Tajemnica i sekret spowiedzi. Perspektywa ekumeniczno-kanoniczna

• Authors: Kutynia Piotr

Title variants

EN

The Secret and Seal of Confession. Ecumenical and Canon Law Perspective

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Współcześnie istnieje wiele obaw i lęków wobec praktyki indywidualnego wyznawania grzechów w sakramencie pokuty. Zanika poczucie grzechu, co skutkuje brakiem potrzeby przystępowania do sakramentu pokuty i pojednania. Mimo tych niesprzyjających tendencji europejskiej kultury wiele osób wierzących korzysta nadal z tego sakramentu. Z sakramentem pokuty nierozerwalnie związana jest tajemnica spowiedzi nazywana „pieczęcią sakramentalną” (sigillum sacramentale). Artykuł opisuje normy prawne zawarte w Kodeksie Prawa Kanonicznego z 1983 r. oraz Kodeksie Katolickich Kościołów Wschodnich, które w jasny i jednoznaczny sposób określają zakres sigillum i secretum oraz wskazują podmioty zobowiązane do ich zachowania, a także źródła tego zobowiązania. Tajemnica sakramentalna jest nienaruszalna, absolutna do tego stopnia, iż szafarz sakramentu nie tylko nie może zdradzić penitenta i jego grzechów wobec osób trzecich, ale również zabrania się mu korzystania z wiadomości, które pozyskał w związku ze sprawowaniem sakramentu pokuty. Oprócz dyscypliny pokutnej wyznania katolickiego artykuł zawiera próbę ujęcia praktyki pokutnej w Kościołach i wspólnotach eklezjalnych niebędących w jedności ze Stolicą Apostolską. W artykule przedstawiono naukę i przepisy prawne Kościoła prawosławnego i Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego na temat pokuty, sposobów jej odprawiania oraz praktyki wyznania grzechów i rozgrzeszenia.

EN

Nowadays there is plenty of fears according to the practice of individual confession of sins in the sacrament of penance. The sense of sin is disappearing which effects with lack of need to attend to the sacrament of penance. Despite those unfavourable tendencies of European culture many faithful still confess themselves. The secret of confession called “the sacramental seal” (sigillum sacramentale) is inseparably linked with this sacrament. This article describes rules of law contained by Code of Canon Law from 1983 and Code of Eastern Catholic Churches which, in clear and precise way describe the range of sigillum and secretum, as well as show subjects obliged to keep them along with the source of this obligation. The seal of sacrament is inviolable and absolute to that extent, that the minister not only cannot reveal the penitent and his sins to others, but also he must not use the knowledge acquired in the confession. Besides catholic discipline of penance, the article contains a try to describe the practice of penance in Churches and ecclesial communities not being in unity with the Holy See. The article presents also the teaching and law of the Orthodox Church and the Evangelical Church of the Augsburg Confession according to penance, expiation and practice of confession and absolution.

Keywords

PL

sakrament pokuty; spowiedź, tajemnica spowiedzi; sekret spowiedzi; Kościół prawosławny; Kościół Ewangelicko-Augsburski

EN

sacrament of penance; confession; seal of confession; secret of confession; Orthodox Church; Lutheran Church

• Publisher: Uniwersytet Opolski. Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego
• Journal: Studia Oecumenica
• Year: 2015
• Volume: 15
• Pages: 369-396

