PROBLEM ROZWARSTWIENIA SPOŁECZNEGO W GIMNAZJACH NA PRZYKŁADZIE KRAKOWSKIEJ OŚWIATY

• Authors: Pawlak Robert

Title variants

SOCIAL INEQUALITIES IN SCHOOLS – KRAKÓW EDUCATIONAL SYSTEM CASE STUDY

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Prowadzone w ostatnich latach badania ukazują, że polskie gimnazja szybko różnicują się pod względem wyników końcowych uczniów. Procesowi temu towarzyszą wzrastające rozwarstwienia społeczne w szkołach, co w dłuższej perspektywie prowadzi do umacniania się nierówności społecznych. Celem artykułu jest ukazanie trzech typów szkół zróżnicowanych pod względem osiągnięć i składu społecznego ich uczniów: gimnazjów niepublicznych i publicznych o najwyższych wynikach końcowych oraz gimnazjów o słabych wynikach i malejącej liczbie uczniów. Analiza przeprowad­zona została na podstawie badań jakościowych zrealizowanych pod kierunkiem R. Pawlaka w Krakowie w latach 2011–2012. Głównym zamierzeniem badawczym była ocena atrakcyjności badanych szkół, ukazanie składu społecznego ich uczniów oraz prezentacja problemów, z jakimi się borykają, prowadząc działalność edukacyjną.

EN

The aim of the article is to present a study about socioeconomic stratification in the school system conducted in Cracow in 2011–2012. The data come from statistics on local education system, individual indepth interviews with school masters and teachers from public and private lowersecondary schools as well as politician representing the local government. Special attention was paid to school recruitment policies, unequal access to educa­ion for students from different backgrounds, and the local government strategy for education. The study found that school selection practices and school competition lead to cream skimming. The best schools select the best candidates from affluent and well educated families. At the same time schools with poor reputation attract students from poor and working class families. They have much problems with school violence and students motivation for learning. The strategy for education introduced by the local government is to reduce expenditures for education by implementing school voucher scheme, closing down small schools and pay off teachers working in those schools. The aim of the local government is not to eliminate the problem of selection and segregation in the public education system.

Keywords

PL

nierówności edukacyjne; segregacje oświatowe; edukacja; system szkolny

EN

educational inequalities; school segregation; education; school system

• Publisher: Institute of Labor and Social Studies, Warsaw
• Journal: Polityka Społeczna
• Year: 2015
• Volume: 42
• Issue: 8(497)
• Pages: 14-19

Contributors

author

Pawlak Robert

• Akademia Pedagogiki Specjalnej im. M. Grzegorzewskiej

References

• CKE (2013), Osiągnięcia uczniów kończących gimnazjum w roku 2013, Warszawa, http://www.cke.edu.pl/images/files/gimnazjum/sprawozdanie_2013/2013_Gimnazjum.pdf [dostęp 20.07.2014].
• Dolata R. (2002), Procedury rekrutacji i dzielenia uczniów na oddziały w gimnazjach – ocena z perspektywy nierówności społecznych w edukacji, w: Zmiany w systemie oświaty. Wyniki badań empirycznych, ISP, Warszawa.
• Dolata R. (2010), Cicha rewolucja w polskiej oświa­cie, „Edukacja. Studia, Badania, Innowacje”, nr 1.
• Dolata R., Jasińska A., Modzelewski M. (2012), Wyk­rzystanie krajowych egzaminów jako instrumentu polityki oświatowej na przykładzie procesu różnicowania się gimnazjów w dużych miastach, „Polityka Społeczna” nr tematyczny 1 pt. „Polilyka edukacyjna: szanse i wyzwania”.
• Faure F., Herrera F., Kaddoura A., Lopes H., Pietrowski A., Rahnema M., Ward F. (1975), Uczyć się, aby być, PWN, Warszawa.
• Feinberg W., Soltis J. (2000), Szkoła i społeczeństwo, WSiP, Warszawa.
• GUS (2012), Oświata i wychowanie w roku szkolnym 2011/2012, Zakład Wydawnictw Statystycznych, Warszawa.
• Jung-Miklaszewska J., Rusakowska D. (1995), Szkoły społeczne in statu nascendi, IBE, Warszawa.
• Konarzewski K. (2004), Kształcenie i wychowanie w szkołach podstawowych i gimnazjach w roku szkolnym 2002/2003, ISP, Warszawa.
• Levitas A. Herczyński J. (2012), Decentralizacja oświaty w Polsce 1990–1999: tworzenie systemu, w: M. Herbst (red.), Decentralizacja oświaty, Biblioteczka Oświaty Samorządowej, Wydawnictwo ICM, Warszawa.
• MEN (2001), Edukacja 1997–2001. Raport, Warszawa.
• Pawlak R. (2004), Polska reforma oświaty a europejska polityka edukacyjna, w: „Studia Europejskie”, Nr 3.
• Pawlak R. (2012a), Bon edukacyjny w polityce oświatowej, Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej, Warszawa.
• Pawlak R. (2012b), Krakowski bon oświatowy – studium empiryczne, „Kultura i Edukacja” nr 2.
• Pawlak R. (2013), Problem nierówności edukacyjnych: przykład Krakowa, w: A. Firkowska-Mankiewicz, T. Kanasz, E. Tarkowska (red.), Krótkie wykłady z socjologii, Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej, Warszawa.
• Potocki A. (2007), Wychowanie religijne w polskich przemianach, Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Wyszyńskiego, Warszawa.
• Putkiewicz E., Wiłomirska A. (2004), Szkoły publiczne i niepubliczne. Porównanie środowisk edukacyjnych, Instytut Spraw Publicznych, Warszawa.
• Raport o stanie miasta (2012), Urząd Miasta Krakowa, Kraków, http://www.bip.krakow.pl/?dok_id=58161 [dostęp 20.07.2014].
• Rappe A. (2008), EWD w krakowskich gimnazjach z bardzo wysokimi wynikami egzaminu, Okręgowa Komisja Egzaminacyjna, Kraków, http://www.oke.krakow.pl/inf/filedata/files/Rappe.pdf [dostęp 20.07.2014].
• Reforma systemu edukacji. Projekt (1998), WSiP, Warszawa.
• Sawiński Z. (1994), Kto posyła dzieci do szkół niepaństwowych, „Kwartalnik Pedagogiczny” nr 1–2.
• Smak M. (2011), Społeczne światy szkół katolickich, w: M. Bucholc, S. Mandes, T. Szawiel, J. Wawrzyniak (red.), Polska po 20 latach wolności, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
• Tarkowska E. (2008), „Nie masz kasy, jesteś nikim”. O pogłębianiu nierówności przez szkołę, w: Wychowanie. Pojęcia – procesy – konteksty, tom 4, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.
• Zahorska-Bugaj M. (1994), Rozwój szkolnictwa niepaństwowego w Polsce w latach 1989–1994, „Kwartalnik Pedagogiczny” nr 1–2.
• Zahorska M. (2002), Szkoła: między państwem, społeczeństwem a rynkiem, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa.