Zaburzenia językowe w uzależnieniu od alkoholu – w poszukiwaniu metodologii badawczej

• Authors: Ciszewska-Psujek Urszula

Title variants

EN

Linguistic Disorders in Alcohol Dependence – in Search of Methodology

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Uzależnienie od alkoholu jest przewlekłą chorobą powodującą wieloukładowe i wielonarządowe uszkodzenia. Toksyczne oddziaływanie alkoholu na ośrodkowy układ nerwowy prowadzi do trwałego zmniejszenia się liczby i rozmiaru neuronów oraz połączeń neuronalnych, szczególnie w obrębie struktur czołowych, układu limbicznego i móżdżku, a w konsekwencji do zaburzeń poznawczych, w tym funkcji wykonawczych i pamięci oraz zaburzeń przetwarzania informacji emocjonalnych. Powstałe dysfunkcje poznawcze wpływają na sposób pojmowania rzeczywistości przez człowieka oraz na możliwość reprezentowania jej w zachowaniach językowych. Diagnoza zaburzeń mowy osób uzależnionych od alkoholu może dokonać się poprzez ocenę sprawności narracyjnych, które odzwierciedlają tkwiącą w ludzkim umyśle wiedzę o świecie, czyli sposób poznawczego reprezentowania świata. Artykuł jest nowatorską (na gruncie logopedii) próbą określenia metodologii badawczej, pozwalającą opisać zaburzenia językowe w chorobie alkoholowej.

EN

Alcohol dependence is the chronic disease which damages many systems and organs. The toxic influence of alcohol on the central nervous system leads to durable numbers and size reduction of neurons and neural connections, especially within the frontal structures, the limbic system and the cerebellum. These changes have the consequence in cognitive impairments including executive cognitive impairments and memory deficits as well as emotional information processing disorder. Cognitive deficits, in turn, affect the way of understanding human reality and the opportunity to represent it in the language behavior. Diagnosis of speech disorders in the persons depended on alcohol can be accomplished by evaluating the narrative skills that reflect the knowledge of the world included in the human mind, what is more – the way of cognitive world representation. The article is an innovative (on the ground of logopedia) attempt to define the research methodology, that will allow to describe the language disorder in alcoholism.

Keywords

PL

alkoholizm; funkcje poznawcze; funkcje wykonawcze; zaburzenia funkcji poznawczych; zaburzenia językowe w alkoholizmie; sprawności narracyjne

EN

alcoholism; cognitive functions; executive cognitive functions; cognitive impairments; language impairments in alcoholism; narrative skills

• Publisher: Polskie Towarzystwo Logopedyczne
• Journal: Logopedia
• Year: 2017
• Volume: 46
• Pages: 175-192

Dates

published

2020-08-27

Contributors

author

Ciszewska-Psujek Urszula

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin Wydział Humanistyczny, Studia Doktoranckie

