Turystyka i edukacja. Zagraniczna peregrynacja młodego polskiego magnata w relacji księdza Kazimierza Jana Wojsznarowicza (1667‒1669)

• Authors: Adam Kucharski Instytut Historii i Archiwistyki Uniwersytet Mikołaja Kopernika Toruń

Title variants

EN

Tourism and education. A Foreign travel of a young Polish magnate in the account of fr Kazimierz Jan Wojsznarowicz (1667‒1669)

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Prezentowany poniżej artykuł dotyczy istotnej kwestii staropolskich podróży po Europie w epoce nowożytnej. Rozważania oparte są na kanwie jednego z ciekawszych i obszerniejszych dzienników podróżnych napisanych przez Polaka i po polsku – wileńskiego księdza Kazimierza Jana Wojsznarowicza. Podróż, która miała miejsce w latach 1667‒1669 objęła kilka krajów europejskich: Niemcy, Holandię, Niderlandy Hiszpańskie, Francję i Włochy. Relacja podróżna zawiera wiele spostrzeżeń autora nt. sztuki, religii, ustroju politycznego, obyczajów. Ks. Wojsznarowicz opisał szczegółowo w dzienniku podróży także swoją pracę naukową i działalność wydawniczą oraz postępy w edukacji czynione przez jego podopiecznego – Aleksandra Janusza Zasławskiego-Ostrogskiego.

EN

The main purpose of the article is a question of old Polish journeys across Europe in the modern epoch. Our considerations are based on the ground-work in the form of journal of travel written in the second half of 17 th century. This account of travel was written by the Polish priest from Vilnius Kazimierz Jan Wojsznarowicz. He wrote this text in Polish using also numerous Latin expressions. This journey took place in the years 1667‒1669, in times of mature baroque. It included coverage of several European countries (Germany – various duchies, Holland, Spanish Netherlands, France, Italy and Austria). This account of travel includes many observations of its author about different questions of culture, nature, politics (system of government) and realities of traveling: art, religion, landscapes, flights boats, means of communication, administration, political structure, science, theater, customs of populations and many others. Father Wojsznarowicz described in his account of travel in detail also his research work and publishing activity (writing and publishing printed sermons) and also progress in education of his pupil, he took care of during the journey – young polish magnate Aleksander Janusz Zasławski-Ostrogski, descendant of famous parentage.

Keywords

PL

dziennik podróży; edukacja; Europa Zachodnia (Niemcy, Francja, Holandia, Włochy); Kazimierz Jan Wojsznarowicz; magnaci; podróżnicy; XVII w.; turystyka; zagranica

EN

education; foreign countries; journey; Kazimierz Jan Wojsznarowicz; Polish aristocracy; 17th century; tourism; travelers; travels account; Western Europe (Germany, Holland, Spanish Netherlands, France, Italy)

• Publisher: Gdańskie Seminarium Duchowne, Kuria Metropolitalna Gdańska
• Journal: Studia Gdańskie
• Year: 2011
• Issue: 29
• Pages: 205-227

Contributors

author

Adam Kucharski Instytut Historii i Archiwistyki Uniwersytet Mikołaja Kopernika Toruń

