Archiwum rodziny Szwojnickich z Borkłojnia

• Authors: Mycio Andrzej

Title variants

EN

The archive of the Szwojnicki family in Borkłojnie

DE

Das Archiv der Familie Szwojnicki aus Borkłojnie

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W 2004 r. do Biblioteki Uniwersyteckiej w Toruniu wpłynął niewielki zbiór materiałów archiwalnych zawierający archiwum prywatne rodziny Szwojnickich, do II wojny światowej posiadającej majątek Borkłojnie, leżący na Litwie Kowieńskiej. Zgromadzone przez kolejnych przedstawicieli rodu Szwojnickich materiały, które przetrwały do dziś, pozwalają w najważniejszych zarysach nakreślić dzieje tej rodziny. Szwojniccy byli rodziną urzędni- ków ziemskich. W XIX stuleciu ich majątek Borkłojnie był miejscem wsparcia, schronienia i zaopatrzenia dla oddziałów polskich podczas powstania styczniowego. W 1897 r. zarząd majątku przejął Zygmunt Szwojnicki, który gospodarował nim aż do zakończenia II wojny światowej. W okresie międzywojennym aktywnie działał on na polu zachowania tożsamości narodowej przez Polaków mieszkających w Republice Litewskiej. W 1946 r. wraz z innymi Polakami został przesiedlony w granice państwa polskiego. Całe archiwum rodziny Szwojnickich przechowywane w Bibliotece Uniwersyteckiej w Toruniu to jeden z mniejszych zespołów archiwalnych znajdujący się w zbiorach. Liczy w sumie 12 jednostek inwenta- rzowych. Najstarszy dokument zachowany w opisywanym zespole pochodzi z 1531 r., najmłodszy z 1946 r., zachowane więc archiwalia powstawały na przestrzeni z górą 400 lat. Dokumentują one dzieje rodziny Szwojnickich i ich majątku ziemskiego Borkłojnie. Zespół dokumentów tworzących archiwum rodziny Szwojnickich jest typowym przykładem akt rodowych średnio zamożnej szlachty polskiej. Szlachty zamieszkującej ziemie Litwy właściwej. Zachowały się w nim przede wszystkim dokumenty świadczące o prawach rodziny do szlacheckiego tytułu oraz majątku ziemskiego. Poza tym: akta metrykalne, testamenty, dokumenty finansowe, a także materiały biograficzne dotyczące ostatniego posesora dóbr Borkłojnie Zygmunta Szwojnickiego.

EN

In 2004 the University Library in Torun received a small collection of archival materials including the private archive of the Szwojnicki family, who had owned the landed estate of Borkłojnie in Lithuania of Kaunas until WWII. The materials collected by the generations of the Szwojnicki family allow us to outline the history of the family. They were a family of landed officials. In the 19th century their estate of Borkłojnie was where Polish military units found shelter and food during the January Uprising. In 1897 Zygmunt Szwojnicki started to administer the estate, which he continued until the end of WWII. In the interwar period he was actively involved in the struggle for the maintenance of the Polish identity by Poles residing in the Republic of Lithuania. In 1946 he was resettled to Poland. The whole archive of the Szwojnicki family preserved in the University Library in Torun constitutes one of the minor archival collections of the library. It includes 12 inventory units. The oldest document in the collection comes from 1531, while the most recent one from 1946, which means the archival documents had been collected throughout almost 400 years. They record the history of the Szwojnicki family and their estate of Borkłojnie. The collection is a typical example of family files of the moderately well off Polish noblemen residing in Lithuania. The collection includes mainly documents confirming the family’s rights to bear the noble title and to own the landed estate, birth certificates, last wills, financial documents, biographic materials concerning the last owner of Borkłojnie – Zygmunt Szwojnicki.

DE

2004 erwarb die Universitätsbibliothek in Thorn einen kleinen Bestand, das Privatarchiv der Familie Szwojnicki, die bis zum Zweiten Weltkrieg ihre Landgüter in Borkłojnie in der Republik Litauen inne hatte. Die von den nacheinander folgenden Familienvertretern gesammelten Materialien, die sich bis zum heutigen Tag bewährten, erlauben die wichtigsten Schicksale dieser Familie wiederherzustellen. Die Szwojnickis waren eine Familie der Landesbeamten. Im 19. Jahrhundert waren ihre Landgüter in Borkłojnie ein Hort, wo die polnischen Truppen während des Januaraufstandes unterstützt, geschützt und versorgt wurden. Die Landgüter wurden von 1897 bis zum Ende des Zweiten Weltkrieges von Zygmunt Szwojnicki verwaltet. In der Zwischenkriegszeit bemühte er sich aktiv um die Bewahrung der nationalen Identität der in der Republik Litauen lebenden Polen. 1946 wurde er zusammen mit anderen Polen in den polnischen Staat umgesiedelt. Das ganze Familienarchiv Szwojnickis ist einer der kleineren Archivbestände, die in der Universitätsbibliothek in Thorn aufbewahrt werden. Dazu gehörten insgesamt 12 Inventareinheiten. Das älteste Dokument in diesem Bestand stammt aus dem Jahr 1531, das jüngste aus dem Jahr 1946. Die erhaltenen Archivalien entstanden also innerhalb von über 400 Jahren. Sie schildern die Schicksale der Familie Szwojnicki und ihrer Landgüter in Borkłojnie. Der Archivbestand der Familie Szwojnicki ist ein typisches Beispiel von Familienakten des nicht so wohlhabenden polnischen Adels, der die Gebiete Litauens bewohnte. Es bewährten sich vor allem die Urkunden, die von den Ansprüchen der Familie auf den Adelstitel sowie auf die Landgüter zeugen, darüber hinaus: Matrikelakten, Testamente, Finanzurkunden sowie biografische Materialien in Bezug auf den letzten Eigentümer Zygmunt Szwojnicki.