References

• Acker C., 1986, Neuropsychological deficits in alcoholics: the relative contributions of genderand drinking history. “British Journal of Addiction” nr 81, s. 395–403.
• Agartz I, Momenam R., Rawlings R.R., Kerich M.J., Hommer D. W., 1999, Hippocampal volume in patients with alcohol dependence, “Archives of General Psychiatry” nr 56, s. 356–363.
• American Psychiatric Association, (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, DSMIV), 1994, Washington.
• American Psychiatric Association, (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders – Fifth Revision, DSM-5), 2013, Washington.
• Bartmiński J., Panasiuk J., Stereotypy językowe, [w:] Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Lublin, s. 368–395.
• Beates M.E., Voelbel G.T., Buckman J.F., Labouvie E.W., Barry D., 2005, Short-term neuropsychological recovery in clients with substance use disorders, “Alkoholism, Clinical and Experimental Research” nr 30, s. 1538–1544.
• Beatty W.W., Tivis R., Stott H.D., Nixon S.J., Parsons O.A., 2000, Neuropsyhological deficits in sober alcoholics: influences of chronicity and recent alcohol consumption, “Alkoholism, Clinical and Experimental Research” nr 24, s. 149–154.
• Bechara A., Dolan S., Denburg N., Hindes A., Anderson S. W., Nathan P.E., 2001, Decision-making deficits, linked to a dysfunctional ventromedial prefrontal cortex, revealed in alcohol and stimulant abusers, “Neuropsychology”, 39, s. 376–389.
• Bergman H., Engelbrektson K., Fransson A., Herlitz K., Hindmarsh T., Neiman J., 1998, Alcoholinduced cognitive impairment is reversible. Neuropsychological tests but not MRT show improvement after abstinence, “Lakartidn” nr 95, s. 4231–4236.
• Blume A.W., Schmaling K.B., Marlatt G.A., 2005, Memory, executive cognitive function, and readiness to change drinking behavior, “Addictive Behaviors” nr 30, s. 301–314.
• Bochenek A., Reicher M., 1981, Anatomia człowieka. Tom IV. Układ nerwowy ośrodkowy, Warszawa, s. 368.
• Chomsky N., 1982, Zagadnienia teorii składni, Wrocław.
• Claiborn J.M., Greene R.L., 1981, Neuropsychological changes in recovering men alcoholics, “Journal of Studies on Alcohol” nr 42, s. 757–765.
• Crews F.T., Buckley T., Dodd P.R., Ende G., Foley N., Harper C., He J., Innes D., Loh el-W., Pfefferbaum A., Zou J., Sullivan E.V., 2005, Alcoholic neurobiology: changes in dependence and recovery, “Alcoholism: Clinical and Experimental Research” nr 29, s. 1504–1513.
• Cunha P.J., Novaes M.A., 2004, Neurocognitive assessment in alcohol abuse and dependence: implications for treatment, Revista Brasileira de Psiquiatria nr 26, s. 23–27.
• Dao-Castellana M.H., Samson Y., Legault F., Martinot J.L., Aubin H.J., Crouzel C., Feldman L., Barrucand D., Rancurel G., Feline A., Syrota A., 1998, Frontal dysfunction in neurologically normal chronic alcoholic subjects: metabolic and neuropsychological findings, “Psychological Medicine” nr 28, s. 1039–1048.
• Drake A.I., Butters N., Shear P.K., Smith T.L., Bondi M., Irwin M., Schuckit M.A., 1995, Cognitive recovery with abstinence and its relationship to family history for alcoholism, “Journal of Studies on Alcohol and Drugs” nr 56, s. 104–109.
• Eckardt M.E., File S.E., Gessa G.L., Grant K.A., Guerri C., Hoffman P.L., Kalant H., Koob G.F., Li T.K., Tabakoff B., 1998, Efects of moderate alcohol consumption on the central nervous system, “Alcoholism. Clinical and Experimental Research” nr 22, s. 998–1040.
• Edelman G.M., 1998, Przenikliwe powietrze, jasny ogień. O materii umysłu, tłum. J. Rączaszek, Warszawa.
• Fein G., Bachman L., Fisher S., Davenport L., 1980, Cognitive impairments in abstinent alcoholics, „The Western Journal of Medicine” nr 152, s. 531–537.
• Flannery B., Fishbein D., Krupitsky E., Langevin D., Verbitskaya E., Bland C., Bolla K., Egorova V., Bushara N., Tsoy M., Zvartau E.,2007, Gender Differences in Neurocognitive Functioning Among Alcohol-Dependent Russian Patients, “Alcoholism. Clinical and Experimental Research” nr 31, s. 745–754.
• Gabryelewicz T.,2011, Łagodne zaburzenia poznawcze, „Postępy nauk medycznych”, t. XXIV nr 8, s. 688–691.
