Integrująca rola religii w kształtowaniu kultury prawnej w ujęciu Josepha Ratzingera (Benedykta XVI)

• Authors: Kozerska Ewa

Title variants

EN

Integrative Role of Religion in Shaping the Legal Culture from the Perspective of Joseph Ratzinger (Benedict XVI)

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł omawia stanowisko kardynała Josepha Ratzingera (kontynuowane przez papieża Benedykta XVI) w kwestii źródeł i istoty prawa na tle obecnie obowiązującego, dominującego pozytywistycznego ujmowania porządku prawodawczego. Z publikacji i wypowiedzi tego teologa wynika, że za uprawnioną i historycznie umotywowaną należy uznać tezę o religijnych korzeniach stanowionego prawa. Takie ujęcie pozwala bowiem dostrzec w rozumnej i obdarzonej wolną wolą jednostce źródło moralnego prawa naturalnego, które powinno stanowić moc wiążącą dla prawa pozytywnego. Wspomniana zależna hierarchia praw, wypracowana przez chrześcijańską myśl, dostarcza skutecznej i trwałej gwarancji do sankcjonowania przez państwo nienaruszalnej godności i praw podmiotowych przysługujących każdemu człowiekowi. Propagowana koncepcja umotywowana uniwersalną aksjologią religijną pozostaje jednak w kontraście do aktualnie promowanego formalistycznego, utylitarnego i relatywnego postrzegania systemu stanowienia prawa. W przekonaniu papieża obecnie wyrażana preferencja idei prawa oderwanego od religii i etyki raczej służy ambiwalencji praw człowieka (i ich interpretacji) niż traktowaniu ich jako wspólnej oraz bezwzględnie obowiązującej płaszczyzny europejskiej tradycji.

EN

The article discusses a Joseph Ratzinger’s stance (maintained by Pope Benedict XVI) on sources and essence of law in comparison to the current dominant positivist perspective on legislation. Publications and statements of the theologian show that thesis about religious roots of law making should be acknowledged as justified and standing on historical grounds. This point of view allows one to perceive an individual that is rational and has free will as the source of moral natural law, by which positive law should bound. Developed by the Christian thought, this hierarchy of laws ensures, effectively and permanently, the state has the right to sanction inviolable dignity and subjective rights everyone is entitled to. However, the promoted concept substantiated by universal religious axiology stays in contrast to the currently propagated formalistic, utilitarian, and relativistic view of the law making system. In the Pope’s conviction, current preference of idea of law not connected to religion and ethics supports the ambivalence of human rights (and of their interpretation) rather than considering them as a common and absolutely binding ground in the European tradition.

Keywords

PL

J. Ratzinger, Benedykt XVI, religia, etyka, kultura prawna, prawo naturalne, prawo pozytywne

EN

J. Ratzinger, Benedict XVI, religion, ethics, natural law, positive law

• Publisher: Uniwersytet Opolski. Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego
• Journal: Studia Oecumenica
• Year: 2015
• Volume: 15
• Pages: 353-367

Contributors

author

Kozerska Ewa

• Wydział Prawa i Administracji UO

References

• Benedykt XVI, Serce rozumne. Refleksje na temat podstaw prawa, przemówienie w Bundestagu wygłoszone 22.09.2011 r. http://www.opoka.org.pl/aktualnosci/news.
• Benedykt XVI, Spe Salvi, w: http://www.vatican.va/holy_father/benedict.
• Benedykt XVI, Światłość świata. Papież, Kościół i znaki czasu (wywiad z Peterem Seewaldem), Kraków 2011.
• Chojnicka Krystyna, Zagadnienie relacji pomiędzy prawem naturalnym a prawem stanowionym. Analiza trzech możliwych ujęć tego zagadnienia w klasycznych systemach doktrynalnych, w: Prawo natury w doktrynach polityczno-prawnych Europy, red. M. Zmierczak, Poznań 2006.
• Gilson Etienne, Tomizm, Warszawa 1960.
• Hobbes Thomas, Lewiatan czyli materia, forma i władza państwa kościelnego i świeckiego, tłum. Cz. Znamierowski, Warszawa 2005.
• Jóźwiak Stanisław, Państwo i Kościół w pismach św. Augustyna, Lublin 2004.
• Konstytucja RFN z 23 maja 1949 r., w: http://www.de-iure-pl.org/gesetze/recht/verfassung/text.
• Kozerska Ewa, Scheffler Tomasz, Kryzys cywilizacji i rasizm w nauczaniu Piusa XI oraz w projekcie encykliki Humani generis unitas z 1939 r., w: Studia nad Faszyzmem i Zbrodniami Hitlerowskimi, t. 31, Wrocław 2009.
• Locke John, Dwa traktaty o rządzie, Warszawa 1992.
• Łuszczyńska Małgorzata, Ubi ratio, ibi ius. Doktryna prawna Świętego Tomasza z Akwinu, Lublin 2013.
• Morawski Lech, Główne problemy współczesnej filozofii prawa. Prawo w toku przemian, Warszawa 2003.
• Olszewski Henryk, Zmierczak Maria, Historia doktryn politycznych i prawnych, Poznań 1993, s. 48–49.
• Pius IX, Quanta cura oraz Syllabus, w: Jacques-MelchiorVillefranche, Pius IX. Dzieje, życie, epoka, Warszawa 2001.
• Ratzinger Joseph , Czas przemian w Europie. Miejsce Kościoła i świata, Kraków 2001.
• Ratzinger Joseph, Europa Benedykta w kryzysie kultur, Częstochowa 2005.
• Ratzinger Joseph, Prawda, wartości, władza. Kiedy społeczeństwo można uznać za pluralistyczne, Kraków 1999.
• Ratzinger Joseph, Wiara – prawda – tolerancja. Chrześcijaństwo a inne religie świata, Kielce 2005.
• Ratzinger Joseph, Wykłady bawarskie z lat 1963 – 2004, Warszawa 2009.
• Rowland Tracey, Wiara Ratzingera. Teologia Benedykta XVI, Kraków 2010.
• Stelmach Jerzy, Sarkowicz Ryszard, Filozofia prawa XIX i XX wieku, Kraków 1998.
• Szlachta Bogdan, Wokół katolickiej myśli politycznej, Kraków 2008.
• Szyszkowska Maria, Europejska filozofia prawa, wyd. 2, Warszawa 1995.
• Tatarkiewicz Wiesław, Historia filozofii, t.1, Warszawa 2003.
• Tomasz z Akwinu, Suma Teologiczna. Prawo, t. 13, Londyn 1985.
• Wronkowska Sławomira, Ziembiński Zygmunt, Zarys teorii prawa, Poznań 2001.
• Zieliński Zygmunt, Papiestwo i papieże dwóch ostatnich wieków, Warszawa 1999.