Keywords

PL

Szwojniccy; archiwa rodowe; Biblioteka Uniwersytecka w Toruniu

EN

Szwojnicki family; family archives; University Library in Toruń

DE

Szwojniccy; Familienarchive; Universitätsbibliothek in Thorn

• Publisher: The Nicolaus Copernicus Public Provincial Library in Torun, Poland
• Journal: Folia Toruniensia
• Year: 2017
• Volume: 17
• Pages: 31-43

Dates

published

2017-11-21

Contributors

author

Mycio Andrzej

• Biblioteka Uniwersytecka, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, ul. Gagarina 13, 87-100 Toruń

References

• Archiwum rodziny Szwojnickich z Borkłojnia, sygn. Rps 3533–3541, Dok. 208–210. Biblioteka Uniwersytecka w Toruniu, Polska.
• Dunin-Borkowski, Jerzy S. 1997. Spis nazwisk szlachty polskiej. Warszawa: Jasieńczyk.
• Księga akcesyjna Sekcji Rękopisów Biblioteki Uniwersyteckiej w Toruniu, bez sygn., przechowywana w pracowni Sekcji Rękopisów Biblioteki Uniwersyteckiej w Toruniu. Biblioteka Uniwersytecka w Toruniu, Polska.
• Laucevičiusm, Edmundas. 1967. Popierius Lietuvoje XV–XVIII a. Vilnius: „Mintis”.
• Maksymowicz, Edyta. 2010. „Odszedł śp. Ryszard Mackiewicz, kustosz spraw polskich na Litwie”. Wilnoteka. Polski portal na Litwie, Sierpień 9. http://www.wilnoteka.lt/pl/artykul/odszedl-sp-ryszard-mackiewicz-kustosz-spraw-polskich-nalitwie.
• Meszyńska Paulina. 2013. „Szwojniccy herbu Leliwa i ich archiwa”. Mps pracy licencjackiej, Archiwum Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, Polska.
• Rachuba, Andrzej, red. 2004. Deputaci Trybunału Głównego Wielkiego Księstwa Litewskiego (1697–1794). Spis. Warszawa: Wydawnictwo DiG.
• Rachuba, Andrzej, red. 2009. Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego. Spisy. t. 2, Województwo trockie. XIV–XVIII wiek. Warszawa: DiG.
• Roman, Wanda Krystyna. 2001. Konspiracja polska na Litwie i Wileńszczyźnie, wrzesień 1939 – czerwiec 1941. Lista aresztowanych. Toruń: Wydaw. Adam Marszałek.
• Roman, Wanda Krystyna. 2004. W obozach i w konspiracji. Działalność niepodległościowa żołnierzy polskich na Litwie i Wileńszczyźnie, wrzesień 1939 –czerwiec 1941. Toruń: Wydaw. Adam Marszałek.
• Starykoń-Kasprzycki, Stefan Janusz. red. 1994. Polska Encyklopedia Szlachecka. t. 12. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Jasieńczyk”.
• Stupnicki, Hipolit. 1998. Herbarz Polski i imionospis zasłużonych w Polsce ludzi wszystkich stanów i czasów. Ułożony porządkiem alfabetycznym na podstawie herbarza Niesieckiego i manuskryptów. t. 3. Wrocław: A. P. H. U. „Oksza”.
• Sulimierski, Filip, Bronisław Chlebowski i Władysław Walewski. 1880. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. t. 1. Warszawa: nakł. Filipa Sulimierskiego i Władysława Walewskiego.
• Sulimierski, Filip, Bronisław Chlebowski i Władysław Walewski. 1892. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. 12. Warszawa: nakł. Filipa Sulimierskiego i Władysława Walewskiego.
• Żenkiewicz, Jerzy. 2001. Litwa na przestrzeni wieków i jej powiązania z Polską. Toruń: Wydaw. Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
• Żenkiewicz, Jerzy. 2001. Ziemiaństwo polskie w Republice Litewskiej w okresie międzywojennym. Toruń: Jerzy Żenkiewicz.

Identifiers

DOI

10.12775/FT.2017.003