Царские репрессии относительно грекокатолической Церкви на юго-восточной Речи Посполитой в конце XVIII века

• Authors: Bilyk Viktoria

Title variants

PL

Carskie represje wobec Cerkwi greckokatolickiej na południowo-wschodnich rubieżach Rzeczypospolitej w końcu XVIII wieku

EN

Tsarist repression against the Greek Catholic Church on the south-eastern frontiers of the Polish-Lithuanian Commonwealth at the end of the 18th century

• Languages of publication: RU

Abstracts

PL

W artykule przedstawiono działania rosyjskiej cesarzowej Katarzyny II, mające na celu wyłączenie parafii unickich spod jurysdykcji Kościoła Rzymskokatolickiego w nowo włączonych do Rosji z Rzeczypospolitej ziemiach ukraińskich. Na podstawie materiałów archiwalnych wykazano opór kleru i parafian Kościoła Greckokatolickiego wobec gwałtownego powrotu do Kościoła Prawosławnego.

EN

The article shows the actions taken by the Russian Empress Yekaterina II. They were aimed at excluding Greek Catholic parishes of the Ukraine from the jurisdiction of the Roman Catholic Church. They had been the part of Commonwealth of Poland and became newly-connected to Russia. It demonstrates, on the base of archival materials, the resistance of the clergy and parishioners of the Greek Catholic Church to the violent return to the Orthodox Church.

Keywords

PL

Rzeczypospolita; wyznanie; Kościół Rzymskokatolicki; cerkiew prawosławna; Kościół Greckokatolicki

EN

Commonwealth; confessions; Roman Catholic Church; Orthodox Church; Greek Catholic Church

• Publisher: Wydział Teologiczny Uniwersytetu Szczecińskiego w Szczecinie / Wyższe Seminarium Duchowne w Koszalinie
• Journal: Studia Koszalińsko-Kołobrzeskie
• Year: 2019
• Issue: 26
• Pages: 233-248