Contributors

author

Kutynia Piotr

• Wydział Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji KUL

References

• Adamowicz L., Wprowadzenie do prawa o sakramentach świętych według Kodeksu Prawa Kanonicznego oraz Kodeksu Kanonów Wschodnich, Lublin 1999.
• Adamowicz L., Zakres uprawnień spowiednika według prawa powszechnego Kościoła łacińskiego i prawa wspólnego Katolickich Kościołów Wschodnich, Lublin 2001.
• Agenda Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego, czyli Ewangelicko-Luterskiego, Warszawa 1955.
• Artykuły szmalkaldzkie, w: Księgi wyznaniowe Kościoła Luterańskiego, Bielsko-Biała 2011, s. 335–358.
• Bączkowicz F., Baron J., Stawinoga W., Prawo kanoniczne podręcznik dla duchowieństwa, t. 2, Opole 1958.
• Bączkowicz F., Baron J., Stawinoga W., Prawo kanoniczne podręcznik dla duchowieństwa, t. 3, Opole 1958.
• Blaza M., Jak spowiadać chrześcijan tradycji wschodniej? w: Sztuka spowiadania. Poradnik dla księży, red. J. Augustyn, S. Cyran, Kraków 2005, s. 325–338.
• Bondaruk K., Nauka o nabożeństwach prawosławnych, Białystok 1987.
• Bóg żywy. Katechizm Kościoła prawosławnego, Kraków 2001.
• Calvias A.C., Życie sakramentalne, w: Prawosławie. Światło wiary i zdrój doświadczenia red. K. Leśniewski, J. Leśniewska, Lublin 1999, s. 175–210.
• Catechismus Ecclesiae Catholicae, Libreria Editrice Vaticana 1992. Tekst polski: Katechizm Kościoła Katolickiego, Poznań 1994.
• Chojnicka K., Cerkiew prawosławna w reformach Piotra Wielkiego, „Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa” 3 (2010), s. 283–298.
• Codex Canonum Ecclesiarum Orientalium auctoritate Ioannis Pauli PP. II promulgatus, AAS 82 (1990), s. 1045–1363. Tekst polski: Kodeks Kanonów Kościołów Wschodnich. Promulgowany przez Jana Pawła II, Lublin 2002.
• Codex Iuris Canonici 1917 Pii X Pontificis Maximi iussu digestus Benedicti Papae XV auctoritate promulgatus, can. 889 § 2, Romae 1919.
• Codex Iuris Canonici auctoritate Ioannis Pauli PP. II promulgatus, AAS 75 (1983) Pars II, s. 1–301. Tekst polski: Kodeks Prawa Kanonicznego przekład polski zatwierdzony przez Konferencję Episkopatu, Poznań 1984.
• Concilium Lateranense IV, Constitutiones, w: Dokumenty soborów powszechnych. Tekst grecki, łaciński, polski, opr. A. Baron, H. Pietras, t. 2, Kraków 2002.
• Concilium Oecumenicum Vaticanum II, Decretum de Ecclesiis Orientalibus Catolicis Orientalium Ecclesiarum AAS 57 (1965), s. 76–89. Tekst polski: Sobór Watykański II, Konstytucje. Dekrety. Deklaracje, Poznań 2002, s. 177–186.
• Concilium Oecumenicum Vaticanum II, Decretum de oecumenismo Unitatis redintegratio AAS 57 (1965), s. 90–112. Tekst polski: Sobór Watykański II, Konstytucje. Dekrety. Deklaracje, Poznań 2002, s. 193–208.
• Congregatio pro Doctrina Fidei, Normae de gravioribus delictis, AAS 102 (2010), s. 419–434. Tekst polski: Dokumenty Kongregacji Nauki Wiary. Modyfikacje wprowadzone do tekstu „Normae de gravioribus delictis”, OsRomPol 10 (2010), s. 53–56.
• de Paolis V., Obligatio servandi sigillum sacramentale et secretum ac prohibition usus scientiae acquisitae in confessione, “Periodica de re morali canonica liturgica” 79 (1990) nr 1–2, s. 178–218.