• Glass J.M., Adams K.M., Nigg J.T., Wong M.M., Puttler L.I., Buu A., Jester J.M., Fitzgerald H.E., Zucker R.A., 2006, Smoking is assiociated with neurocognitive deficits in alcoholism, “Drug and Alcohol Dependence” nr 82, s. 119–126.
• Glass J.M., Adams K.M., Nigg J.T., Puttler L.I., Buu A., Jester J.M., Zucker R.A., 2009, Effects of alcoholism severity and smoking on executive neurocognitive function, “Adiction” nr 104, s. 38–48.
• Glenn S.W., 1993, Sex differences in alcohol-induced brain demage, [w:] Alcohol-Induced Brain Demage, red. W.A. Hunt, S.J. Nixon, National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholizm Research Monographs (NIAAA) nr 22, Rockville, s. 195–212.
• Grabias S., 1997, Mowa i jej zaburzenia, Lublin.
• Grabias S., 2001, 2003, Język w zachowaniach społecznych, Lublin.
• Grabias S., 2012, Teoria zaburzeń mowy. Perspektywy badań, typologie zaburzeń, procedury postępowania logopedycznego, [w:] Logopedia. Teoria zaburzeń mowy, red. S. Grabias, M. Kurkowski, Lublin, s. 15–72.
• Grabias S., Kurkowski Z.M., Woźniak T., 2002, Logopedyczny test przesiewowy dla dzieci w wieku szkolnym, Lublin.
• https://ec.europa.eu/health/indicators/international_classification_pl [dostęp: 13.04.2017].
• Jacobson R., 1968, Child Language, Aphasia and Phonological Universal, Mounton, Haga.
• Jacobson R., 1989, W poszukiwaniu istoty języka, t. 1–2, tłum. M. R. Mayenowa, Warszawa.
• Joyce E.M., Robbins T.W., 1993, Memory deficits in Korsakoff and non-Korsakoff alcoholics following alcohol withdrawal and the relationship to length of abstinence, “Alcohol” nr 2, s. 501–505.
• Kaczmarek B., 1993, Płaty czołowe a język i zachowanie człowieka, Lublin.
• Kaczmarek B., 1995, Mózg, język, zachowanie, Lublin.
• Kielar-Turska M., 2013, Językowa zewnętrzna i wewnętrzna kontrola działania, „Psychologia rozwojowa”, t. 18, nr 4, s. 47–61.
• Kish G.B., Hagen J.M., Woody M.M., Harvey H.L., 1980, Alcoholics’ recovery from cerebral impairment as a function of duration of abstinance, “Journal of Clinical Psychology”, nr 36, s. 584–589.
• Kopera M., Wojnar M, Szelenberger W., 2011, Czynniki wpływające na funkcjonowanie poznawcze u osób uzależnionych od alkoholu, Warszawski Uniwersytet Medyczny, Katedra i Klinika Psychiatryczna, „Alkoholizm i narkomania”, t. 24, nr 1, Instytut Psychiatrii i Neurologii, s. 39–52.
• Lakoff G., Johnson M., 1988, Metafory w naszym życiu, Warszawa.
• Lemandella J.T., The Limbic System in Human Communication, “Studies in Neurolinguistics, nr 3, s. 157–222.
• Lezak M., 1995, Neuropsychological assessment, New York.
• Łuria A., 1967, Sterująca funkcja mowy: jej rozwój i zaburzenia [w:] A. Łuria, Zaburzenia wyższych czynności korowych wskutek ogniskowych uszkodzeń mózgu. Wprowadzenie do neuropsychologii, Warszawa, s. 246–273.
• Mann K., Ackermann K., Croissant B., Mundle G., Nakovicks H., Diehl A., 2005, Neuroimaging of gender differences in alcohol dependence: Are women more vulnerable?, “Alcoholism. Clinical and Experimental Research”, nr 29, s. 896–901.
• Maruszewski M., 1970, Mowa a mózg. Zagadnienia neuropsychologiczne, Warszawa.
• Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych. Rewizja dziesiąta – ICD-10, 1994,tłum. R. Topór-Mądry, C. Brykczyńska i in., Kraków.
• Noël X., Sferrazza R., Linden M., Paternot J., Verhas M., Hanak C., Pelc I., Verbanck P., Contribution of frontal cerebral blood flow measured by 99mTcbicisate SPECT and executive function deficits to predicting treatment outcome in alcohol-dependent patients, 2002, Alcohol; 37: 347–354.
• Nowakowska K., Jabłkowska K., Borkowska A., 2007, Zaburzenia funkcji poznawczych pacjentów uzależnionych od alkoholu, „Psychiatria Polska”, t. XLI, nr 5.
• Obuchowski K., 1970, Kody orientacji i struktura procesów emocjonalnych, Warszawa.
• O’Neill J., Cardenas V.A., Meyerhoff D.J., 2001, Effects of abstinence on the brain: quantitative magnetic resonance imaging and magnetic resonance spectroscopic imaging in chronic alcohol abuse, “Alcoholism: Clinical and Experimental Research”, nr 25, s. 1673–1682.
• Panasiuk J., 2012, Afazja a interakcja. TEKST – metaTEKST – konTEKST, Lublin.
• Parsons, O.A., 1996, Alcohol abuse and alcoholism. [w:] „Neuropsychology for Clinical Practice. Washington DC: American Psychological Press”, red. Nixon S.J., s. 175–201.
