Greater Poland Crafts in the Light of the 1810 Census and in the Context of Multidimensional Grouping

• Authors: Lucyna Błażejczyk-Majka

Title variants

PL

Rzemiosło wielkopolskie w świetle spisu powszechnego z 1810 roku w kontekście grupowania wielowymiarowego

• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

The article complements the reflections of Czesław Łuczak and Jerzy Topolski on the Greater Poland crafts during the Partitions and generalizes the research of Henryk Grossman and Mieczysław Kędelski on the socio-economic structure of the Duchy of Warsaw. The article presents the method of applying selected quantitative methods in historical research on Poznań crafts at the beginning of the 19th century. The results of one of the censuses that were carried out in the period of the Duchy of Warsaw were the main source of quantitative data, constituting the basis for the presented analyses. Mastering a significant number of data required the aggregation of variables in the first step. Only on its basis, the regionalization of the Poznań department took place due to the structure of craftsmanship. The research confirmed the key importance of the textile industry in Greater Poland’s economy in the pre-industrial period. However, the use of quantitative methods led to more far-reaching conclusions that the development of the textile industry and the canvas industry was accompanied by the economic development of the whole county. Moreover, the research carried out showed that the counties surrounding the main economic center of the region were focused on satisfying the basic needs of the population. The longer distance, supported by political decisions, natural conditions and border location determined the greater specialization of individual areas. The comparison of results from the two approaches to the aggregation of variables indirectly allowed the formulation of methodological conclusions. The use of multidimensional methods, including those concerning grouping, can be treated as a tool supporting the work of contemporary economic historians. However, it is necessary to consciously adjust the successive stages of the research to the specificity of the historical data. Relatively more important than in other fields is the stage of statistical verification and substantive discussion of the results.

PL

Przygotowany artykuł jest uzupełnieniem rozważań Czesława Łuczaka i Jerzego Topolskiego nad rzemiosłem wielkopolskim w okresie zaborów oraz uogólnieniem badań Henryka Grossmana i Mieczysława Kędelskiego nad strukturą społeczno-gospodarczą Księstwa Warszawskiego. W artykule zaprezentowano sposób zastosowania wybranych metod ilościowych w badaniach historycznych nad rzemiosłem departamentu poznańskiego na początku XIX wieku. Głównym źródłem danych ilościowych, stanowiących podstawę prezentowanych analiz, były wyniki jednego ze spisów ludności, jakie zostały przeprowadzone w okresie Księstwa Warszawskiego. Opanowanie znaczącej liczby danych wymagało w pierwszym kroku agregacji zmiennych. Dopiero na jej podstawie przeprowadzono regionalizację departamentu poznańskiego ze względu na strukturę rzemiosła. Badania potwierdziły kluczowe znaczenie przemysłu włókienniczego w gospodarce Wielkopolski w okresie przedindustrialnym. Zastosowanie metod ilościowych dowiodło jednak, że rozwojowi branży sukienniczej i płóciennictwu towarzyszył rozwój gospodarczy całego powiatu. Co więcej, przeprowadzone badania dowiodły, że powiaty otaczające główny ośrodek gospodarczy regionu skupione były na zaspokojeniu potrzeb podstawowych ludności. Większa odległość, wspomagana decyzjami politycznymi, warunkami naturalnymi i usytuowaniem przygranicznym, determinowała większą specjalizację poszczególnych terenów. Porównanie wyników dwóch podejść do agregacji zmiennych pozwoliło pośrednio na sformułowanie konkluzji o charakterze metodologicznym. Zastosowanie metod wielowymiarowych, w tym tych dotyczących grupowania, można traktować jako narzędzie wspomagające pracę współczesnego historyka gospodarczego. Niezbędne jest jednak świadome dostosowanie kolejnych etapów badania do specyfiki danych historycznych. Relatywnie ważniejszym niż w innych dziedzinach jest etap weryfikacji statystycznej i dyskusji merytorycznej uzyskanych wyników.

