To nie jest kraj dla ludzi myślących inaczej. O problemie konsolidacji wspólnoty narodowej na przykładzie „Omyłki” Bolesława Prusa

• Authors: Grodzki Bogusław

Title variants

EN

It Is Not a Country for People Who Think Opposite. On the Problem of National Community Consolidation as Based on Bolesław Prus’ “Omyłka” (“The Mistake”)

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł zawiera analizę mechanizmów zawłaszczania reguł oraz zasad prowadzenia dyskursu politycznego przez wspólnotę narodową w sytuacji zewnętrznego i wewnętrznego zagrożenia. W takim położeniu znalazła się polska opozycja polityczna po upadku powstania listopadowego, zwłaszcza ta jej część, która zdecydowała się na powrót z emigracji do ojczyzny. „Omyłka” Bolesława Prusa stanowi literacki zapis analogicznego procesu – konsolidacji lokalnej społeczności zagrożonej prześladowaniami ze strony zaborcy. Efektem ubocznym tego procesu jest radykalizacja postaw i uniformizacja wyznawanych poglądów. Zjawiska te występują spontanicznie w obrębie danej wspólnoty, w tym przypadku – nastawionej patriotycznie wspólnoty narodowej. Innym opisanym przez Prusa rezultatem procesu konsolidacji prześladowanej grupy jest eliminowanie wewnętrznej opozycji. Skutkuje to wykluczaniem wszystkich tych, którzy nie aprobują w sposób bezkrytyczny przyjętych wzorców myślowych, i którzy często postrzegani są jako bardziej niebezpieczni niż rzeczywiści wrogowie zewnętrzni. Tworzy to sprzyjające warunki dla ekspansji wszelkiego rodzaju oportunistów, którzy się wówczas uaktywniają. Niekiedy nawet przejmują inicjatywę z wielką szkodą dla społecznego oraz politycznego rozwoju wspólnoty.

EN

The article contains an analysis of rules appropriation mechanisms and political discourse principles by national community in the situation of internal and external threat. Such a situation was faced by Polish political opposition after the fall of the November Insurrection, especially that part of it which decided to return to Poland from emigration. „Omyłka (The Mistake)” by Bolesław Prus is a literary account of a similar process, namely consolidation of local community threatened by partitioners’ persecution. A side effect of the consolidation process is radicalisation of attitudes and views’ uniformisation. All of them are voiced spontaneously in a given community, here–the national community expressing patriotic views. Other effect of the consolidation process in that group described by Prus is elimination of internal opposition. It results in exclusion of those who uncritically do not approve of all patterns of thinking and who are often seen as more dangerous than true enemies from the outside. All that makes favourable conditions for expansion of each kind of opportunists who become active. Many a time the opportunists take the initiative to the great detriment of the community’s social and political development.

Keywords

EN

Bolesław Prus' "Omyłka"; consolidation of local community

• Publisher: Instytut Badań Literackich PAN
• Journal: Pamiętnik Literacki
• Year: 2017
• Volume: 108
• Issue: 2
• Pages: 5-26

Dates

printed

2017-06-23

Contributors

author

Grodzki Bogusław

• Uniwersytet Marii Curie Skłodowskiej, Lublin

Identifiers

ISSN

0031-0514