The Power of Culture: A Map, a Manifesto and a Message in a Bottle

• Authors: Peter Beilharz

Title variants

PL

Potęga kultury: mapa, manifest i wiadomość w butelce

• Languages of publication: EN

Abstracts

PL

Kultura oraz refleksje o niej to zjawiska wszechobecne. Po zwrocie lingwistycznym nastąpił zwrot kulturowy; jednak fenomen ten zdaje się dużo bardziej powszechny, jeśli spojrzymy na jego popularne i intelektualne konsekwencje. Sytuacja ta jest jednocześnie wymowna lub wręcz symptomatyczna oraz zagmatwana, żeby nie powiedzieć niepokojąca — albowiem coś, co jest wszędzie w pewnym sensie i niejako z definicji, nie istnieje nigdzie. W dzisiejszych czasach z niezwykłą łatwością mówimy o kulturze wysokiej lub niskiej bądź o popkulturze, ze szczególnym naciskiem na jej główny nurt oraz subkultury czy wielokulturowość. Kultura wzbudza zainteresowanie nie tylko z punktu widzenia krytyki, lecz także jej praktycznego lub zarządczego zastosowania, w którym pojęcie „kultura” traktowane jest jak magiczne słowo klucz. Niniejsze opracowanie to podróż do wnętrza tego skomplikowanego labiryntu, gdzie za kompas posłużą nam trzy inne prace. Pierwszą będzie klasyczne już opracowanie autorstwa Raymonda Williamsa pt. Culture and Society, w którym kultura postrzegana jest jako klucz do zrozumienia całości stylu życia oraz, może w jeszcze większym stopniu, jako obszar, z którego wyłoniła się nowoczesność. Drugim dziełem będzie praca czy manifest ogłoszony w ramach Mocnego programu socjologii kultury, realizowanego przez szkołę Jeffreya Alexandra w Yale, gdzie kultura postrzegana jest przez pryzmat neodurkheimowski jako główny punkt, na którym skupiają się nauki społeczne. Ostatnie dzieło to długoterminowy projekt oraz efekty pracy Zygmunta Baumana, który kulturę traktuje zarówno jako zjawisko stwarzające możliwości, jak i ograniczające niczym więzienie. Owe trzy kroki — lub lepiej ujęcia kultury — nie są w zamyśle teleologiczne inie mają prezentować postępu w czasie. Stwarzają one raczej okazję do uwypuklenia przedmiotu lub podmiotu dyskusji, a zatem użyto ich tutaj jako metod ujęcia podobnych bądź takich samych problemów związanych z określeniem sensu kultury. W pierwszym przypadku jest to sens historyczny i lokalny oraz, naturalnie, imperialny, z racji swego brytyjskiego rodowodu. Drugi przykład to również ujęcie lokalne lub narodowe, choć o globalnych aspiracjach. Trzeci zaś, wywodząc się z regionu Europy Wschodniej, zawiera aspiracje kontynentalne i kosmopolityczne. Poza ramami reprezentowanymi przez wymienione ujęcia punktem odniesienia będą też dwa kolejne, stosowane w różnym stopniu: filozofia Gramsciego oraz teoria krytyczna, a dokładniej koncepcja szkoły frankfurckiej. W tych ujęciach kultura jest powszechnie postrzegana jako kwestia czynienia/robienia/bycia. Odnosi się to zarówno do plastyczności, jak i wspólnych sposobów urządzania życia codziennego, do trwałości i spójności współdzielonego repertuaru zachowywania, naśladowania, tworzenia oraz odtwarzania naszych światów społecznych. W tym ujęciu kultura jest w rzeczy samej wszechobecna.

Keywords

PL

kultura; Raymond Williams; Jeffrey Alexander; Zygmunt Bauman; Antonio Gramsci

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Wroclawskiego
• Journal: Prace Kulturoznawcze
• Year: 2016
• Volume: 20
• Pages: 19-28

Contributors

author

Peter Beilharz

• Stellenbosch Institute of Advanced Study, Stellenbosch, South Africa Media, Culture and Creative Arts, Curtin University, Perth, Western Australia