Contributors

author

Bilyk Viktoria

• Wschodnioeuropejski Narodowy Uniwersytet im. Łesi Ukrainki, Łuck, Ukraina

References

• Государственный архив Волынской области (далее – ГАВО), ф. 382, оп. 2, д. 14.
• ГАВО, ф. 382, оп. 2, д. 94.
• ГАВО, ф. 382, оп. 3, д. 3.
• Государственный архив Житомирской области (далее – ГАЖО), ф. 1, оп. 1, д. 36.
• ГАЖО, ф. 1, оп. 1, д. 141.
• ГАЖО, ф. 1, оп. 1, д. 142.
• ГАЖО, ф. 1, оп. 1, д. 239.
• ГАЖО, ф. 1, оп. 1, д. 282.
• ГАЖО, ф. 1, оп. 1, д. 306.
• ГАЖО, ф. 1, оп. 1, д. 329.
• ГАЖО, ф. 1, оп. 1, д. 337.
• ГАЖО, ф. 1, оп. 1, д. 361.
• ГАЖО, ф. 1, оп. 2, д. 82.
• ГАЖО, ф. 1, оп. 4, д. 175.
• Государственный архив Хмельницкой области, ф, 315, оп. 1, д. 1.
• Законоположения и правительственные распоряжения до Римско-католической церкви в России относящиеся со времени царствования царей Петра и Иоанна Алексеевичей с 1669 по 1867 год включительно. Вильно: Тип. А. Киркора, 1868.
• Описание документов архива западнорусских униатских митрополитов. Т. 2. 1701–1839. Санкт-Петербург: Синодальная Тип., 1907.
• Полное собрание законов Росийской империи. Собрание Первое. 1649–1825 гг. (в 45 т.). Т. XXІІІ: 1789 – 6 ноября 1796 г. Санкт-Петербург: Типография ІІ Отделения Соб¬ственной Его Императорского Величества Канцелярии, 1830.
• Уния в документах. Сб. / Сост. В.А.Теплова, З.И.Зуева. Минск: Лучи Софии, 1997.
• Анішчанка, Яуген. Беларусь у часы Кацярыны II. Мінск: Веды, 1998.
• Коялович, Михаил. История воссоединения западно-русских униатов старых времен. Санкт-Петербург: Синодальная тип., 1873.
• Липский, Ипполит. „Воссоединение униатов на Волыни в 1794–1795 гг. по документах Волынской духовной консистории за 1795 г.”. Волынские епархиальные ведомости 2 (1880): 78–89.
• Липский, Ипполит. „Воссоединение униатов на Волыни в 1794–1795 гг. по документах Волынской духовной консистори за 1795 г.”. Волынские епархиальные ведомости 3 (1880): 147–212.
• Липский, Ипполит. „Воссоединение униатов на Волыни в 1794–1795 гг. по документах Волынской духовной консистории за 1795 г.”. Волынские епархиальные ведомости 26 (1880): 1168–1174.
• Осадчий, Володимир. „Ілюзії чи відчай? Лист архієпископа полоцького Іраклія Лісовського на тлі історії унії в Російській імперії наприкінці XVIII ст.”. Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej 5 (2007): 218–225.
• Петренко, Олександр. Брацлавське намісництво. Вінниця: Велес, 2001.
• Рункевич, Степан. История Минской архиепископии (1793–1832). Санкт-Петербург, 1893.
• Хіхлач, Богдан. „Економічне життя василіанських монастирів на Поділлі (XVIII – І третина XIX ст.)”. Київська старовина 6 (2008): 23–37.
• Dylągowa, Hanna. „Kościół Unicki na ziemiach Rzeczypospolitej 1596–1918. Zarys problematyki”. Przegląd Wschodni 2, 2 (1992/93): 257–287.
• Kalinka, Waleriana. Schizma i unia. Dwie konferencje powiedziane w kościele P. Maryi w Krakowie 16 i 17 marca 1883 r. Lwów, 1883.
• Likowski, Edward. Dzieje Kościoła unickiego na Litwie i Rusi w XVIII i XIX wieku uważane głównie ze względu na przyczyny jego upadku. T. 1. Warszawa, 1906.
• Likowski, Edward. Historia unii Kościoła ruskiego z Kościołem rzymskim. Poznań, 1875.
• Pelesz, Julian. Geschichte der Union der ruthenischen Kirche mit Rom von den ältesten Zeiten bis auf die Gegenwart. Bd. 1. Wien, 1878.
• Radwan, Mаrian. Carat wobec kościoła greckokatolickiego w zaborze rosyjskim. 1796–1839. Roma, Lublin: Polski Instytut Kultury Chrześcjańskiej, 2001.
• Rzemeniuk, Florentyna. Unici polscy 1596–1946. Siedlce, 1998.
• Śliwa, Tadeusz. „Kościół greckokatolicki na «Ziemiach zabranych» (1815–1875)”. W: Historia Kościoła w Polsce. T. 2 1764–1945. Cz. 1 1764–1918, red. Zdzisław Obertyński, Bole¬sław Kumor, 497–503. Poznań–Warszawa: Pallottinum, 1979.
• Śliwa, Tadeusz. „Kościół greckokatolicki w Galicji (1815–1918)”. W: Historia Kościoła w Polsce. T. 2 1764–1945. Cz. 1 1764–1918, red. Zdzisław Obertyński, Bolesław Kumor, 628–649. Poznań–Warszawa: Pallottinum, 1979.
• Śliwa, Tadeusz. „Kościół greckokatolicki w królestwie Polskim (1815–1875)”. W: Historia Kościoła w Polsce. T. 2 1764–1945. Cz. 1 1764–1918, red. Zdzisław Obertyński, Bolesław Kumor, 503–511. Poznań–Warszawa: Pallottinum, 1979.
• Śliwa, Tadeusz. „Kościół greckokatolicki w latach 1696–1764”. W: Historia Kościoła w Polsce. T. 1 do roku 1764. Cz. 2 do roku 1506, red. Zdzisław Obertyński, Bolesław Kumor, 458–478. Poznań–Warszawa: Pallottinum, 1974.
• Śliwa, Tadeusz. „Kościół greckokatolicki w Rzeczypospolitej (1764–1795)”. W: Historia Kościoła w Polsce. T. 2 1764–1945. Cz. 1 1764–1918, red. Zdzisław Obertyński, Bolesław Kumor, 105–121. Poznań–Warszawa: Pallottinum, 1979.
• Śliwa, Tadeusz. „Kościół greckokatolicki w zaborze austriackim (1772–1815)”. W: Historia Kościoła w Polsce. T. 2 1764–1945. Cz. 1 1764–1918, red. Zdzisław Obertyński, Bolesław Kumor, 288–301. Poznań–Warszawa: Pallottinum, 1979.
• Śliwa, Tadeusz. „Kościół greckokatolicki w zaborze rosyjskim (1772–1815)”. W: Historia Kościoła w Polsce. T. 2 1764–1945. Cz. 1 1764–1918, red. Zdzisław Obertyński, Bolesław Kumor, 219–235. Poznań–Warszawa: Pallottinum, 1979.
• Śliwa, Tadeusz. „Kościół prawosławny w państwie polsko-litewskim”. W: Historia Kościoła w Polsce. T. 1 do roku 1764. Cz. 1 do roku 1506, red. Zdzisław Obertyński, Bolesław Kumor, 383–391. Poznań–Warszawa: Pallottinum, 1974.
• Śliwa, Tadeusz. „Kościół prawosławny w Polsce”. W: Historia Kościoła w Polsce. T. 1 do roku 1764. Cz. 1 do roku 1506, red. Zdzisław Obertyński, Bolesław Kumor, 254–256. Poznań–Warszawa: Pallottinum, 1974.
• Śliwa, Tadeusz. „Kościół prawosławny w Rzeczypospolitej (1764–1795) i w Księstwie Warszawskim (1807–1815)”. W: Historia Kościoła w Polsce. T. 2 1764–1945. Cz. 1 1764–1918, red. Zdzisław Obertyński, Bolesław Kumor, 121–128. Poznań–Warszawa: Pallottinum, 1979.
• Snyder, Тimothy. Rekonstrukcja narodów. Polska, Ukraina, Litwa, Białoruś 1569–1999. Warszawa: Wydawnictwo Fundacji Pogranicze, 2006.
• Wodzianowska, Irena. Zmierzch Unii. Struktury terytorialne i personalne Cerkwi greckokatolickiej w drugiej połowie XVIII wieku na Bracławszczyźnie. Lublin–Tczew, 2018.

Identifiers

DOI

10.18276/skk.2019.26-12