Mediacyjna rola rodzicielskich stylów wychowawczych w związku liczby rodzeństwa z rozwojem osobowości i kompetencji społecznych w okresie wczesnej dorosłości

• Authors: Lewandowska-Walter Aleksandra , Połomski Piotr , Peplińska Aleksandra

Title variants

EN

Mediating role of parental educational styles in relationship of the number of siblings and personality and social skills of people in early adulthood

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The aim of the study was to verify the hypothesis that parenting styles (especially democratic and autocratic styles) may be variables that mediate in the relationship between the number of siblings and shaping certain personality traits and social skills in children’s development. The study involved over 300 people divided into three groups: those who have one brother or sister, those who have several siblings and only children. Over 100 people were tested in each group. The following measuring tools were used: the Social Competence Questionnaire by A. Matczak, the Parenting Styles Questionnaire by M. Ryś, and the NEO-FFI questionnaire by P.T. Costa and R.R. McCrae (in Polish adaptation by B. Zawadzki, J. Strelau, P. Szczepaniak, M. Śliwinska). The impact of the number of siblings on the functioning and social competence and personality of the respondents is mediated by both democratic (positive) and autocratic (negative) attitudes of mothers (proximal mediator – close to exogenous variable, here: the number of siblings), as well as by the attitude of fathers, which is a distal (indirect) mediator, although closely related to the attitudes of mothers. Mothers’ attitudes also proved to be a mediator in the relationship between the number of siblings and the attitudes of fathers.

Keywords

EN

siblings; only child; parenting styles; personality, social skills

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy
• Journal: Polskie Forum Psychologiczne
• Year: 2014
• Volume: 19
• Issue: 1
• Pages: 50-70

Contributors

author

Lewandowska-Walter Aleksandra

• Instytut Psychologii, Uniwersytet Gdański, Institute of Psychology, University of Gdańsk

author

Połomski Piotr

• Instytut Psychologii, Uniwersytet Gdański, Institute of Psychology, University of Gdańsk

author

Peplińska Aleksandra

• Instytut Psychologii, Uniwersytet Gdański, Institute of Psychology, University of Gdańsk

