Robocze spotkania pionów wyznaniowych PRL i CSRS (zarys problemów)

• Authors: Zamiatała Dominik

Title variants

EN

Working Meetings of the Religious Divisions of the Polish People’s Republic and the Czechoslovak Socialist Republic. Outline of Problems

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Współpraca przedstawicieli pionów wyznaniowych administracji rządowej PRL i CSRS miała na celu wymianę informacji, doświadczeń oraz konsultację w kwestiach wyznaniowych. Jedną z jej form były wspólne spotkania i narady. Inicjatorem tych konsultacji była strona czechosłowacka, zabiegała o nie przez kilka lat. Pierwsze z nich – sondażowe – odbyło się w 1957 r. Do tego czasu nie było zgody na takie konsultacje wyższych czynników partyjnych i rządowych PRL. Podejmując współpracę, obie strony ustaliły jej istotę i cel. Były to spotkania prowadzone na „odpowiednim szczeblu” z określonym składem uczestników, mających stosowne upoważnienia od swoich zwierzchników. Tematyka rozmów była uzgadniana wcześniej, ich wyniki zaś miały charakter ustaleń, przedstawianych następnie do akceptacji kierownictwa partyjno-rządowego PRL i CSRS. Obie strony dzieliły się doświadczeniem w planowaniu i realizacji działań wobec Kościołów, a szczególnie Kościoła katolickiego, oraz informowały się wzajemnie o bieżących poczynaniach w polityce wyznaniowej. Wymieniały się dokumentami i materiałami na ten temat. Niniejszy artykuł przestawia również tematykę poruszaną podczas tych spotkań oraz ukazuje zakres wiedzy, jaką posiadali urzędnicy wyznaniowi PRL i CSRS, zwłaszcza w kwestii Kościoła katolickiego. Jaki był efekt tej współpracy w polityce wyznaniowej, to postulat dalszych badań.

EN

The objective of cooperation between the representatives of religious divisions of the government administration of the Polish People’s Republic (PPR) and the Czechoslovak Socialist Republic (CSR) was the exchange of information and experiences, and consultation on religious issues. One of its forms were joint meetings and consultation. The initiator of this consultation was the Czechoslovak side which was striving for it for a few years. The first one – sounding – took place in 1957. Until then, there was no consent to such consultation of higher party and government circles of the PPR. Both sides undertaking cooperation agreed on its essence and purpose. These were meetings at the “right level” with a specific composition of participants, with appropriate authorisations from their superiors. The subject of the talks was agreed in advance, and their results were in the nature of findings, then presented for acceptance to the party and government leadership of the PPR and the CSR. Both sides shared their experience in planning and implementing measures towards the Churches, especially the Catholic Church, and informed each other about current activity in religious policy. They exchanged documents and materials on the subject. This article also presents the subject matter discussed during these meetings and shows the scope of knowledge of religious officials of the PPR and the CSR, especially in the matter of the Catholic Church. The effect of this cooperation in religious policy is the postulate of further research.

Keywords

PL

polityka wyznaniowa PRL; polityka wyznaniowa Czechosłowackiej Republiki; Socjalistycznej (CSRS); Watykan; konferencje; Kościół rzymskokatolicki; Kościoły nierzymskokatolickie; Chrześcijańska Konferencja Pokojowa

EN

religious policy of the Polish People’s Republic (PPR); ,religious policy of the Chechoslovak; Socialist Republic (CSR); the Vatican; conferences; the Roman Catholic Church; non-Roman Catholic Churches; the Christian Peace Conference

• Publisher: Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
• Journal: Pamięć i Sprawiedliwość
• Year: 2018
• Issue: 32
• Pages: 259-289

Contributors

author

Zamiatała Dominik

• Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie

References

• Boryszewski P., Kościół, którego nie było – Kościół katolicki w Czechosłowacji w dobie komunizmu, „Saeculum Christianum” 2001, nr 8 (1).
• Buchanan T., Burzliwy pokój. Historia Europy 1945–2000, przeł. A. Czwojdrak, Kraków 2010.
• Fejdasz L., Stosowanie prawa przez Wydział do Spraw Wyznań w Rzeszowie wobec duchownych Kościoła katolickiego w latach 1950–1973, Lublin 2012.
• Gajowniczek T., Przyczyny powstania i główne cele działalności Urzędu ds. Wyznań jako narzędzia realizacji polityki wyznaniowej władz w początkach Polski Ludowej, „Rocznik Dobromiejski” 2007, t. 1.
• Gajowniczek T., Urząd do Spraw Wyznań w latach 1950–1970. Zarys działalności, Olsztyn 2006.
• Goryczko E., Autonomia i samorządność związków wyznaniowych w Polsce Ludowej, Tarnów 2005.
• Grabowska M., Tło polityczne likwidacji Urzędu do Spraw Wyznań w 1989 roku [w:] Polityka wyznaniowa a prawo III Rzeczypospolitej, red. M. Skwarzyński, P. Steczkowski, Lublin 2016.
• Holzer J., Europa zimnej wojny, Kraków 2012.
• Krawczyk M., Działalność Urzędu do Spraw Wyznań w zakresie tworzenia i obsady stanowisk kościelnych, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach. Seria Administracja i Zarządzanie” 2013, nr 24.
• Krawczyk M., Działania Urzędu do Spraw Wyznań w zakresie utrudniania duszpasterskiej i społecznej aktywności Kościoła. Zagadnienia wybrane, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach. Seria „Administracja i Zarządzanie” 2017, nr 40.
• Krawczyk M., Urząd do Spraw Wyznań a funkcjonowanie seminariów duchownych i służba wojskowa kleryków. Studium historyczno-prawne, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach. Seria Administracja i Zarządzanie” 2016, nr 108.
• Krawczyk M., Urząd do Spraw Wyznań a kwestia własności kościelnych majątków poniemieckich na Ziemiach Zachodnich i Północnych, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach. Seria Administracja i Zarządzanie” 2014, nr 27.
• Misztal H., Mezglewski A., Zakres kompetencji, styl działania i cele Urzędu do Spraw Wyznań [w:] Prawo i polityka wyznaniowa w Polsce Ludowej. Materiały II Ogólnopolskiego Sympozjum Prawa Wyznaniowego (Kazimierz Dolny, 26–28 października 2004), red. A. Mezglewski, P. Stanisz, M. Ordon, Lublin 2005. Podolec O., Czechosłowackie ustawodawstwo kościelne z 1949 r. i jego stosowanie w praktyce [w:] Represje wobec Kościoła w krajach bloku wschodniego. Komuniści przeciw religii po 1944 roku, red. J. Marecki, Kraków 2011. Polityka wyznaniowa. Tło, warunki, realizacja, oprac. W. Mysłek, M.T. Staszewski, Warszawa 1975.
• Puciłowski J., Narada zaniepokojenia organów wyznaniowych w 1959 r. [w:] Represje wobec Kościoła w krajach bloku wschodniego. Komuniści przeciw religii po 1944 roku, red. J. Marecki, Kraków 2011.
• Stehle H., Tajna dyplomacja Watykanu, przeł. R. Drecki, M. Struczyński, Warszawa 1993.
• Szymański A., Działania Wydziału do Spraw Wyznań w Płocku wobec Kościoła katolickiego w latach 1950–1989 w świetle dokumentów Archiwum Państwowego w Płocku, „Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego” 2014, nr 17.
• Tretera J.R., Konfesní právo a církevní právo, Praha 1997.
• Vaško V., Neumlčená. Kronika katolické církve v Československu po druhé světové válce, t. 2, Praha 1990.
• Vaško V., Pátá kolona v cirkvi, Praha 1996.