Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

PL EN


Journal

2014 | 2(127) | 37–52

Article title

Specyficzne i specjalne potrzeby edukacyjne

Title variants

EN
Specific and special educational needs

Languages of publication

PL

Abstracts

PL
Autorzy zwracają uwagę na istnienie dwóch różnych grup potrzeb indywidualnych związanych z edukacją. Specyficzne potrzeby edukacyjne są związane z konkretnym momentem w niepowtarzalnej ścieżce rozwoju człowieka, która została ukształtowana zarówno przez indywidualne doświadczenia życiowe, jak i uniwersalne zmiany rozwojowe, warunkowane czynnikami biologicznymi oraz oddziaływaniami otoczenia społecznego. Branie ich pod uwagę w procesie kształcenia polega na: 1) tworzeniu warunków sprzyjających zaspokajaniu potrzeb głównych na danym etapie rozwoju, 2) różnicowaniu form oddziaływania dydaktycznego stosownie do tych potrzeb oraz 3) dostosowywaniu form pomocy do specyfiki trudności w uczeniu się lub trudności społeczno-emocjonalnych doświadczanych przez uczniów. Specjalne potrzeby edukacyjne wynikają, z kolei, z odmienności dziecka, spowodowanej różnorodnymi deficytami lub nadmiarami ujawniającymi się w różnych etapach rozwoju w sferze somatycznej, psychicznej i społecznej, niekiedy już od okresu prenatalnego. Planowanie pomocy dla osób z tym rodzajem potrzeb wymaga przede wszystkim całościowej diagnozy obejmującej ich sytuację rozwojową, jakość otoczenia oraz charakter ich związków z otoczeniem, a także sformułowania celów i programu oddziaływań w kilku perspektywach czasowych – krótko-, średnio- i długofalowej, uwzględniających aktualną sytuację społeczno-kulturową dziecka i zasoby oraz możliwości jego otoczenia.
The authors identify two sets of individual and educational needs. Specific educational needs arise at points along the unique path of human development, formed by life experience and universal developmental changes. These in turn are determined by both biological factors and social influences. These needs in education are responded to by: (a) creation of conditions conducive to satisfy the needs central to a given developmental stage; (b) variation of teaching methods according to these needs; and (c) adaptation of help methods to pupil learning characteristics and any social problems. Special educational needs are characteristic for children differing from their peers as a result of deficits or excesses in somatic, mental or social activity. These deficits and excesses are variously expressed at every stage following the prenatal period. Designing appropriate help demands complete diagnosis of the development of a child, the quality of their environment and the quality of their relationship with the environment. Help should be accompanied with a clear knowledge of the motives and intervention plan. This should respect the actual social-cultural situation of a child and all future perspectives.

Journal

Year

Issue

Pages

37–52

Physical description

Dates

published
2014-06-30

Contributors

  • Instytut Badań Edukacyjnych
  • Instytut Psychologii, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza
  • Instytut Psychologii, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza

