Zapomniane zabiegi położnicze

• Authors: Janusz Kubicki

Title variants

EN

Forgotten obstetric procedures

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W czasach Średniowiecza podczas porodów umierała co trzecia rodząca. Porodami zajmowały się niewykształcone tzw. „mądre baby”, stąd odbieranie porodów nazywano babieniem. Dopiero w okresie Odrodzenia w Europie obalono odwieczny mit, że sztuka prowadzenia porodów „nie przystoi mężczyznom”. Dziedziną tą zaczęli zajmować się „medycy”, znający już podstawy anatomii, później dobrze wykształceni chirurdzy. Wprowadzili szereg nowych technik położniczych, z których większość została już dziś zapomniana. W rozwoju współczesnego położnictwa istniały dwa przełomowe momenty: wprowadzenie do arsenału zabiegów położniczych kleszczy przez Chamberlana i Palfyn’a oraz powszechne zastosowanie cięcia cesarskiego. W przypadkach położeń miednicowych płodu całkowicie zarzucono stosowanie haków pośladkowych, kleszczy zakładanych na pośladki oraz zabiegu Winckla-Martina-Wiganda odpowiadającego tzw. wysokim kleszczom. Podobnie odstąpiono od obrotów zewnętrznych, wyjątkowo stosując już tylko obrót dwupalcowy Braxtona Hicksa w przypadku porodów przed- wczesnych, przy niezupełnym rozwarciu ujścia zewnętrznego szyjki macicy. Obroty wewnętrzne przy całkowitym rozwarciu ujścia zewnętrznego szyjki stosuje się obecnie tylko przy porodzie drugiego płodu w położeniu poprzecznym, po urodzeniu pierwszego bliźniaka. Do historii przeszedł także tzw. podwójny rękoczyn położnej Justyny Siegemundin, która dokonywała obrotu na stópkę w położeniach główkowych płodu za pomocą specjalnej taśmy położniczej. Niewykonywane są obecnie zabiegi embryotomii polegające na pomniejszaniu zbyt dużej główki płodu (craniotomia), zmniejszaniu obwodu obręczy barkowej przez przecięcie obojczyka (cleidotomia), pomniejszania tułowia płodu (exenteratio), czy też odcięcia główki płodu (decapitatio). Zarzucono próby przecinania spojenia łonowego (symphisiotomia i rozległego nacięcia mięśnia dna macicy sposobem Schuhardta. Zapomnianym dziś zabiegiem położniczym był „kombinowany” rękoczyn Fritscha przy hamowaniu atonicznych krwotoków poporodowych.

EN

In the Medieval Times every third woman died during labour. The labour was assessed by uneducated women called ‘wise crones’, therefore, the procedure was called ‘croning’. It was not until Renaissance, when men were accepted as obstetricians. Then, the medics who were familiar with the anatomy joined to the profession along with well-educated surgeons who introduced a number of obstetric procedures, most of which have already been forgotten for a long time. There were two key moments in the development of modern obstetrics, namely, the introduction of forceps delivery by Chamberlane and Palfyn and the execution of the Caesarean section (C-section). In the case of breech presentation, the use of breech hooks and Wincle-Martin-Wiganda procedure were completely withdrawn along with external rotations. Only twofinger rotation, in the case of premature labour and incomplete cervical dilatation, is still used. Internal rotations, in the cases of complete dilatation, are performed only during the delivery of the second baby in twin pregnancy when the second foetus remains in horizontal position, after the delivery of the first twin. One of the most signifcant moments in obstetric history was also the procedure performed by a midwife Justyna Siegemundin who turned the foetus in the uterus holding its foot with the use of a special obstetric tape. The procedures of craniotomy (redu- cing the foetal head size), cleidotomy (reducing the foetal shoulder girdle size by cutting the collarbone), exenteratio (reducing the foetal trunk size) or decapitation (cutting of the foetal head) are never used any longer. The procedures of symphysiotomy (cutting the symphysis) or Schuhardt’s extensive uterine muscle incision have also been suspended. Last but not least obstetric procedure, which is not used contemporarily, is the Fritsch’s grip used to stop atonic postpartum haemorrhage.

Keywords

PL

historia; cięcie cesarskie; kleszcze; obroty

EN

history; caesarean section; forceps; rotations/versio

• Publisher: Państwowa Medyczna Wyższa Szkoła Zawodowa w Opolu
• Journal: Puls Uczelni
• Year: 2014
• Issue: 4
• Pages: 42-44

Dates

accepted

2014-12-02

Contributors

author

Janusz Kubicki

• Emerytowany profesor PMWSZ w Opolu

Identifiers

ISSN

2080-2021