• Derdziuk A., Tajemnica spowiedzi wobec penitenta, w: Sakrament pokuty wobec problemów współczesności, red. K. Glombik, Opole 2011, s. 241–252.
• Drożdż A., Sakrament pojednania z Bogiem i Kościołem. Teologia moralna szczegółowa, Tarnów 1994.
• Duży katechizm, w: Księgi wyznaniowe Kościoła Luterańskiego, Bielsko-Biała 2011, s. 57–131.
• Erdo P., Międzyobrządkowa dyscyplina pokutna w Kościele Katolickim, tłum. E. Biesok, w: Ex plenitudine cordis, red. E. Szczot, Lublin 2000, s. 23–35.
• Evdokimov P., Prawosławie, tłum. J. Klinger, Warszawa 2003.
• Franciscus, Bulla de iubilaeo extra ordinario indicendo, Misericordiae vultus, http://w2.vatican.va/content/francesco/la/apost_letters/documents/papa-francesco_bolla_20150411_misericordiae-vultus.html (27.11.2015 r.). Tekst polski: http://www.opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/franciszek_i/bulle/misericordiae-lev_11042015.html (27.11.2015 r.).
• Hemperek P., Uświęcające zadanie Kościoła, w: Komentarz do Kodeksu Prawa Kanonicznego, t. 3, red. tenże, W. Góralski, F. Przytuła, J. Bakalarz, Lublin 1986, s. 55–212.
• Ioannes Paulus PP II, Litterae Encyclicae Redemptor hominis, AAS 71 (1979), s. 257–324. Tekst polski: http://www.opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/jan_pawel_ii/encykliki/r_hominis.html (27.11.2015).
• Ioannes Paulus PP II, Adhortatio Apostolica Reconciliatio et paenitentiae, AAS 77 (1985), s. 185–275. Tekst polski: Reconciliatio et paenitentiae, Wrocław 1999.
• Ioannes Paulus PP II, Litterae apostolicae motu proprio datae quibus Normae de gravioribus delictis Congregationi pro Doktrina Fidei reservatis promulgatur, AAS 93 (2001), s. 737–739.
• Jan Paweł II, Tajemnica spowiedzi świętej. Przemówienie do członków Penitencjarii Apostolskiej 12 marca 1994 r., OsRomPol 15 (1994) nr 5, s. 21.
• Kasztelan J., Sprawowanie sakramentu pokuty, Kraków 1992.
• Klän W., Das „dritte Sakrement”. Beichte und Buβe im Bekenntnis der lutherischen Kirche, w: Heilvolle Wende. Buβe und Beichte in der evangelisch-lutherischen Kirche, red. W. Klän, Ch. Barnbrock, Gottingen 2010, s. 58–76.
• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. 1997, nr 78, poz. 483).
• Krukowski J., Sakrament pokuty, w: Komentarz do Kodeksu Prawa Kanonicznego, t. 3/2: Uświęcające zadanie Kościoła, red. J. Krukowski, Poznań 2011, s. 140–181.
• Krzywda J., Sakramenty, w: Komentarz do Kodeksu Prawa Kanonicznego, t. 3/2: Księga IV. Uświęcające zadanie Kościoła, red. J. Krukowski, Poznań 2011, s. 15–83.
• Księgi wyznaniowe Kościoła Luterańskiego, Bielsko-Biała 2011.
• Marcol A., Pokuta i sakrament pokuty, Opole 1992.
• Marcol A., Spowiedź w Kościele luterańskim, w: tenże, W kręgu wartości chrześcijańskich. Wybór artykułów. Księga wydana przez Wydział Teologiczny Uniwersytetu Opolskiego z okazji 75. Rocznicy urodzin Autora (Opolska Biblioteka Teologiczna 90), Opole 2006, s. 133–142.
• Mezglewski A., Misztal H., Stanisz P., Prawo wyznaniowe, Warszawa 20113.
• Napiórkowski S.C., Pokuta w ujęciu protestanckim, „Roczniki Teologiczne KUL” 28 (1981) z. 2, s. 19–35.