References

• Argyle, M. (2002). Psychologia stosunków międzyludzkich. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Bee, H. (2004). Psychologia rozwoju człowieka. Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo.
• Bertalanffy von, L. (1984). Ogólna teoria systemów. Warszawa: PWN.
• Blake, J., Richardson, B., Bhattacharya, J. (1991). Number of Siblings and Sociability. Journal of Marriage and the Family, 53, 271-283.
• Bochniarz, A. (2010). Postawy rodzicielskie a funkcjonowanie społeczne jedynaków. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
• Braun-Gałkowska, M. (1992). Psychologiczna analiza systemów rodzinnych osób zadowolonych i niezadowolonych z małżeństwa. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
• Brzezińska, A. (2003). Psychologia wychowania. W: J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki. Jednostka w społeczeństwie i elementy psychologii stosowanej (t. 3, s. 227-257). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Buhrmester, D. (1992). The developmental course of sibling and peer relationships. W: F. Boer, J. Dunn (red.), Children’s sibling relationships: Developmental and clinical issues (s. 19-40). Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum Associates, Inc.
• Capodieci, S. (2006). Rodzeństwo – Jaś i Małgosia czy Kain i Abel. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.
• Cicirelli, V. (1994). Sibling relationships in cross-cultural perspective. Journal of Marrigae and the Family, 56, 7-20.
• Cole, A., Kerns, K.A. (2001). Perceptions of Sibling Qualities and Activities of Early Adolescents. The Journal of Early Adolescence, 21, 204-227.
• Costa, R.R., McCrea, P. (2005). Osobowość dorosłego człowieka. Kraków: Wydawnictwo WAM.
• Cudak, S. (1999). Znaczenie rodziny w rozwoju i wychowaniu małego dziecka. Warszawa: Polskie Towarzystwo Higieny Psychicznej.
• Danielewicz, D., Rola, J. (2011). Kompetencje społeczne rodzeństwa osób z autyzmem. Szkoła Specjalna, 1, 32-41.
• Denham, S.A., Workman, E., Cole, P.M., Weissbrod, C., Kendziora, K.T., Zahn-Waxler, C. (2000). Predition of externalizing behavior problems from early to middle childhood: The role of parental socialization and emotion expression. Development and Psychopatology, 12, 23-45.
• Drożdżowicz L. (1994). Ogólna teoria systemów. W: B. de Barbaro (red.), Wprowadzenie do systemowego rozumienia rodziny. Kraków: Collegium Medicum UJ.
• Dunn, J., Deater-Deckard, K., Pickering, K., Golding, J. (1999). Siblings, parents and partners: Family relationships with longitudinal community study. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 40, 1025-1037.
• Dunn, J., Slomkowski, C., Beardsall, L. (1994). Sibling relationships from the preschool period through middle childhood and early adolecsence. Developmental Psychology, 30, 315-324.
• Furman, W., Buhrmester, D. (1985). Children’s perceptions of the qualities of their sibling relationships. Child Development, 56, 448-461.
• Harwas-Napierała, B. (2008). Komunikacja interpersonalna w rodzinie. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Harwas-Napierała, B. (2010). Badania psychologiczne nad bliźniętami jednojajowymi. W: T. Rostowska, B. Pastwa-Wojciechowska (red.), Rozwój bliźniąt w ciągu życia. Aspekty biopsychologiczne (s. 123-136). Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
• Hindman, J.M., Riggs, S.A., Hook, J. (2013). Contributions of Executive, Parent – Child, and Sibling Subsystems to Children’s Psychological Functioning. Couple and Family Psychology: Research and Practice, 2(4), 294-308.
• Hurlock, E. (1985). Rozwój dziecka. Warszawa: PWN.
• Izbebska, J. (2000). Dziecko w rodzinie u progu XXI wieku: niepokoje i nadzieje. Białystok: Trans Humana Wydawnictwo Uniwersyteckie.
• Kielar-Turska, M. (2007). Średnie dzieciństwo. Wiek przedszkolny. W: B. Harwas-Napierała, J. Trempała (red.), Psychologia rozwoju człowieka (t. 2, s. 83-129). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Kielar-Turska, M., Białecka-Pikul, M. (2007). Wczesne dzieciństwo. W: B. Harwas-Napierała, J. Trempała (red.), Psychologia rozwoju człowieka (t. 2, s. 47-82). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Kitamura, T., Sugawara, M., Shima, S., Toda, M. (1998). Relationship of Order and Number of Siblings to Perceived Parental Attitudes in Childhood. The Journal of Social Psychology, 138(3), 342-350.
• Kumpel, M. (2003). Jedynak. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL.
• Lempers, J.D., Clark-Lempers, D.S. (1992). Young, middle, and late adolescents’ comparison of the functional importance of five significant relationships. Journal of Youth and Adolescence, 21, 53-96.
• Litwińska, K. (2010). Jedynaczki i jedynacy w świetle badań psychologicznych. W: T. Rostowska, A. Jarmołowska (red.), Rozwojowe i wychowawcze aspekty życia rodzinnego (s. 168-181). Warszawa: Wydawnictwo Difin.
• Lytton, H., Romney, D.M. (1991). Parents’ differential socialization o boys and girls: A metanalisys. Psychological Bulletin, 109, 267-296.
• Łobocki, M. (2006). Teoria wychowania w zarysie. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
• Matczak, A. (2001). Kwestionariusz Kompetencji Społecznych. Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
