POLITYKA PAŃSTWA POLSKIEGO WOBEC ROSZCZEŃ ZAGRANICZNYCH POWSTAŁYCH W WYNIKU NACJONALIZACJI PRZEPROWADZONEJ PO II WOJNIE ŚWIATOWEJ. PRZYKŁAD DWUSTRONNYCH UMÓW ODSZKODOWAWCZYCH

• Authors: Andrzejczyk Robert

Title variants

EN

POLISH STATE POLICY TOWARDS FOREIGN CLAIMS THAT AROSE OUT OF POST-WWII NATIONALIZATION. THE EXAMPLE OF BILATERAL INDEMNITY AGREEMENTS

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

EN

This article takes up a topic rarely covered in Polish political science. During the period 1948–1971 the Polish Government signed 12 bilateral indemnity agreements with Western European states as well as the United States of America and Canada. These agreements applied to property and financial interests of foreign natural and legal persons that, following World War II, were nationalized in Poland. The Polish Government en-tered into these agreements mostly for economic (e.g. strengthening of export incl. hard coal, demand for capital) and political reasons (threat of international isolation). Based on these agreements, the Polish Government transferred to the governments of foreign states lump-sum compensations to settle their claims. Countries which entered into these agree-ments with Poland assumed full responsibility for setting up claiming procedure as well as for the payment of compensation to their citizens. Thanks to indemnification agreements Poland is released from any obligation under international law for the nationalization of property and financial interests that belonged to foreign citizens of these countries.

Keywords

EN

nationalization; indemnity agreements; compensation

• Publisher: Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
• Journal: Polityka i Społeczeństwo
• Year: 2015
• Issue: 4(13)
• Pages: 86-103 (18)

