania. Autobiografia intelektualna. Kraków: Wydawnictwo Znak.
• Reichenbach H. 1938. Experience and Prediction. An Analysis of the Foundations and the Structure of Knowledge. The University of Chicago Press.
• Roy E. Le. Nauka i filozofia. W Filozofia nauki francuskiego konwencjonalizmu, K. Szlachcic (wstęp i wybór tekstów). Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Sagan D. 2004. „Spór o naukowość współczesnej teorii inteligentnego projektu na przykładzie Michaela Behe’ego koncepcji nieredukowalnej złożoności”. Przegląd Filozoficzny – Nowa Seria rok 13, nr 3 (51).
• Sagan D. 2007. „Teoria inteligentnego projektu a naukowa debata nad pochodzeniem”. W Teoria inteligentnego projektu − nowe rozumienie naukowości?, K. Jodkowski (red.), Biblioteka Filozoficznych Aspektów Genezy, tom 2. Warszawa: Wydawnictwo MEGAS.
• Sagan D. 2009. „Naturalizm metodologiczny a zagadnienie prawdy w nauce”. W Poznanie a prawda, A.L. Zachariasz (red.), 167–173. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
• Sagan D. 2013. „Naturalizm metodologiczny – konieczny warunek naukowości?”. Roczniki Filozoficzne LXI (1).
• Sagan D. 2015. „Kazimierz Jodkowski o teorii inteligentnego projektu”. W Filozofia – nauka – religia. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Kazimierzowi Jodkowskiemu z okazji 40-lecia pracy naukowej, P. Bylica, K.J. Kilian, R. Piotrowski, D. Sagan (red.). Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego.
• Szlachcic K. 2010. „Kryterium prostoty. O wrażliwości estetycznej jako narzędziu eliminacji teorii empirycznych”. W Percepcja. Między estetyką a epistemologią, R. Konik, D. Leszczyński (red.). Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Szumilewicz I. 1972. „Pojęcie prawa w koncepcji filozoficznej Henri Poincarégo”. W Pojęcie prawa nauki a konwencjonalizm początku XX wieku, W. Krajewski (red.). Wrocław: Ossolineum.

Identifiers

DOI

10.15584/sofia.2015.15.5