• Parsons O.A., 1998, Neurocognitive deficits in alcoholics and social drinkers: A continuum?, “Alcoholism: Clinical and Experimental Research”, nr 22, s. 954–961.
• Pfefferbaum A., Desmond J. E., Galloway C., 2001, Reorganization of frontal systems used by alcoholics for spatial working memory: An fMRI study,“Neuroimage”, nr 13, s. 1–14.
• Piazza N.J., Vrbka J.L., Yeager R.D., 1989, Telescoping of alcoholism in women alcoholics, “International Journal of the Addictions”, nr 24, s. 19–28.
• Pierucci-Lagha A., Derouesne C., 2003, Alcoholism and aging. 2: Alcoholic dementia or alcoholic cognitive impairment?, “Psychology Neuropsychiatry”, nr 1, s. 237–249.
• Pruszewicz A. red., 1992, Foniatria kliniczna, Warszawa.
• Rosenbloom M.J., O’Reilly A., Sassoon S.A., Sullivan E.V., Pfefferbaum A., 2005, Persistent cognitive deficits in community-treated alcoholic men and women volunteering for research: limited contribution from psychiatric comorbidity, “Journal of Studies on Alcohol and Drugs”, nr 66, s. 254–265.
• Ryszkowski A., Wojciechowska A., Kopański Z., Brukwicka I., Lishchynskyy Y., Mazurek M., 2015, Objawy i skutki nadużywania alkoholu, „Journal of Clinical Healthcare”, nr 1, s. 2–6.
• Samochowiec A., Chęć M., Kołodziej Ł., Samochowiec J., 2015, Zaburzenia używania alkoholu: Czy nowe kryteria diagnostyczne implikują zmianę strategii terapeutycznych?, „Alkoholizm i Narkomania”, nr 28, s. 55–63.
• Schaeffer K., Butters N., Smith T., Irwin M., Brown S., Hanger P., Grant I., Schuckit M., 1991, Cognitive performance of alcoholics: a longitudinal evaluation of the role of drinking history, depression, liver function, nutrition, and family history, “Alcoholism: Clinical and Experimental Research”, nr 15, s. 653–660.
• Starowicz-Filip A., Milczarek O., Kwiatkowski S., Bętkowska-Korpała B., Piątek P., 2013, Rola móżdżku w regulacji funkcji poznawczych – ujęcie neuropsychologiczne, „Neuropsychiatria i Neuropsychologia”, nr 8, 1, s. 24–31.
• Sullivan E.V., Rosenbloom M.J., Lim K.O., Pfefferbaum A., 2000, Longitudinal changes in cognition, gait, and balance in abstinent and relapsed alcoholic men: relationships to changes in brain structure, “Neuropsychology”, nr 14, s. 178–188.
• Sullivan E.V., Fama R., Rosenbloom M.J., Pfefferbaum A., 2002, A profile of neuropsychological deficits in alcoholic women, “Neuropsychology”, nr 16, s. 74–83.
• Szkodliwy wpływ alkoholu na mózg, 2004, tłum. A. Nowosielska, „Alkohol i nauka”, http://www.psychologia.edu.pl/czytelnia/51-alkohol-i-nauka/915-szkodliwy-wplyw-alkoholu-na-mozg.html, [dostęp: 02.04.2017].
• Tarter R.E., Hegedus A.M., Van Thiel D.H., Gavaler J.S., Schade R.R., 1986, Hepatic dysfunction and neurological test performance in alcoholics with cirrhosis, “Journal of Studies on Alcohol”, nr 47, s. 74–77.
• Techniki obrazowania a alkoholizm. Podglądanie pracy mózgu, 2000, tłum. M. Ślósarska „Alkohol i Nauka”, nr 9, http://www.psychologia.edu.pl/czytelnia/51-alkohol-i-nauka/263-technikiobrazowania-a-alkoholizm-podgladanie-pracy-mozgu.html [dostęp: 02.04.2017].
• Tedesco A.M., Chiricozzi F.R., Clausi S., et all, 2011, The cerebellar cognitive profile, “Brain”, 134, s. 3672–3683.
• Timmann D., Daum I., 2007, Cerebellar contributions to cognitive functions: a progress report after two decades of research, “Cerebellum”, 6, s. 159-162.
• Tirapu-Ustarroz J., Luna-Lario P., Iglesias-Fernandez M.D., Hernaez-Goni P., 2011, Cerebellar contributions to cognitive process: current advances, “Revista de Neurologia”, 53, s. 301–315.
• Trzebiński J., 2002, Narracyjne konstruowanie rzeczywistości [w:] Narracja jako sposób rozumienia świata, red. J. Trzebiński, Gdańsk, s. 17–42.
• Trzebiński J., 2002, Autonarracje nadają kształt życiu człowieka [w:] Narracja jako sposób rozumienia świata, red. J. Trzebiński, Gdańsk, s. 43–80.
• Ville C.A., 1977, Biologia, Cambridge, s. 545.
• Woronowicz B.T., 1998, Alkoholizm jest chorobą, Warszawa.
• Woronowicz B.T., 2001, Bez tajemnic o uzależnieniach i ich leczeniu, Warszawa.
• Woźniak T., 2005, Narracja w schizofrenii, Lublin.
• Wygotski L.S., 1989, Myślenie i mowa, Warszawa.