Przestrzeń historii, przestrzeń tekstu – paralele Lelewela i Mickiewicza

• Authors: Danuta Zawadzka

Title variants

EN

Space of History, Space of Text – Mickiewicz’s and Lelewel’s Parallels

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł przynosi refleksję nad przemianami wczesnoromantycznej narracji historycznej w Polsce, które autorka omawia na przykładzie tekstów Joachima Lelewela i Adama Mickiewicza. Głównym przedmiotem zainteresowania piszącej jest "Historyczna paralela Hiszpanii z Polską" Lelewela (powstała w r. 1820, opublikowana w r. 1831, kontynuowana w latach trzydzistych XIX w.) oraz historyzm oparty na paralelizmie i synchronii. Znajduje on swój wyraz nie tylko w porównawczym myśleniu o historii, lecz również w „paralelowaniu” (J. Lelewel) narracyjnym i graficznym. Podobny, komparatystyczny typ historyzmu można napotkać zarówno w ówczesnym naukowym i popularnym pisarstwie historycznym, jak w literaturze – u Mickiewicza opiera się na nim figuralny wykład historii, mesjanizm. Karierę paralel na początku XIX wieku autorka wiąże z poszukiwaniem formy narracyjnej dla nowego odczucia historii pojmowanej jako proces wszechogarniający, wielopłaszczyznowy i progresywny, który z trudem poddaje się prostemu uporządkowaniu diachronicznemu.

EN

The article offers a reflection on the changes of early-romantic historical narration in Poland, which the author discusses as based on Joachim Lelewel’s and Adam Mickiewicz’s texts. The main subject of interest in the paper is "Historyczna paralela Hiszpanii z Polską" (A Historical Parallel of Spain and Poland) (written in 1820, published in 1831 and continued in the 1830s) and historicism based on parallelism and synchrony. It finds its expression not only in a comparative thinking about history but also in a narrative and graphic “parallelizing” (J. Lelewel). A similarly comparative type of historism is found both in the then scientific and popular historical writing and in literature which, in Mickiewicz’s writing rests on a figural presentation of history and Messianism. The success of the parallel at the beginning of 19th c. is by the author linked with a search for a narrative form for a new perception of history conceived as an all-pervasive, multilevel and progressive process, which hardly undergoes a simple diachronic order.

Keywords

EN

Joachim Lelewel; Adam Mickiewicz; early-romantic historical narration; Lelewel's "Historyczna paralela Hiszpanii z Polską" [A Historical Paralell of Spain and Poland]

• Publisher: Instytut Badań Literackich PAN
• Journal: Pamiętnik Literacki
• Year: 2014
• Volume: 105
• Issue: 2
• Pages: 5-20

Dates

issued

2014-06-25

Contributors

author

Danuta Zawadzka

• Uniwersytet w Białymstoku

Identifiers

ISSN

0031-0514