• Mulhern, R.K., Passman, R.H. (1981). Parental discipline as affected by the sex of the parent, the sex of the child, and the child’s apparent responsiveness to discipline. Developmental Psychology, 17, 604-613.
• Namysłowska, I. (2007). Terapia rodzin. Warszawa: Instytut Psychiatrii i Neurologii.
• Namysłowska, I., Siewierska, A. (2009). Znaczenie i rola rodzeństwa w terapii rodzin, http://www.psychoterapiaptp.pl/uploads/PT2009n2s45Namyslowska.pdf (data dostępu: 2011.12.15).
• Noller, P. (2005). Sibling relationships in adolescence: Learning and growing together. Personal Relationship, 12, 1-22.
• Noller, P., Feeney, J.A., Sheehan, G., Darlington, Y., Rogers, C. (2008). Conflict in Divorcing and Continuously Married Families: A study of Marital, Parent-Child and Sibling Relationships. Journal of Divorce and Remarriage, 49(1/2), 1-24.
• Patterson, G.R. (1982). Coercive family process. Eugene, OR: Castlia Press.
• Piech, A. (2011). Rodzina naturalnym środowiskiem wychowawczym. W: D. Wosik-Kawala (red.), Rodzinne i instytucjonalne środowiska opiekuńczo-wychowawcze (s. 13-32). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
• Plopa, M. (2006). Więzi w małżeństwie i rodzinie. Metody badań. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
• Polit, D., Falbo, T. (1987). Only children and personality development: A quantitative review. Journal of Marriage and the Family, 49, 309-325.
• Połomski, P. (2005). Funkcjonowanie systemu rodzinnego a rozwój osobowości jedynaków. W: M. Plopa, Psychologia rodziny: teoria i badania (s. 320-337). Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
• Połomski, P. (2008). Jedynactwo w perspektywie XXI wieku. W: M. Bogdanowicz, M. Lipowska (red.), Rodzinne, edukacyjne i psychologiczne wyznaczniki rozwoju (s. 97-113). Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
• Połomski, P., Peplińska, A. (2010). Psychologiczny obraz jedynaków wobec społecznych stereotypów. W: T. Rostowska, A. Jarmołowska (red.), Rozwojowe i wychowawcze aspekty życia rodzinnego (s. 182-205). Warszawa: Wydawnictwo Difin.
• Przetacznik-Gierowska, M., Włodarski, Z. (1994). Psychologia wychowawcza. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Rembowski, J. (1972). Więzi uczuciowe w rodzinie. Warszawa: PWN.
• Richardson, R.W., Richardson, L.A. (1999). Najstarsze, średnie, najmłodsze. Jak kolejność narodzin wpływa na twój charakter. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Rostowska, T. (1995). Transmisja międzypokoleniowa w rodzinie w zakresie wybranych wymiarów osobowości. Łódź: Wydawnictwo Naukowe UŁ.
• Rostowska, T. (2010). Psychospołeczne aspekty relacji interpersonalnych w podsystemie rodzeństwa bliźniąt monozygotycznych. W: T. Rostowska, B. Pastwa-Wojciechowska (red.), Rozwój bliźniąt w ciągu życia. Aspekty biopsychologiczne (s. 101-122). Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
• Rothbaum, F., Weisz, J.R. (1994). Parental caregiving and child externalizing behavior in nonclinical samples: A metaanalisys. Psychological Bulletin, 116, 55-74.
• Ryś, M. (1994). Konflikty w rodzinie. Niszczą czy bu dują? Warszawa: Centrum Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej.
• Ryś, M. (2001). Systemy rodzinne. Metody badań struktury rodziny pochodzenia i rodziny własnej. Warszawa: Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej.
• Ryś, M. (2011). Oddziaływania wychowawcze rodziców a nadzieja na sukces i kompetencje społeczne u ich dzieci, http://www.stowarzyszeniefidesetratio.pl (data dostępu: 2012.01.20).
• Sikorska, M. (2009). Nowa matka, nowy ojciec, nowe dziecko. O nowym układzie sił w polskich rodzinach. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
• Skrzypińska, K. (2010). Relacje rodzinne a dobrostan psychiczny w perspektywie . W: T. Rostowska, A. Jarmołowska (red.), Rozwojowe i wychowawcze aspekty życia rodzinnego (s. 143-156). Warszawa: Wydawnictwo Difin.
• Strzelczyk-Mauszyńska, D. (2010). Postawy rodzicielskie a kompetencje społeczne. W: T. Rostowska, A. Jarmołowska (red.), Rozwojowe i wychowawcze aspekty życia rodzinnego (s. 285-295). Warszawa: Wydawnictwo Difin.
• Turowska, L. (1987). Środowisko rodzinne jedynaka a jego przystosowanie szkolne. Gdańsk: Gdańskie Towarzystwo Naukowe.
• Tyszkowa, M. (1985). Badania nad uspołecznieniem i osobowością dzieci jedynych mających rodzeństwo. W: M. Tyszkowa (red.), Rozwój dziecka w rodzinie i poza rodziną (s. 9-63). Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Vazquez-Nuttall, E., Nuttall, R.L. (1979). Child-spacing effects on intelligence, personality, and social competence. The Journal of Psychology, 102, 3-12.
• Voorpostel, M., Blieszner, R. (2008). Intergenerational solidarity and suport between siblings. Journal of Marriage and the Family, 70, 157-167.
• Wojciechowska, J. (2005). Rodzeństwo jako osoby znaczące. Remedium, 4, 4-5.
• Zawadzki, B., Strelau, J., Szczepaniak, P., Śliwińska, M. (1998). Inwentarz osobowości NEO-FFI Costy i McCrea. Podręcznik do polskiej adaptacji. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
• Ziemska, M. (1986). Postawy rodzicielskie i ich wpływ na osobowość dziecka. W: M. Ziemska (red.), Rodzina i dziecko (s. 155-198). Warszawa: PWN.
• Żyta, A. (2004). Rodzeństwo osób z głębszą niepełnosprawnością intelektualną. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.