„W zakresie historii średniowiecznej zapowiadał się jako gwiazda pierwszej klasy…” – o Romanie Grodeckim (1889–1964), uniwersyteckim mistrzu Jerzego Wyrozumskiego

• Authors: Starzyński Marcin

Title variants

EN

“Within the field of medieval history he had all the makings of a star of the highest order” Roman Grodecki (1889-1964), the university master of Jerzy Wyrozumsk

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule zaprezentowana została biografia oraz dorobek naukowy urodzonego w Rzeszowie Romana Grodeckiego (1889–1964), profesora Uniwersytetu Jagiellońskiego i jednego z najwybitniejszych polskich mediewistów XX w. Studia rozpoczął w 1907 r. Pod kierunkiem Stanisława Krzyżanowskiego został wprowadzony w tajniki badań nad historią średniowiecza. W 1914 r. przerwał naukę i wstąpił do Legionów Polskich. Jako żołnierz odbył dwie kampanie wojenne. Za swoją służbę został dwukrotnie odznaczony, Krzyżem Walecznych w 1922 r. i Krzyżem Niepodległości w 1932 r. Habilitował się w 1920 r. na podstawie cyklu rozpraw o historii pieniądza w Polsce, a w 1922 r. otrzymał nominację profesorską. Specjalizował się w historii społeczno-gospodarczej. Był również autorem syntez historii politycznej XII i XIII w. oraz tłumaczeń na język polski pomników dziejopisarstwa, Kroniki Anonima zwanego Gallem (1923) oraz Księgi Henrykowskiej (1949). Asumpt do powstania tego tekstu dała konferencja naukowa „Plus ratio quam vis. Profesor Jerzy Lesław Wyrozumski (1930–2018)”, zorganizowana w Instytucie Historii Uniwersytetu Rzeszowskiego w pierwszą rocznicę śmierci Profesora 4 listopada 2019 r., podczas której nastąpiło uroczyste otwarcie sali seminaryjnej imienia Romana Grodeckiego. Umieszczono w niej książki z księgozbioru tego uczonego przekazane Uniwersytetowi zgodnie z ostatnią wolą jego ucznia, Jerzego Wyrozumskiego. Jako aneks do artykułu dołączona została bibliografia Romana Grodeckiego za lata 1960–1964 (2020)

EN

The article presents the biography and scientific achievements of Roman Grodecki (1889–1964), professor of the Jagiellonian University born in Rzeszów and one of the greatest Polish medievalists of the 20th century. Grodecki began his studies in 1907. Under the supervision of Professor Stanisław Krzyżanowski was introduced to the secrets of research on the history of the Middle (...) o Romanie Grodeckim – uniwersyteckim mistrzu Jerzego Wyrozumskiego 27 Ages. In 1914 his studies were interrupted and he joined the Polish Legions. As a soldier Grodecki participated in two war campaigns. For his service was awarded the Cross of Valor in 1922 and the Cross of Independence in 1932. He completed his habilitation in 1920 on the basis of a series of studies on the history of money in Poland and in 1922 became professor. Roman Grodecki specialized in socio-economic history. He was also the author of the syntheses of the political history of the 12th and 13th centuries and translations into Polish of monuments of historiography, the Chronicle of Anonim called Gall (1923) and the Book of Henryków (1949). The article was written in connection with the scientific conference “Plus ratio quam vis. Professor Jerzy Lesław Wyrozumski (1930–2018)”, organized on November 4th, 2019, in the Institute of History of the University of Rzeszów on the first anniversary of the Professor’s death, during which the ceremonial opening of the Roman Grodecki seminar room took place. In this room books from Roman Grodecki’s collection donated to the University in accordance with the last will of his student, Jerzy Wyrozumski, were placed. As an annex to the article, a bibliography of Roman Grodecki for 1960–1964 (2020) was attached.