Keywords

EN

crafts; census; multidimensional grouping; regionalization; Duchy of Warsa,; Poznań Department

PL

rzemiosło; spis powszechny; grupowanie wielowymiarowe; regionalizacja; Księstwo Warszawskie; departament poznański

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
• Journal: Przeszłość Demograficzna Polski
• Year: 2019
• Volume: 41
• Pages: 123-156

Contributors

author

Lucyna Błażejczyk-Majka

• Adam Mickiewicz University in Poznań, Faculty of Historical Studies

References

• Balicki, Andrzej. Statystyczna analiza wielowymiarowa i jej zastosowania społeczno-ekonomiczne. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 2009.
• Berger, Jan. “Statystyka w Księstwie Warszawskim 1807–1815.” In Historia Polski w liczbach. Statystyka Polska dawniej i dzisiaj, edited by Franciszek Kubiczek, 75–84. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2017.
• Berry, Brian J.L. “A Method for Deriving Multifactor Uniform Regions.” Przegląd Geograficzny 33/2 (1961): 263–282.
• Błażejczyk-Majka, Lucyna. Zastosowanie wybranych metod taksonomicznych w badaniach historycznych. Poznań: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, 2018.
• Borowski, Stanisław. “Gospodarstwa rolne w Wielkopolsce w latach 1807–1823 w świetle współczesnej statystyki.” Studia i Materiały do Dziejów Wielkopolski i Pomorza 14/7/2 (1962): 79–137.
• Caliński, Tadeusz, and Jerzy Harabasz. “A dendrite method for cluster analysis.” Communications in Statistics 3 (1974): 1–27.
• Chojnicki, Zbyszko, and Teresa Czyż. Metody taksonomii numerycznej w regionalizacji geograficznej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1973.
• Conrad, Alfred H., and John R. Meyer. “The Economics of Slavery in the Ante Bellum South.” Journal of Political Economy 66/2 (1958): 95–130.
• Cormack, Richard M. “A Review of Classification (With Discussion).” Journal of Royal Statistical Society, Series A 134/3 (1971): 321–367.
• Everitt, Brian. S. Cluster Analysis, 2nd ed. New York: Heinemann Educational Books, 1980. Gazińska, Mirosława, and Krzysztof Dmytrów. “Statystyczna analiza nadumieralności ludności wiejskiej w Polsce.” Przegląd Statystyczny 47/1–2 (2000): 187–197.
• Gordon, Aaron D. Classification. Methods for the Exploratory Analysis of Multivariate Data, 2nd ed. London: Chapman & Hall, 1999.
• Grossman, Henryk. “Struktura społeczna i gospodarcza Księstwa Warszawskiego na podstawie spisów ludności 1808 i 1810 r.” Kwartalnik Statystyczny II/1 (1925): 1–108.
• Hair, Joseph F., Rolph E. Anderson, Ronald L. Tatham, and William C. Black. Multivariate Data Analysis: With Readings. London: Prentice Hall International, 1995.
• Herlihy, David. “Numerical and Formal Analysis in European History “La Connaissance des Faits N’est Jamais Complète Sans Leur Analyse Numérique.”” Journal of Interdisciplinary History 12/1/ Quantifications in the 1980s (1981): 115–135.
• Hill, Thomas, and Pawel Lewicki. Statistics Method and Applications. A comprehensive Reference for Science, Industry, and Data Mining. Tulsa: StatSoft, 2006.
• Frank R. Hodson. “Numerical Typology and Prehistoric Archaeology.” In Mathematics in the Archaeological and Historical Sciences, edited by Frank R. Hodson, David G. Kendall, and Petre Tăutu, 30–45. Edinburgh: Edinburgh University Press, 1971.
