Dzielenie się pamięcią – (re-)konstruowanie narracji– świadkowie zastępczy: oral history w projektach na rzecz upamiętniania lubelskich Żydów

• Authors: Kubiszyn Marta

Title variants

EN

Sharing Memory – (Re-)constructing Narratives – Vicarious Witnesses:Oral History in Commemorating Lublin’ Jews

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule podjęto zagadnienia związane z wykorzystaniem materiałów oral history w działaniach ukierunkowanych na upamiętnianie dziejów lubelskich Żydów, w tym w szczególności Zagłady, oraz szeroko rozumianą edukację w tym obszarze. Przedmiotem analiz będą wybrane projekty zrealizowane w latach 2000–2017 przez instytucję kultury – Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN”. Przeprowadzone analizy pokazują w jaki sposób lokalni twórcy, odnosząc się do miejsc związanych z żydowską przeszłością miasta, wykorzystując wywiady ze świadkami historii pamiętającymi przedwojenny, polsko-żydowski charakter miasta oraz wydarzenia z czasów okupacji, i poszukując adekwatnego języka oraz form konstruowania narracji o przeszłości, łączą pracę animacyjną i edukacyjną z upamiętnianiem.

EN

The article discusses the role of oral history testimonies in artistic activities aiming at commemorating the history of Lublin Jews, with the special focus on the Holocaust, along with educational work in this area. Several selected projects conducted in 2000–2017 by the Grodzka Gate – NN Theatre Centre will be analyzed in order to investigate how local memory activists from this cultural institution combine educational and commemorative work by referring to places connected with the Polish-Jewish past of the city. Making use of testimonies of people who remember pre-war and war times they search for the appropriate artistic language and create new narratives in the form of multimedia exhibitions and outdoor performative events in order to introduce these issues into the sphere of cultural memory of the local community.

Keywords

PL

Zagłada; Lublin; Żydzi; Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN”; oral history; upamiętnianie; edukacja

EN

Holocaust; Lublin; Jews; Grodzka Gate – NN Theatre Centre; oral history; commemoration; education

• Publisher: Pedagogium Wyższa Szkoła Nauk Społecznych w Warszawie
• Journal: Pedagogika Społeczna
• Year: 2018 (R. XVII)
• Issue: 2(68)
• Pages: 207-228