Keywords

PL

historiografia polska XX w. mediewistyka; Uniwersytet Jagielloński; Roman Grodecki; Jerzy Wyrozumski

EN

20th century Polish historiography medieval studies; Jagiellonian University; Roman Grodecki; Jerzy Wyrozumski

• Publisher: Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
• Journal: UR Journal of Humanities and Social Sciences
• Year: 2020
• Issue: 1(14)
• Pages: 5-30

Contributors

author

Starzyński Marcin

• Instytut Historii, Uniwersytet Jagielloński

References

• Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, Spuścizna Romana Grodeckiego:
• sygn. 37/1, Curriculum vitae.
• sygn. 37/1, Index lectionum.
• sygn. 37/2, „Mały jubileusz” prof. Romana Grodeckiego urządzony przez Redakcję czasopisma Wiadomości Numizmatyczne w Krakowie 21 IX 1959; Uroczystość jubileuszowa 5 X 1960.
• sygn. 37/25, list brata Stanisława z dnia 21 IV 1959.
• sygn. 37/35, dyplom doktorski; nekrolog; Oświadczenie w sprawie adoptowanej sieroty Heleny Mitto.
• Instytut Historii Uniwersytetu Jagiellońskiego, Zakład Historii Polski Średniowiecznej, biblioteka, sygn. 466.
• Brożek A., 1988, Ręgorowicz Ludwik Walenty (1888–1970) [w:] Polski słownik biograficzny, t. 31, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław–Warszawa–Kraków.
• Corpus studiosorum 2009 - Corpus studiosorum Universitatis Iagellonicae 1850–1918, K–Ł, 2009, oprac. M. Barcik, A. Cieślak, D. Grodowska-Kulińska, U. Perkowska, red. K. Stopka, Z prac Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego, Seria C: Corpus Studiosorum Universitatis Iagellonicae in saeculis XVIII–XX, t. 3, Uniwersytet Jagielloński, Kraków.
• „Dziennik Polski” 1959 – Jubileusz wybitnego uczonego, „Dziennik Polski” 1959, nr 228 (4849), 25 września.
• „Echo Krakowa” 1959 – Jubileusz wybitnego uczonego, „Echo Krakowa” 14, 1959, nr 223 (4433), 25 września.
• „Echo Krakowa” 1960 – Prof. dr Roman Grodecki doktorem honoris causa Uniwersytetu Warszawskiego, „Echo Krakowa” 15, 1960, nr 234 (4748), 6 października.
• „Gazeta Krakowska” 1959 — Jubileusz profesora Romana Grodeckiego, „Gazeta Krakowska. Organ Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Patrii Robotniczej” 11, 1959, nr 229 (3528), 25 września.
• „Gazeta Krakowska” 1960 – Jubileusz profesora Romana Grodeckiego, „Gazeta Krakowska. Organ Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej” 12, 1960, nr 239 (3849), 7 października.
• Grodecki R., 1912–1913, Książęca włość trzebnicka na tle organizacyi majątków książęcych w Polsce w XII. w., „Kwartalnik Historyczny” 26–27 (w całości: Lwów 1913).
• Grodecki R., 1913a, Dzieje klasztoru premonstrateńskiego w Busku w wiekach średnich, „Sprawozdania Akademii Umiejętności” 18, nr 2.
• Grodecki R., 1913b, Geschichte des Prämonstatenser-Klosters zu Busko im Mittelalter, „Bulletin Internationale de l’Académie des Sciences de Cracovie. Classe de Philologie. Classe d’histoire et de Pholosophie”, nr 9–10.
• Grodecki R., 1914a, Dzieje klasztoru premonstrateńskiego w Busku w wiekach średnich „Rozprawy Akademii Umiejętności. Wydział Historyczno-Filozoficzny”, Serya II, 32 (57) [i osobna odbitka: Kraków 1913].