• Holsche, August K. (v.). Geographie und Statistik von West- Süd- und Neu- Ostpreußen: nebst einer kurzen Geschichte des Königreichs Polen bis zu dessen Zertheilung. Tom 1. Berlin: Friedrich Maurer, 1800.
• ———. Geographie und Statistik von West- Süd- und Neu- Ostpreußen: nebst einer kurzen Geschichte des Königreichs Polen bis zu dessen Zertheilung. Tom 2. Berlin: Friedrich Maurer, 1804.
• Jakóbczyk, Witold. Uwłaszczenie chłopów w Wielkopolsce w XIX w. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1951.
• Kaufman, Leonard, Peter J. Rousseeuw. Findings Groups in Data: an Introduction to Cluster Analysis. Hoboken: John Wiley & Sons, 2005.
• Kędelski, Mieczysław. Umieralność i trwanie życia ludności Wielkopolski w XIX w. Poznań: Akademia Ekonomiczna w Poznaniu, 1996.
• Konferowicz, Stanisław. “Początki myśli statystycznej w Polsce (I).” Wiadomości Statystyczne 11 (1966): 13–20.
• ———. “Początki myśli statystycznej w Polsce (II).” Wiadomości Statystyczne 12 (1966): 7–13.
• Kopociński, Bolesław. “O podziale terytorialnym Polski na części.” Zastosowania Matematyki 5/2 (1960): 173–177.
• Kozłowski, Czesław. Powszechne spisy ludności. Warszawa: Polskie Wydawnictwa Gospodarcze, 1951.
• Królikowski, Dionizy. Kwestya rzemieślnicza jako kwestya społeczna. Poznań: Drukarnia i Księgarnia św. Wojciecha, 1908.
• Kubiczek, Franciszek. Przedmowa do Historia Polski w liczbach. Statystyka Polska dawniej i dzisiaj. Edited by Franciszek Kubiaczek, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2017.
• Łuczak, Czesław. “Przemysł i rzemiosło.” In Dzieje Wielkopolski, Tom II, Lata 1793– 1918. Edited by Witold Jakóbczyk, 96–110. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1973.
• ———. Dzieje gospodarcze Wielkopolski w okresie zaborów (1815–1918). Poznań: PSO, 2001.
• ———. Położenie ekonomiczne rzemiosła wielkopolskiego w okresie zaborów (1793–1918). Poznań: Polskie Towarzystwo Historyczne, Oddział w Poznaniu, 1962.
• Marczewski, Jan. “Quantitative History.” Journal of Contemporary History 3/2 (1968): 179–191.
• Mączak, Antoni. ed. Encyklopedia Historii Gospodarczej Polski do 1945 roku (O–Ż). Warszawa: Wiedza Powszechna, 1981.
• McQuitty, Louis L. “Elementary Linkage Analysis for Isolating Orthogonal and Oblique Types and Typical Relevancies.” Educational Psychological Measurement 17 (1957): 207–229.
• Meyer, John R., and Alfred H. Conrad. “Economic Theory, Statistical Inference, and Economic History.” The Journal of Economic History 17/4 (1957): 524–544.
• Migut, Grzegorz. “Zastosowanie technik analizy skupień i drzew decyzyjnych w segmentacji rynku.” In Zastosowanie nowoczesnej analizy danych w marketingu i badaniach rynku – materiały z seminarium, edited by Janusz Wątroba, 75–92. Kraków: StatSoft Polska, 2009.
• Mucha, Maria. “Hutnictwo szkła we Wschodniej Wielkopolsce od XVII do początku XIX wieku.” Folia Prehistorica Posnaniensia XII (2004): 317–322.
• Nowak, Edward. Metody taksonomiczne w klasyfikacji obiektów społeczno-gospodarczych. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, 1990.
• Pluta, Wiesław. Wielowymiarowa analiza porównawcza w badaniach ekonomicznych. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, 1977.