Contributors

author

Andrzejczyk Robert

References

• Antonowicz L., 2001, Podręcznik prawa międzynarodowego, Warszawa.
• Czapliński W., Wyrozumska A., 2004, Prawo międzynarodowe publiczne. Zagadnienia systemowe, Warszawa.
• Dudek W., 1976, Międzynarodowe aspekty nacjonalizacji w Polsce, Warszawa.
• Dudek W., 1969, Regulowanie odszkodowań za przejęte mienie na ziemiach Zachodnich jako przyczynek do uznania suwerenności Polski na tym terenie, „Państwo i Prawo”, nr 7.
• Dudek W., 1995, Od nacjonalizacji do prywatyzacji. Aspekty polityczne i ekonomiczno-prawne, Katowice.
• Jarosz D., 2014, Węgiel jako „waluta” w rozliczeniach finansowych Polski z Zachodem po 1945 roku [w:] Między stabilizacją a ekspansją: system finansowy w służbie mo-dernizacji (z warsztatów badawczych historyków gospodarczych), red. J. Łazor, W. Morawski, Wrocław.
• Jędruszczak H., 1967, Upaństwowienie i odbudowa przemysłu w Polsce (1944–1948). Materiały źródłowe, t. I–II, Warszawa.
• Kocot K., Wolfke K., 1969, Wybór dokumentów do nauki prawa międzynarodowego, Wrocław–Warszawa.
• Konopka J., 1967, Międzypaństwowe umowy o odszkodowaniu za znacjonalizowane mienie cudzoziemców, „Sprawy Międzynarodowe”, z. 4.
• Landau Z., Tomaszewski J., 1964, Kapitały obce w Polsce, 1918–1939. Materiały i dokumenty, Warszawa.
• Minc H., 1946, O przejęciu na własność państwa podstawowych gałęzi gospodarstwa narodowego, Warszawa.
• Muszyński M., 2003, Wywłaszczenia w NRD i sposób ich regulacji w procesie zjednoczenia Niemiec, „Prawo Europejskie i Międzynarodowe”, nr 2.
• Muszyński M., 2006, Nacjonalizacja mienia cudzoziemców w Polsce a problem rekompensaty za mienie pozostawione, „Przegląd Sejmowy” 1(76).
• Odpowiedź z dnia 28 sierpnia 2008 r. sekretarza stanu w MSZ, Jana Borkowskiego, na interpelację nr 4550 w sprawie roszczeń majątkowych wobec Polski w kontekście wniosku czterech amerykańskich kongresmenów do Kongresu USA.
• Osajda K., 2009, Nacjonalizacja i reprywatyzacja, Warszawa.
• Skrzydło J. Rzeczpospolita Polska przed Sądem Apelacyjnym w Chicago (Roszczenia obywateli amerykańskich przeciwko Polsce), „Państwo i Prawo” nr 2.
• Soszyńska M., 2005, Polsko-amerykański układ indemnizacyjny z dnia 16 lipca 1960 r. jako forma realizacji odpowiedzialności Polski za powojenną nacjonalizację mienia obywateli Stanów Zjednoczonych, „Prawo – Administracja – Kościół, nr 4.
• Portal korporacyjny MSZ RP: http://www.msz.gov.pl/en/news/information_of_the_ ministry_of_foreign_affairs_on_poland_uk_indemnification_agreement (stan na 01.01.2015).
• Portal Propertyrestitution.pl prowadzony przez MSZ RP: http://propertyrestitution.pl/ Nacjonalizacja,po,II,wojnie,swiatowej,9.html (stan na 01.01.2015).
• Protokół nr 1 oraz nr 2 w sprawie interesów i mienia duńskiego w Polsce podpisane odpowiednio: 12 maja 1949 r. oraz 26 lutego 1953 r.
• Układ dotyczący udzielenia przez Polskę odszkodowania dla interesów francuskich, dotkniętych przez ustawę polską z dnia 3 stycznia 1946 r. o nacjonalizacji podpisa-ny 19 marca 1948 r.
• Układ między Królewskim Rządem Norweskim i Rządem Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej dotyczący likwidacji wzajemnych roszczeń finansowych podpisany 23 grudnia 1955 r.
• Układ między Polską Rzeczpospolitą Ludową a Republiką Austrii o uregulowaniu okre-ślonych zagadnień finansowych podpisany 6 października 1970 r.
• Układ między Rządem Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej a Rządem Królestwa Holandii dotyczący odszkodowania za niektóre interesy holenderskie w Polsce podpisany 20 grudnia 1963 r.
• Układ między Rządem Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej i Królewskim Rządem Grecji dotyczący odszkodowania za interesy greckie w Polsce podpisany 22 listopada 1963 r.
• Układ między Rządem Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej i Rządem Kanady dotyczący uregulowania spraw finansowych podpisany 15 października 1971 r.
• Układ między Rządem Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej i Rządem Królewskim Szwecji w sprawie uregulowania niektórych interesów finansowych związanych z własno-ścią szwedzkich nieruchomości w Polsce podpisany 19 stycznia 1966 r.
• Układ między Rządem Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej, z jednej strony, a Rządem Belgii i Wielkiego Księstwa Luksemburgu, z drugiej strony dotyczący odszkodowania za niektóre interesy belgijskie i luksemburskie w Polsce podpisany 14 listo-pada 1963 r.