• Grodecki R., 1914b, Mincerze we wcześniejszym polskiem średniowieczu, „Sprawozdania Akademii Umiejętności” 19.
• Grodecki R., 1915, Studya nad dziejami gospodarczemi Polski XII. w., „Kwartalnik Historyczny” 29 (i osobna odbitka: Lwów 1916).
• Grodecki R., 1918–1919a, Dziesięcina mennicza w Polsce średniowiecznej, „Wiadomości Numizmatyczno-Archeologiczne”, nr 9–12 (1918), nr 1–2 (1919).
• Grodecki R., 1918–1919b, O fałszerzach monet w Polsce średniowiecznej, „Wiadomości Numizmatyczno-Archeologiczne”, nr 4 (1919), nr 10–12 (1919).
• Grodecki R., 1918–1919c, O przyrządzie do mierzenia monet w wiekach średnich, „Wiadomości Numizmatyczno-Archeologiczne”, nr 10–12 (1919).
• Grodecki R., 1920–1921a, Dochód menniczy książąt polskich XIII wieku, „Wiadomości Numizmatyczno-Archeologiczne”, nr 1–6 (1921).
• Grodecki R., 1920–1921b, Polityka mennicza książąt polskich w okresie piastowskim, „Wiadomości Numizmatyczno-Archeologiczne”, nr 1–6 (1921) [i osobna odbitka: Kraków 1921].
• Grodecki R., 1920–1921c, Sprawa Stanisława Zarogowskiego z r. 1481, „Wiadomości Numizmatyczno-Archeologiczne”, nr 7–12 (1920).
• Grodecki R., 1921a, Mincerze we wcześniejszem średniowieczu polskim, „Rozprawy Polskiej Akademii Umiejętności. Wydział Historyczno-Filozoficzny”, Serya II, 38 (63), nr 2 (i osobna odbitka: Kraków 1921).
• Grodecki R., 1921b, Przywilej menniczy biskupstwa poznańskiego z r. 1232, Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk. „Prace Komisyi Historycznej”, t. 2/2, Poznań.
• Grodecki R., 1922a, L’origine de l’immunité en Pologne, „Bulletin Internationale del’Académie des Sciences de Cracovie. Classe de Philologie. Classe d’histoire et de Pholosophie”, nr 1–10.
• Grodecki R., 1922b, Początki immunitetu w Polsce, „Sprawozdania Polskiej Akademii Umiejętności” 27, nr 4.
• Grodecki R., 1922–1926a, „Obrzaz” (Przyczynek do średniowiecznej polityki menniczej), „Wiadomości Numizmatyczno-Archeologiczne” 10, nr 7–12 (1922) [i osobna odbitka: Kraków 1923].
• Grodecki R., 1922–1926b, Przymus używania bieżącej monety krajowej w Polsce piastowskiej, „Wiadomości Numizmatyczno-Archeologiczne” 10, nr 1–12 (1923).
• Grodecki R., 1923, Anonim tzw. Gall, Kronika polska, tłum. i oprac. R. Grodecki, Bibljoteka Narodowa. Serya 1, nr 59, Krakowska Spółka Wydawnicza, Kraków.
• Grodecki R., 1926, Dzieje Polski do r. 1194 [w:] R. Grodecki, S. Zachorowski, J. Dąbrowski, Dzieje Polski średniowiecznej w dwu tomach, t. 1 (do roku 1333), Gebethner i Wolff, Kraków.
• Grodecki R., 1928a, [w:] Polska, jej dzieje i kultura od czasów najdawniejszych do chwili obecnej, t. 1 (od pradziejów do roku 1572), Trzaska, Evert, Michalski, Warszawa.
• Grodecki R., 1928b, [w:] Wspomnienia z życia i działalności Koła Historyków U[czniów] U[niwerytetu] J[agiellońskiego] w latach 1892–1927, Uniwersytet Jagielloński, Kraków.
• Grodecki R., 1928–1929, Dzieje zwierzchności menniczej w Polsce średniowiecznej, „Wiadomości Numizmatyczno-Archeologiczne” 12 (i osobna odbitka: Kraków 1930).
• Grodecki R., 1930, Początki immunitetu w Polsce, Badania z Dziejów Społecznych i Gospodarczych, red. F. Bujak, nr 8, Kasa im. Rektora J. Mianowskiego, Instytut Popierania Polskiej Twórczości Naukowej, Lwów.