• Rutkowski, Jan. “Grossman Henryk: Struktura społeczna i gospodarcza Księstwa Warszawskiego na podstawie spisów ludności 1808–1810 Warszawie 1925 (odbitka z Kwartalnika statystycznego) 4̊ stron 108.” (recenzja) Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 5 (1925): 1087–1099.
• Smoluk, Antoni. “Uwagi o dyskryminacji w zwartych przestrzeniach metrycznych.” Przegląd Statystyczny 23/4 (1976): 483–489.
• Sneath, Peter H.A., and Robert R. Sokal. Numerical Taxonomy: the Principles and Practice of Numerical Classification. San Francisco: W.H. Freeman & Company, 1973.
• Sobczak, Wojciech, and Witold Malina. Metody selekcji i redukcji informacji. Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, 1985.
• Sobczyk, Mieczysław. Statystyka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1997.
• Sokołowski, Andrzej. “Empiryczne testy istotności w taksonomii.” Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Seria specjalna: monografie 108 (1992).
• Steczkowski, Jan. Zasady i metody rejonizacji produkcji rolniczej. Warszawa: PWRiL, 1966.
• Szczepaniak, Marian. “Przemysł i rzemiosło wiejskie w powiecie kaliskim w drugiej połowie XVII i w XVIII w.” Rocznik Kaliski IV (1971): 95–124.
• ———. Przemysł i rzemiosło wiejskie w Wielkopolsce w drugiej połowie XVIII wieku. Poznań: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Wydział Historii i Nauk Społecznych, 1971.
• Szulc, Witold. “Tworzenie się klasy robotniczej oraz jej położenie ekonomiczne.” In Dzieje Wielkopolski, Tom II, Lata 1793–1918, edited by Witold Jakóbczyk, 132–139. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1973.
• Szymański, Andrzej. Rzemiosło i przemysł miejski w Wielkopolsce w drugiej połowie XVIII wieku. Poznań: Zakład Graficzny UAM, Pleszewskie Towarzystwo Kulturalne, Muzeum Regionalne w Pleszewie, 2015.
• Thorndike, Robert L. “Who Belongs in a Family?” Psychometrica 18 (1953): 267–276.
• Timm, Neil H. Applied Multivariate Analysis. New York: Springer-Verlag, 2002.
• Topolski, Jerzy. “Wielkopolski model gospodarczy drugiej połowy XVIII w.” In Dzieje Wielkopolski, Tom I, do roku 1793, edited by Jerzy Topolski, 836–837. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1969.
• Voelkel, Zenon. Rzemiosło i przemysł Krotoszyna okresu międzywojennego. Poznań: Drukarnia Poznańska, 1996.
• Walesiak, Marek. Metody analizy danych marketingowych. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1996.
• Wąsicki, Jan. Kolonizacja niemiecka w okresie Prus Południowych 1793–1806. Poznań: Instytut Zachodni, 1953.
• ———. “Wielkopolska w okresie Księstwa Warszawskiego. Administracja. Ludność.
• Gospodarka.” In Dzieje Wielkopolski, Vol II, Lata 1793–1918, edited by Witold Jakóbczyk, 55–60. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1973.
• Wysocki, Feliks. Metody taksonomiczne w rozpoznawaniu typów ekonomicznych rolnictwa i obszarów wiejskich. Poznań: Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, 2010.
• Żeglicki, Józef. “Badania statystyczne w Księstwie Warszawskim (I).” Statystyk Terenowy 6/101 (1967): 23–25.
• ———. “Badania statystyczne w Księstwie Warszawskim (III) – Wyniki drugiego spisu przeprowadzonego w 1810 r.” Statystyk Terenowy 8/103 (1967): 27–29.
• ———. “Badania statystyczne w Księstwie Warszawskim (IV) – Charakterystyka rzemiosł oparta na wynikach spisu przeprowadzonego w 1810 r.” Statystyk Terenowy
• 9/104 (1967): 19–20.

Identifiers

DOI

10.18276/pdp.2019.41-05