Gdzie „czarny anioł obłąkania nie ma przystępu”. Szkic o pochodzeniu idei obłędu zawinionego w kontekście literatury dziewiętnastego wieku

• Authors: Bartłomiej DOBROCZYŃSKI , Mira MARCINÓW

Title variants

EN

Where “the dark angel of madness has no means of entry.” An Essay on the Origin of the Idea of Culpable Insanity, as seen in the Context of 19th Century Poetry and Prose

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Od najdawniejszych czasów obecna jest w kulturze koncepcja obłędu zawinionego, oparta na przekonaniu, że chory psychicznie jest odpowiedzialny za pojawienie się swojej choroby. Wśród czynników które decydująco wpłynęły na kształt tej idei na plan pierwszy wysuwają się: dualizm ontologiczny, kluczowe spory toczące się w obrębie dziewiętnastowiecznej psychiatrii (np. Somatiker versus Psychiker), pojawienie się wraz z medycyną romantyczną tak zwanej terapii moralnej oraz niektóre charakterystyczne cechy rozwoju społeczeństw Zachodu, omawiane w pismach Michela Foucault oraz Rene Girarda. Równocześnie kilka przełomowych wydarzeń, które miały miejsce w nauce dziewiętnastego i dwudziestego wieku w znaczący sposób wpłynęło na powolne zanikanie idei zawinienia choroby psychicznej. Należą do nich: teoria ewolucji, rosnąca popularność monizmu i naturalizmu, odkrycie nieświadomości oraz pojawienie się psychoanalizy, a także coraz lepsze rozumienie roli, jaką odgrywają czynniki środowiskowe i emocjonalne w rozwoju psychiki człowieka.

EN

Since ancient times, the concept of culpable insanity has persisted in culture, based on the belief that the mentally ill are responsible for the onset of their illness. Among the factors that decisively influenced this idea were: ontological dualism, the main disputes in the 19th century psychiatry (e.g. the Somatiker versus Psychiker debate), the so-called moral treatment which appeared with the advent of romantic medicine, as well as some characteristics of the development of Western societies, discussed by Michel Foucault and René Girard. Simultaneously a few crucial events that took place in the development of science in the 19th and 20th centuries significantly contributed to the slow disappearance of the idea of the culpability of mental illness. These included: the theory of evolution, the growing popularity of monism and naturalism, the discovery of the unconscious and the emergence of psychoanalysis, as well as getting a better understanding of the role of environmental and emotional factors in the development of the human mind.

Keywords

PL

historia idei, psychopatologia, obłęd zawiniony

EN

history of ideas, psychopathology, culpable insanity

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
• Journal: Ethos. Kwartalnik Instytutu Jana Pawła II KUL
• Year: 2015
• Volume: 28
• Issue: 2 (110)

Dates

published

2020-01-28

Contributors

author

Bartłomiej DOBROCZYŃSKI

author

Mira MARCINÓW

Identifiers

DOI

10.12887/28-2015-2-110-08