• Grodecki R., 1933a, Dzieje polityczne Śląska do r. 1290 [w:] Historja Śląska od najdawniejszych czasów do roku 1400, t. 1, red. S. Kutrzeba, Kraków.
• Grodecki R., 1933b, Początki pieniężnego skarbu państwowego w Polsce, „Wiadomości Numizmatyczno-Archeologiczne” 15.
• Grodecki R., 1934, O t.zw. grzywnie kujawsko-mazowieckiej, „Wiadomości Numizmatyczno- Archeologiczne” 16.
• Grodecki R., 1935a, [w:] Na Uniwersytecie Jagiellońskim. Nad czem pracują przedstawiciele humanistyki, „Czas”, nr 192 (wtorek, 16 lipca).
• Grodecki R., 1935b, Die Politische Geschichte Schlesiens bis 1290, Staatsarchiv, Berlin--Dahlem.
• Grodecki R., 1935c, Co to był „slegeshacz”?, „Wiadomości Numizmatyczno--Archeologiczne” 17.
• Grodecki R., 1936, Pojawienie się groszy czeskich w Polsce, „Wiadomości Numizmatyczno-Archeologiczne” 18 (i osobna odbitka: Kraków 1937).
• Grodecki R., 1937, Przyczynek do dziejów pieniądza w Polsce XIII w., „Wiadomości Numizmatyczno-Archeologiczne” 19.
• Grodecki R., 1938, Rozstanie się Śląska z Polską w XIV w., Instytut Śląski, Katowice.
• Grodecki R., 1938–1939, Złoto w Polsce przed wprowadzeniem w obieg florenów złotych, „Wiadomości Numizmatyczno-Archeologiczne” 20 (i osobna odbitka: Kraków 1939).
• Grodecki R., 1939, Kongres krakowski w roku 1364, Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Warszawa.
• Grodecki R., 1949, Księga Henrykowska, tłum. i oprac. R. Grodecki, Instytut Zachodni, Poznań–Wrocław.
• Grodecki R., 1951, Rachunki wielkorządowe krakowskie z r. 1471, wyd. R. Grodecki [w:] Archiwum Komisji Historycznej Polskiej Akademii Umiejętności, Seria 2, t. 4 (16), nr 7, Polska Akademia Umiejętności, Kraków (i osobna odbitka: Kraków 1951).
• Grodecki R., 1965, Jak zostałem historykiem, oprac. J. Wyrozumski, „Mówią Wieki” 8, nr 4 (88).
• Grodecki R., 1969, Polska piastowska, oprac. J. Wyrozumski, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
• Grodecki R., 2005 [w:] Relacje pracowników Uniwersytetu Jagiellońskiego o ich losach osobistych i dziejach uczelni w czasie drugiej wojny światowej, oprac. J. Michalewicz, Z prac Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego, Seria F: Varia, t. 5, Uniwersytet Jagielloński, Kraków.
• Grodecki R., 2020, Wspomnienia o prof. Stanisławie Krzyżanowskim i Gabinecie Nauk Pomocniczych Historii Uniwersytetu Jagiellońskiego, „Alma Mater”, nr 215–216.
• Grodecki R., Lepszy K., 1939–1945, Słowo od Redakcji, „Kwartalnik Historyczny” 53.
• Grodecki R., Mitkowski J., 1955, Z życia Katedry Historii Polski Feudalnej UJ, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego”, nr 2, Historia, z. 1.
• Kosiński D., 2014, 4 pułk piechoty Legionów, 1915–1917. Organizacja i działania bojowe, „Przegląd Historyczno-Wojskowy” 15 (66), nr 3 (249).
• Kozłowska-Budkowa Z., Wspomnienia z lat 1893–1923, oprac. M. Starzyński, Avalon, Kraków.
• Kutrzeba S., 1905, Historya ustroju Polski w zarysie, Księgarnia Polska, Lwów.
• Prace z dziejów 1960 – Prace z dziejów Polski feudalnej ofiarowane Romanowi Grodeckiemu w 70 rocznicę urodzin, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