• Nykiel K., Przyczyny i procedura wydalania duchownych według norm i praktyki Kongregacji Nauki Wiary, PK 54 (2011) 3–4, s. 31–51.
• Pastuszko M., Chrześcijanin jako penitent, PK 39 (1996) 3–4, s. 65–153.
• Pastuszko M., Sakrament pokuty i pojednania, Kielce 2004.
• Płatek J.S., Sprawowania sakramentu pokuty i pojednania, Częstochowa 2001.
• Podzielny J. , Spowiedź w tradycji luterańskiej, w: Sakrament pokuty wobec problemów współczesności, red. K. Glombik, Opole 2011, s. 99–112.
• Pragmatyka Służbowa Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Rzeczypospolitej Polskiej, http: //www.luteranie.pl/pl/files/file/ps.pdf (27.11.2015).
• Pryszmont J., Pokuta w prawosławiu, AK 70 (1977), s. 47–60.
• Przekop E., Sakramenty święte w prawie Katolickich Kościołów Wschodnich, Lublin 1979.
• Rakoczy B., Tajemnica spowiedzi w polskim postępowaniu cywilnym, karnym i administracyjnym, „Przegląd Sądowy” (2003) nr 11–12, s. 126–138.
• Rakoczy T., Ochrona tajemnicy spowiedzi. Zakaz wyjawiania okoliczności uciążliwych dla penitenta, „Annales Canonici” 7 (2011), s. 133–137.
• Rytuał rzymski, Obrzędy pokuty dostosowane do zwyczajów diecezji polskich, Katowice 2002.
• Secretarius ad Christianorum Unitatem Fovendam, Instructio Ad totam Ecclesiam. Directorium ad ea quae a Concilio Vaticano Secondo de re oecumenica promulgate sunt exsequenda (cz. I), 14.05.1967, AAS 59 (1967), s. 574–592.
• Skowronek A., Pokuta w księgach symbolicznych luteranizmu, AK 70 (1977) z. 411, s. 61–75.
• Sobański R., Osoby fizyczne i prawne, w: Komentarz do Kodeksu Prawa Kanonicznego, t 1: Księga I. Normy ogólne, red. J. Krukowski, Poznań 2003, s. 163–186.
• Sondel J., Słownik łacińsko-polski dla prawników i historyków, Kraków 2009.
• Spidlik T., Duchowość chrześcijańskiego wschodu. Przewodnik systematyczny, tłum. L. Rodziewicz, Kraków 2005.
• Syryjczyk J., Sankcje w Kościele. Część ogólna. Komentarz, Warszawa 2008.
• Szczot E., Ochrona Eucharystii w normach dotyczących „communicatio in sacris”, „Annales Canonici” 1 (2005), s. 13–30.
• Sztychmiler R., Proces sporny, w: Komentarz do Kodeksu Prawa Kanonicznego, t. 5, red. J. Krukowski, Poznań 2007, s. 204–205.
• Tomasz z Akwinu, Summa theologica III, Suppl. Q. XI, a. 1 ad 2.
• Tuchle H., Bouman C.A., Historia Kościoła, t. 3, Warszawa 1986.
• Ustawa z 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. 960, nr 30, poz. 168 z późniejszymi zmianami).
• Ustawa z 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. 1964, nr 43, poz. 296 z późniejszymi zmianami).
• Ustawa z 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego (Dz.U. 1997, nr 89, poz. 555 z późniejszymi zmianami).
• Ware K., Kościół prawosławny, Białystok 2002.
• Wielec M., Zakres dowodowy tajemnicy spowiedzi w postępowaniu karnym, Warszawa 2012.
• Wójcik C.T., Spowiedź w luterańskich księgach symbolicznych, AK 70 (1977), z. 412, s. 248–262.
• Wyznanie augsburskie, w: Księgi wyznaniowe Kościoła Luterańskiego, Bielsko-Biała 2011, s. 143–163.
• Zubert B. W., Sacramentale sigillum inviolabile est, w: Pro iure et vita. Wybór pism, red. E. Szczot, Lublin 2005, s. 639–656.