• Układ między Rządem polskim i Rządem szwedzkim w sprawie odszkodowania intere-sów szwedzkich w Polsce podpisany 16 listopada 1949 r.
• Układ między Rządem Stanów Zjednoczonych Ameryki a Rządem Polskiej Rzeczpospo-litej Ludowej dotyczący roszczeń obywateli Stanów Zjednoczonych podpisany 16 lipca 1960 r.
• Układ między Rzeczpospolitą Polską a Konfederacją Szwajcarską dotyczący odszkodo-wania interesów szwajcarskich w Polsce podpisany 25 czerwca 1949 r.
• Układ pomiędzy Rządem Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej a Rządem Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Północnej Irlandii dotyczący załatwienia spraw finan-sowych podpisany 11 listopada 1954 r.
• Dekret PKWN z 12 grudnia 1944 r. o przejęciu niektórych lasów na własność Skarbu Państwa, DzU 1944, nr 15, poz. 82; DzU 1948, nr 57, poz. 456; DzU 1968, nr 3, poz. 6; DzU 1969, nr 13, poz. 95.
• Dekret PKWN z 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej oraz przepisy wydane na podstawie tego dekretu, DzU 1945, nr 3, poz. 13; DzU 1946, nr 49, poz. 279; DzU 1957, nr 39, poz. 172, DzU 1968, nr 3, poz. 6.
• Dekret z 13 listopada 1945 r. o utworzeniu przedsiębiorstwa państwowego „Film Pol-ski”, DzU 1945, nr 55, poz. 308.
• Dekret z 18 kwietnia 1955 r. o uwłaszczeniu i o uregulowaniu innych spraw, związanych z reformą rolną i osadnictwem rolnym, DzU 1955, nr 18, poz. 107; DzU 1958, nr 17, poz. 71; DzU 1959 r., nr 14, poz. 78.
• Dekret z 2 lutego 1955 r. o przejęciu taboru żeglugi śródlądowej na własność Państwa, DzU 1955, nr 6 poz. 36; DzU 1958, nr 17, poz. 71; DzU 1968, nr 3, poz. 6.
• Dekret z 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m. st. Warszawy DzU 1945, nr 50, poz. 279.
• Dekret z 27 lipca 1949 r. o przejęciu na własność Państwa nie pozostających w faktycz-nym władaniu właścicieli nieruchomości ziemskich, położonych w niektórych po-wiatach województwa białostockiego, lubelskiego, rzeszowskiego i krakowskiego, DzU 1949, nr 46, poz. 339; DzU 1958, nr 17, poz. 71.
• Dekret z 28 listopada 1945 r. o przejęciu niektórych nieruchomości ziemskich na cele reformy rolnej i rolnictwa, DzU 1945, nr 57, poz. 321.
• Dekret z 6 września 1946 r. o ustroju rolnym i osadnictwie na obszarze Ziem Odzyska-nych i byłego Wolnego Miasta Gdańska, DzU 1946, nr 49, poz. 279.
• Dekret z 7 kwietnia 1948 r. o wywłaszczeniu majątków zajętych na cele użyteczności publicznej w okresie wojny 1939–1945, DzU 1948, nr 20 poz. 138; DzU 1949, nr 65, poz. 527.
• Dekret z 8 marca 1946 r. o majątkach opuszczonych i poniemieckich, DzU 1946, nr 13 poz. 87; nr 49, poz. 279; nr 72, poz. 395; DzU 1947, nr 19, poz. 77; nr 66, poz. 402; DzU 1948, nr 57, poz. 454; DzU 1969, nr 13, poz. 95.
• Dekret z 26 kwietnia 1949 r. o nabywaniu i przekazywaniu nieruchomości niezbędnych dla realizacji narodowych planów gospodarczych, DzU 1952 nr 4 poz. 31.
• Ustawa z 12 marca 1958 r. o sprzedaży nieruchomości Państwowego Funduszu Ziemi oraz uporządkowaniu niektórych spraw związanych z przeprowadzeniem reformy rolnej i osadnictwa rolnego, DzU 1989, nr 58, poz. 348 tj.; DzU 1991, nr 107, poz. 464.
• Ustawa z 13 lipca 1957 r. o zmianie dekretu z 18 kwietnia 1955 o uwłaszczeniu i regu-lowaniu innych kwestii związanych z reformą rolną i osadnictwem rolnym, DzU 1957, nr 39 poz. 174; DzU 1961, nr 32, poz. 161; DzU 1982, nr 11, poz. 79.
• Ustawa z 25 lutego 1958 r. o uregulowaniu stanu prawnego mienia pozostającego pod zarządem państwowym, DzU 1958, nr 11 poz. 37; DzU 1968, nr 3, poz. 6.
• Ustawa z 3 stycznia 1946 r. o przejęciu na własność Państwa podstawowych gałęzi gospodarki narodowej, DzU 1946, nr 3, poz. 17; nr 71, poz. 389; nr 72, poz. 394; DzU 1958, nr 45, poz. 224; DzU 1969, nr 13, poz. 95.
• Ustawa z 6 maja 1962 r. – Prawo wodne, DzU 1962, nr 34, poz. 158; DzU 1971, nr 12, poz. 115.
• Ustawa z 8 stycznia 1951 r. o przejęciu aptek na własność Państwa, DzU 1951, nr 1, poz. 1; DzU 1968, nr 3, poz. 6; DzU 1969, nr 13, poz. 95.
• Ustawa z dnia 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości, tekst jednolity, DzU 1974, nr 10, poz. 64.
• Ustawa z dnia 22 kwietnia 1959 r. o remontach i odbudowie oraz o wykańczaniu budowy i nadbudowie budynków, tekst jednolity, DzU 1968, nr 36, poz. 249.

Identifiers

DOI

10.15584/polispol.2015.4.6