• Ręgorewicz 1964 – Ludwik Ręgorewicz (1907–1910) [w:] Patrząc ku młodości. Wspomnienia wychowanków Uniwersytetu Jagiellońskiego, red. K. Wyka, Uniwersytet Jagielloński, Kraków.
• Skład osobowy 1910 – Skład osobowy Uniwersytetu Jagiellońskiego w półroczu zimowym 1910/1911, Uniwersytet Jagielloński, Kraków.
• Sitko J., 1928, Zarys historji wojennej 2-go pułku piechoty Legjonów, Zarys historji wojennej pułków polskich 1918–1920, Wojskowe Biuro Historyczne, Warszawa.
• „Słowo Powszechne” 1959 – Jubileusz profesora Romana Grodeckiego, „Słowo Powszechne” 13, 1959, nr 233 (4700).
• Stachowska K., 1960, Bibliografia prac prof. dra Romana Grodeckiego za lata 1912–1959 [w:] Prace z dziejów Polski feudalnej ofiarowane Romanowi Grodeckiemu w 70. rocznicę urodzin, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
• Stronczyński K., 1839, Wzory pism dawnych w przerysach wystawione i objaśnione drukowanem ich wyczytaniem, cz. 1: obejmująca pismo dyplomatów od roku 1228 do 1536, Drukarnia Kommissyi Rządowéj Sprawiedliwości, Warszawa.
• Szczur S., 2009, Roman Grodecki – badacz stosunków pieniężnych w Polsce średniowiecznej [w:] R. Grodecki, Polityka pieniężna Piastów, Avalon, Kraków.
• „Tygodnik Powszechny” 1959 — „Tygodnik Powszechny. Katolickie Pismo Kulturalno-Społeczne” 13, 1959, nr 40 (558), 4 października.
• Uljasz A., 2012, Z tradycji zarządzania polskimi bibliotekami akademickimi. Edward Kuntze (1880–1950), „Toruńskie Studia Bibliologiczne”, nr 2 (9).
• Weigt H., 1926, Znaczenie Dyrektora Józefa Kannenberga [1862–1925] dla naszego zakładu [w:] Sprawozdanie Państwowej Dyrekcji Szkoły Ekonomiczno-Handlowej w Krakowie za rok szkolny 1926, Szkoła Ekonomiczno-Handlowa, Kraków.
• „Wiadomości Numizmatyczne” 1959 – „Wiadomości Numizmatyczne” 3, z. 1–2.
• Wyrozumski J., 1961, Jubileusz Profesora Romana Grodeckiego, „Kwartalnik Historyczny” 68.
• Wyrozumski J., 1964, Roman Grodecki (21 IV 1889–17 IV 1964), „Kwartalnik Historyczny” 71.
• Wyrozumski J., 1969, Posłowie [w:] R. Grodecki, Polska piastowska, oprac. J. Wyrozumski, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
• Wyrozumski J., 1972, W kręgu mediewistyki społecznej, „Kultura” 10, nr 43.
• Wyrozumski J., 1991, W kręgu mediewistyki społecznej (o Romanie Grodeckim 1889–1964) [w:] Wielcy humanistyki polskiej, red. J. Górski, Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, Wrocław–Warszawa–Kraków.
• Wyrozumski J., 2000, Roman Grodecki (1889–1964) [w:] Złota księga Wydziału Historycznego, red. J. Dybiec, Uniwersytet Jagielloński, Kraków.
• Wyrozumski J., 2007, Respekt dla źródła historycznego [w:] Po drogach uczonych. Z członkami Polskiej Akademii Umiejętności rozmawia Andrzej M Kobos, t. 2, Polska Akademia Umiejętności, Kraków.
• Wyrozumski J., 2013, Roman Grodecki (1889–1964) [w:] Mediewiści II, red. J. Strzelczyk, Uniwersytet Adama Mickiewicza, Poznań.
• Zagórska E., 1960, Trud uczonego, „Dziennik Polski”, nr 241 (5171), 9–10 października.
• Ziejka F., 2018, Wykształcenie jako droga do elity, „Polska Akademia Umiejętności. Debaty” 5.
• Zieliński J., 1960, Roman Grodecki i jego pokolenie, „Tygodnik Powszechny. Katolickie Pismo Społeczno-Kulturalne” 15, nr 4 (626), 22 stycznia.