• Instytut Historii i Archiwistyki Uniwersytet Mikołaja Kopernika Toruń

References

• Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie, Archiwum Radziwiłłów, dział V, nr 17738 (listy ks. Wojsznarowicza).
• Archiwum nacji polskiej w uniwersytecie padewskim, t. 1 (Metryka nacji polskiej w uniwersytecie padewskim), opr. H. Barycz, Wrocław- Warszawa- Kraków 1971.
• Archiwum Państwowe w Krakowie, Archiwum Podhoreckie III, sygnatura 1/54.
• Biblioteka Narodowa w Warszawie, Biblioteka Ordynacji Zamoyskich, rękopis 847 (dziennik podróży ks. Wojsznarowicza).
• Billewicz T., Diariusz podróży po Europie w latach 1677‒1678, z rękopisu odczytał, wstępem i komentarzem opatrzył M. Kunicki-Goldfinger, Warszawa 2004.
• Die Matrikel der Deutschen Nation in Perugia (1579‒1727), red. F. Weigle, Tübingen 1956.
• Dwa pamiętniki z XVII wieku, wyd. A. Przyboś, Wrocław 2006.
• Gawarecki S., Dziennik podróży po Europie Jana i Marka Sobieskich, Warszawa 1883.
• Ossoliński J., Pamiętnik (1595‒1621), opr. J. Kolasa i J. Maciszewski, pod red. W. Czaplińskiego, Wrocław 2004.
• Urzędnicy centralni i dostojni Wielkiego Księstwa Litewskiego XIV – XVIII wieku. Spisy, opr. H. Lulewicz, A. Rachuba, Kórnik 1994.
• Vaišnoravičius K. J., Kelionė po Europą su jaunuoju kunigaikščiu Ostrogiškiu 1667‒1669 metų dienoraštis, iš lenku kalbos verte B. Mikaloniene ir E. Patiejuniene; iš lotynu kalbos verte E. Patiejuniene; koment raše K. Mačiulyte, E. Patiejuniene, M. Čiurinskas, redagavo K. Mačiulyte, E. Patiejuniene, S. Narbutas, Vilnius 2009.
• Balicki W., Miasto Tarnów pod względem historycznym, statystycznym, topograficznym i naukowym, Tarnów 1831.
• Barycz H., Historia szkół nowodworskich od założenia do reformy H. Kołłątaja, Kraków 1988.
• Barycz H., Polskie podróże do Neapolu w wiekach XV-XVIII, „Przegląd Współczesny”, t. 67, 1938.
• Bibliografia literatury polskiej „Nowy Korbut”, opr. zespół pod kierunkiem R. Pollaka, t. 3, Warszawa 1965.
• Bieliński J., Uniwersytet wileński (1579‒1831), t. 3, Kraków 1899‒1900.
• Chmielewska M., Sejm elekcyjny Michała Korybuta Wiśniowieckiego 1669 roku, Warszawa 2006.
• Bieś A. P., Grzebień L., Inglot M., Polonica w Archiwum Rzymskim Towarzystwa Jezusowego, t. 1, Polonia, Kraków 2002.
• Czapliński W., Długosz J., Życie codzienne magnaterii polskiej w XVII wieku, Warszawa 1982.
• Dziechcińska H., O staropolskich dziennikach podróży, Warszawa 1991.
• Estreicher K., Bibliografia polska, Kraków 1910, t. 22.
• Historia Nauki Polskiej, red. B. Suchodolski, Wrocław 1974, t. 6.
• Kempa T., Dzieje rodu Ostrogskich, Toruń 2003.
• Kracik J., Relikwie, Kraków 2002.
• Kuchowicz Z., Człowiek polskiego baroku, Łódź 1992.
• Kurczewski J., Kościół Zamkowy czyli katedra wileńska w jej dziejowym, liturgicznym, architektonicznym i ekonomicznym rozwoju, Wilno 1916, cz. 3.
• Maciejowski W. A., Piśmiennictwo polskie od czasów najdawniejszych aż do roku 1830, t. 3, Warszawa 1852.
• Markiewicz A., Między Lwowem a Paryżem. Guwernerzy młodych podróżników z lat osiemdziesiątych XVII w., w: Rzeczpospolita między okcydentalizmem a orientalizacją, red. F. Wolański, R. Kołodziej, Toruń 2009, t. 2.
• Markiewicz A., Podróże edukacyjne w czasach Jana III Sobieskiego. Peregrinationes Jablonovianae, Warszawa 2011.
• Mączak A., Peregrynacje, wojaże, turystyka, Warszawa 2001.
• Michalski S., Protestanci a sztuka. Spór o obrazy w epoce nowożytnej, Warszawa 1989.
• Niesiecki K., Herbarz polski, wyd. J. N. Bobrowicz, Lipsk 1845, t. 10.
• Orgelbrand S., Encyklopedja powszechna z ilustracjami i mapami, Warszawa 1904, t. 16.
• Piechnik L., Dzieje Akademii Wileńskiej, Rzym 1983‒1987, t. 2‒3.
• Przyałgowski W., Żywoty biskupów wileńskich, Petersburg 1860, t. 2.
• Sajkowski A., Włoskie przygody Polaków. Wiek XVI-XVIII, Warszawa 1973.
• Święcicki T., Historyczne pamiątki znamienitych rodzin i osób dawnej Polski, opr. J. Bartoszewicz, Warszawa 1859, t. 2.
• Wolff J., Kniaziowie litewsko-ruscy od końca czternastego wieku, Warszawa 1895.
• Wrześniak M., Roma Sancta. Fiorenza Bella. Dzieła sztuki w diariuszach polskich podróżników do Włoch w XVI i XVII wieku, Warszawa 2010.
• Wójcik Z., Jan Kazimierz Waza, Wrocław 2004.