Contributors

author

Kubiszyn Marta

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej Lublin

References

• Bagłajewski A., (1998), Kilka uwag o projekcie kulturowej lokalności. O działaniach Teatru NN, [w:] Brama, Wydawnictwo Krupski i S-ka, Lublin.
• Banach K., (2014), Działalność wystawiennicza Państwowego Muzeum na Majdanku w latach 1944–2014, „Zeszyty Majdanka”, t. 26.
• Bilewicz M., (2008), Społeczna pamięć Holokaustu i Auschwitz wśród licealistów: wokół projektu badawczego „Trudne pytania”, [w:] Auschwitz i Holokaust. Dylematy i wyzwania polskiej edukacji, red. P. Trojański, Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau, Oświęcim.
• Cyz T., (2017), Performance z pamięci(rozmowa z Tomaszem Pietrasiewiczem), „Konteksty”,R. 71, nr 3(318).
• Fiternicka-Gorzko M., (2012), Historia mówiona: od metody historycznej do interdyscyplinarnego podejścia badawczego, „Opuscula Sociologica”, nr 2.
• Gruber R.E., (2004), Odrodzenie kultury żydowskiej w Europie, Wydawnictwo Pogranicze, Sejny.
• Grudzińska M., (2003), Elementarz z Majdanka, „Zeszyty Szkolne”, nr 4.
• Grudzińska M., (2004), Elementarz, „Obyczaje”, nr 16.
• Hudzik J.P., (2017), Dwa przedstawienia Teatru NN (Uwagi o Wędrówkach Niebieskich i Ziemskich Pokarmach), „Konteksty”, R. 71, nr 3(318).
• Kończal K., (2014), Wprowadzenie, [w:] (Kon)teksty pamięci. Antologia, red. nauk. K. Kończal, Narodowe Centrum Kultury, Warszawa.
• Kończal K., (2011), Pamięć w historiografii. Kilka uwag o tym dlaczego historycy uprawiają memory studies i co z tego wynika, [w:] Historia w kulturze współczesnej. Niekonwencjonalne podejścia do przeszłości, red. P. Witek P. i in., Edytor.org, Lublin.
• Kubiszyn M., (2007), Edukacja wielokulturowa w środowisku lokalnym: studium teoretyczno-empiryczne na przykładzie Ośrodka „Brama Grodzka – Teatr NN” w Lublinie, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.
• Kubiszyn M., (2008), Kontrmonumenty pamięci. Edukacja o Zagładzie w misteriach pamięci Ośrodka „Brama Grodzka – Teatr NN” w Lublinie, [w:] Auschwitz i Holokaust. Dylematy i wyzwania polskiej edukacji, red. P. Trojański, Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau, Oświęcim.
• Kubiszyn M., (2010), Pamięć – Miejsce – Obecność. Ośrodek Brama Grodzka – Teatr NN: Studium przypadku, [w:] Tożsamość Gdańszczan. Budowanie na (nie)pamięci, red. M. Mendel, A. Zwierzchowska, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk.
• Kubiszyn M., (2017), Upamiętnianie lubelskich Żydów oraz ich zagłady: pomniki i kontr-pomniki, „Teka Komisji Historycznej”, nr 16.
• Kurkowska-Budzan M., (2003), Historia zwykłych ludzi. Współczesna angielska historiografia dziejów społecznych, Towarzystwo Wydawnicze „Historia Iagellonica”, Kraków.
• Kuwałek R., (2011), Obozy koncentracyjne i ośrodki zagłady jako miejsca pamięci, [w:] Następ-stwa Zagłady, red. M. Adamczyk-Garbowska, F. Tych, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
• Lavabre M.-C., (2014), Między historią a pamięcią: w poszukiwaniu metody, [w:] (Kon)teksty pamięci. Antologia, red. nauk. K. Kończal, Narodowe Centrum Kultury, Warszawa.
• Marszałek M., (2014), hasło: Świadectwo, [w:] Modi memorandi. Leksykon kultury pamięci, red. M. Saryusz-Wolska, R. Traba, współpraca J. Kalicka, Wydawnictwo Naukowe „Scholar”, Warszawa.
• Ożóg K.S., (2014), Pomniki Lublina, Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN”, Lublin.
• Pękala T., (2011), Ocaleni i ocalający – funkcjonowanie pamięci o Zagładzie w realizacjach artystycznych lubelskiego Ośrodka Brama Grodzka, [w:] Pamięć Shoah. Kulturowe reprezentacje i praktyki upamiętniania, red.T. Majewski, A. Zeidler-Janiszewska, M. Wójcik, Wy-dawnictwo Officyna, Łódź.
• Pietrasiewicz T., (2010a), Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN” 1990–2010. Artystyczne i animatorskie działania w przestrzeni miasta związane z pamięcią, t. 2, Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN”, Lublin.
• Pietrasiewicz T., (2010b), Teatr NN 1990–2010, t. 1, Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN”, Lublin.
• Posłuszna J., (2017), Dźwięk jako terapeutyczna i duchowa firma upamiętniania oraz przywracania pamięci, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Lublin – Polonia”,Vol. 30, nr 1.
• Posłuszny Ł., (2014), Przestrzenne formy upamiętniania Zagłady, Wydawnictwo Aureus, Kraków.
• Próchniak P., (2017), Te a t r n o c y(rozmowa z Tomaszem Pietrasiewiczem), „Konteksty”, R. 71, nr 3(318).
• Saryusz-Wolska M. (red.), (2009), Wprowadzenie, [w:] Pamięć zbiorowa i kulturowa. Współczesna perspektywa niemiecka, Universitas, Kraków.
• Skórzyńska I., (2007), Inscenizacje pamięci: misteria nieobecności w Lublinie, [w:] „Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN”, red. I. Skórzyńska, Ch. Lavrence, C. Pépina, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.
• Skórzyńska I., (2010), Widowiska przeszłości. Alternatywne polityki pamięci (1989–2009), Instytut Historii Uniwersytet Adama Mickiewicza, Poznań.
• Skórzyńska I., (2014), Muzeum historyczne: teatr – widowisko, aktor – świadek, [w:] Historia Polski odnowa. Nowe narracje historii i muzealne reprezentacje przeszłości, red. R. Kostro, K. Wóycicki, M. Wysocki, Muzeum Historii Polski, Warszawa.
• Skórzyńska I., (2017), Wyjścia nie ma... Rzecz o Szlaku Pamięci Zagłady Żydów Lubelskich. „Lublin. Pamięć Zagłady”, „Konteksty”, Misterium Bramy. Antropologia Pamięci, R. 71, nr 3(318).
• Skrzypek M., (2017), Przypadek zamierzony (rozmowa z Tomaszem Pietrasiewiczem), „Konteksty”, R. 71, nr 3(318).
• Stolarz A., (2016), Dzielenie się pamięcią. Praktyka i teoria historii mówionej, Instytut Europy Środkowo-Wschodniej, Lublin.
• Stolarz A., (2012), Historia mówiona w warsztacie historyka mentalności, „Pamięć i Sprawiedliwość”, nr 11/2(20).
• Taborska H., (1996), Współczesna sztuka publiczna. Dzieła i problemy, Wiedza i Życie, Warszawa.
• Theiss W., (2016), Węgrów: miejsce pamięci (uwagi po 25 latach), „Pedagogika Społeczna”,R. 15, nr 3(61).
• Wolicka E., (2017a), Inwokacja (spektakl Teatru NN), „Konteksty”, R. 71, nr 3 (318).
• Wolicka E., (2017b), Pochwała prywatności (uwagi o formie intymnej Teatru NN), „Konteksty”, R. 71, nr 3(318).
• Young J.E., (1992), The Counter-Monument: Memory against Itself in Germany Today, „Critical Inquiry”, nr 2.
• Young J.E., (1993), The Texture of Memory. Holocaust Memorial and Meaning,Yale University Press, New Haven & London.
• Ziębińska-Witek A., (2011), Historia w muzeach. Studium ekspozycji Holokaustu, Wydawnictwo UMCS, Lublin.

Identifiers

ISSN

1642-672X