References

  • Abraham, F. D. (1990). A visual introduction to dynamical systems theory for psychology. Santa Cruz: Aerial Press.
  • Appelt, K. (2005). Wiek szkolny. Jak rozpoznać potencjał dziecka? W: A. Brzezińska (red.), Psychologiczne portrety człowieka. Praktyczna psychologia rozwojowa (s. 259-301). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
  • Baltes, P. (1997). On the incomplete architecture of human ontogeny. Selection, optimization, and compensation as foundation of developmental theory. American Psychologist, 52 (4), 366-380.
  • Bogdanowicz, M. (1996). Specyficzne trudności w czytaniu i pisaniu u dzieci – nowa definicja i miejsce w klasyfikacjach międzynarodowych. Psychologia Wychowawcza, 1, 13-22.
  • Brzezińska, A. (2000). Psychologia wychowania. W: J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki (tom III, s. 223-253). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
  • Brzezińska, A. (2003). Psychologia a edukacja: pomoc psychologiczna wobec transformacji systemu edukacji. Edukacja, 1 (81), 7-19.
  • Brzezińska, A. I. (2008). Nauczyciel jako organizator społecznego środowiska uczenia się. W: E. Filipiak (red.), Rozwijanie zdolności uczenia się. Wybrane konteksty i problemy (s. 35-50). Bydgoszcz: Wyd. Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego UKW.
  • Brzezińska, A. I. (2012a). Tutoring w edukacji: kaprys, konieczność czy szansa rozwoju dla ucznia i nauczyciela? W: J. Iwański (red.), Tutoring młodych uchodźców (s. 39-63). Warszawa: Wydawca Stowarzyszenie Praktyków Kultury.
  • Brzezińska, A. I. (2012b). Wykład inauguracyjny pt.: Wspomaganie rozwoju jako forma pomocy psychologicznej (wykład otwarty). IV Sesja Naukowa Magistrantów Instytutu Psychologii UKW. Organizator: Instytut Psychologii UKW, Bydgoszcz, 21 maja 2012 roku.
  • Brzezińska, A. I., Appelt, K. (2013). Tutoring nauczycielski – tutoring rówieśniczy: aspekty etyczne. Forum Oświatowe, 2 (49), 13-29.
  • Brzezińska, A. I., Czub, T. (2013). Zaufanie społeczne jako wyzwanie i ratunek dla polskiego systemu edukacji. Nauka, 1, 31-44.
  • Brzezińska, A. I., Czub, T., Czub, M., Kaczan, R., Piotrowski, K., Rękosiewicz, M. (2012). Postponed or delayed adulthood? W: E. Nowak, D. Schrader, B. Zizek (red.), Educating competencies for democracy (s. 135-157). Frankfurt am Main: Peter Lang Verlag.
  • Brzezińska, A. I., Rycielska, L. (2009). Tutoring jako czynnik rozwoju ucznia i nauczyciela. W: P. Czekierda, M. Budzyński, J. Traczyński, Z. Zalewski, A. Zembrzuska (red.), Tutoring w szkole. Między teorią a praktyką zmiany edukacyjnej (s. 19-30). Wrocław: Towarzystwo Edukacji Otwartej.
  • Brzezińska, A., Hornowska, E. (red.). (2007 - II wyd.). Dzieci i młodzież wobec agresji i przemocy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
  • Budzyński, M. (2009). Tutoring w ALA Autorskich Liceach Artystycznych i Akademickich. W: P. Czekierda, M. Budzyński, J. Traczyński, Z. Zalewski, A. Zembrzuska (red.), Tutoring w szkole. Między teorią a praktyką zmiany edukacyjnej (s. 63-69). Wrocław: Towarzystwo Edukacji Otwartej.
  • Draheim, Sz. E. (2004). Makiaweliczna osobowość nieletniego świadka. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM
  • Erikson, E. H. (1985/2002). Dopełniony cykl życia. Poznań: Dom Wydawniczy Rebis.
  • Fogel, A., King, B., Shanker, S. (red.). (2008). Human development in the twenty-first century. Visionary ideas from systems scientists. Cambridge: Cambridge University Press.
  • Jabłoński, S. (2009). Źródła hierarchii potrzeb w świetle koncepcji rozwoju człowieka. W: B. Ziółkowska (red.), Opętanie (nie)jedzeniem (s. 75-89). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar (seria nt.: Zastosowania psychologii).
  • Jabłoński, S., Wojciechowska, J. (2013). Wizja szkoły XXI wieku: kluczowe kompetencje nauczyciela a nowa funkcja edukacji. Studia Edukacyjne, 27, 43-63.
  • Jarmakowski, T. (2011). Rola myślenia ruminacyjnego w podatności na wyuczoną bezradność. Studia Psychologiczne, 49 (1), 61-72.
  • Konarzewski, K. (2013). Wiek startu szkolnego a osiągnięcia w nauce w okresie wczesnoszkolnym. Edukacja, 4 (124), 5-19.
  • Kunnen, S. (red.). (2012). A dynamic systems approach to adolescent development. New York: Psychology Press.
  • Maslow, A. (1978). Obrona i rozwój. W: K. Jankowski (red.), Przełom w psychologii (s. 303-324). Warszawa: Czytelnik.
  • Maslow, A. H. (1990/1970). Motywacja i osobowość. Warszawa: PAX.
  • Meighan, R. (1993). Socjologia edukacji. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytet Mikołaja Kopernika.
  • O’Brien, M. (2010). The conceptualization and measurement of need: a key to guiding policy and practice in children’s services. Child and Family Social Work, 15, 432-440.
  • Obuchowski, K. (1983). Psychologia dążeń ludzkich. Warszawa: PWN.
  • Piotrowski, K., Brzezińska, A. I. (2011). Identity, self-sufficiency and disability in the context of educational and vocational activity. Polish Psychological Bulletin, 3 (42), 160-168. http://www.educationengland.org.uk/documents/warnock/
  • Rorty R. (1993). Edukacja i wyzwanie postnowoczesności. W: Z. Kwieciński, L. Witkowski (red.), Spory o edukację. Dylematy i kontrowersje we współczesnych pedagogiach (s. 96-102). Warszawa: Edytor.
  • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2013 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach. Dziennik Ustaw, 2013, poz. 532; http://bip.men.gov.pl/images/stories/30_04_13.pdf
  • Ryan, R. M., Deci, E. L. (2000). Self-determination theory and the facilitation of intrinsic motivation, social development, and well-being. American Psychologist, 55, 68-78.
  • Sęk, H. (2001). Wprowadzenie do psychologii klinicznej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
  • Sęk, H., Brzezińska, A. I. (2010). Podstawy pomocy psychologicznej. W: J. Strelau, D. Doliński (red.), Psychologia akademicka. Podręcznik (tom 2, s. 735-784). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne (II wyd. popr.).
  • Sitarczyk, M., Andrzejewska, J. (2012). Specjalne potrzeby edukacyjne w przestrzeni systemu oświaty. Teoretyczne i metodologiczne założenia projektu: Praca z uczniem ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Lublin: Wydawnictwo Akademii Humanistyczno-Ekonomicznej.
  • Smith, L. B., Thelen, E. (2003). Development as a dynamic system. Trends in Cognitive Science, 8 (7), 343-348.
  • Thelen, E. (2005). Dynamic systems theory and the complexity of change. Psychoanalytic Dialogues, 15 (2), 255-283.
  • Tomaszewski, T. (1974). Psychologia. Warszawa: PWN.
  • Van Geert, P. L. C. (1994). Dynamic systems of development: change between complexity and chaos. New York: Prentice Hall/Harvester Wheatsheaf.
  • Warnock Report (1974). Pobrano z http://www.educationengland.org.uk/documents/warnock/

Notes

http://www.edukacja.ibe.edu.pl/images/numery/2014/2-3-brzezinska-i-in-specyficzne-i-specjalne-potrzeby-edukacyjne.pdf

Document Type

Publication order reference

Identifiers

ISSN
0239-6858

YADDA identifier

bwmeta1.element.desklight-77689a41-4ab6-459f-bdfe-8b92fd193d0e
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.