Wychowanie i wykształcenie króla Michała Korybuta Wiśniowieckiego (1640–1660)

• Authors: Robert T. Tomczak
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem artykułu jest analiza wychowania i wykształcenia księcia Michała Korybuta Wiśniowieckiego (1640–1660) oraz próba bliższego przyjrzenia się środowisku akademickiemu, w którym książę pobierał nauki. Dzięki analizie materiału źródłowego z polskich i czeskich zbiorów archiwalnych udało się uzupełnić stan wiedzy dotyczący młodości przyszłego elekta oraz wpływu jego wychowania na dalszą postawę społeczną i polityczną. Za główny obszar badań zostało przyjęte nieanalizowane dotychczas praskie środowisko akademickie, w którym książę przebywał cztery lata (1656–1660). Pobyt w Pradze oraz studia na Uniwersytecie praskim stanowią główną oś konstrukcyjną artykułu, prezentującego nieznane dotychczas fakty biograficzne z młodości księcia. Michał Korybut Wiśniowiecki odebrał stosunkowo typowe wykształcenie dla swojego stanu społecznego. Jednakże w wyniku licznych zaniedbań ze strony opiekunów i protektorów, przede wszystkim królowej Ludwiki Marii, edukacja książęca była uboższa w treści mające przygotować go do piastowania wysokich funkcji w państwie. Wychowanie i edukacja przyszłego króla były niedostosowane do jego charakteru oraz potencjału, a także okazały się zbyt pryncypialne.

EN

The aim of this article is to analyze the upbringing and education of prince Michael Korybut Wiśniowiecki (1640–1660) and to look more closely at the academic environment where the prince supported the study. Analysis of the source material from the Polish and Czech archival collections has provided a complete state of knowledge of the young future elect, such as the influence of his upbringing on his further social and political attitudes.The main area of research has previously focused on the so far unanalyzed academic environment of Prague, where the prince spent four years (1656–1660). His stay in Prague and studies at the University of Prague constitute the main structural axis of article, which presents a previously unknown biographical facts of the prince’s youth. Michael Korybut Wiśniowiecki received a relatively standard education for his social status. However, as a result of negligence of his patrons and protectors, especially Queen Marie Louise, prince’s education was lower in content designed to prepare him from holding high-profile functions in the state. Upbringing and education of the Prince were inappropriate for his character and potential, and also proved to be too principled.

Keywords

PL

Michał Korybut Wiśniowiecki; Uniwersytet praski; edukacja; peregrynacja europejska

EN

Michael Korybut Wiśniowiecki; University of Prague; education; European peregrination

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Res Historica
• Year: 2015
• Issue: 39

Dates

published

2015

online

2015-12-16

Contributors

author

Robert T. Tomczak

References

• Anusik Z., O książętach Wiśniowieckich i czasach w których żyli. Suplement do monografii rodu, „Przegląd Nauk Historycznych” 2009, 8, 2, s. 149–245.
• Augusiewicz S., Jasiński J., Oracki T., Wybitni Polacy w Królewcu. XVI–XX wiek, Olsztyn 2005.
• Barycz H., Lata szkolne Marka i Jana Sobieskich w Krakowie, Kraków 1939.
• Bílek T., Tovaryšstvo Ježíšovo a působeni jeho v zeamích králoství Českého vůbec a v kollegiu Pražském u sv. Klimenta zvlaště, Praha 1873.
• Boniecki A., Herbarz polski, t. 9, 14, Warszawa 1906, 1911.
• Breuer D., Der Zodiacus Laetofatalis des Bartholomäus Christelius SJ und die jesuitische Meditationsliteratur, [w:] Bohemia Jesuitica 1556–2006, t. 2, red. P. Cemus, Praha 2010, s. 793-803.
• Chmielewska M., Sejm elekcyjny Michała Korybuta Wiśniowieckiego 1669 roku, Warszawa 2006.
• Clark C., Prusy. Powstanie i upadek 1600–1947, Warszawa 2009.
• Czamańska I., Wiśniowieccy. Monografia rodu, Poznań 2007.
• Dějiny Univerzity Karlovy, t. 2 (1622–1802), red. I. Čornejová, Praha 1996.
• Dunin-Borkowski J., Dunin-Wąsowicz M., Elektorowie królów Władysława IV, Michała Korybuta, Stanisława Leszczyńskiego i spis stronników Augusta III, „Rocznik Towarzystwa Heraldycznego we Lwowie” 1908/9, 1, Lwów 1910.
• Fabiani B., Warszawski dwór Ludwiki Marii, Warszawa 1976.
• Friedrich K., The Other Prussia. Royal Prussia, Poland and Liberty 1569–1772, Cambridge 2000.
• Gause F., Roth Hieronymus, w: Altpreußische Biographie, Bd 2, Lfg. 4 Polenz-Ssdorski, red. F. Gause, K. Farstreuter, Marburg–Lahn 1961.
• Haffner S., Prusy bez legendy. Zarys dziejów, Warszawa 1996.
• Hennel-Bernasikowa M., Ślub królewski na Jasnej Górze, Częstochowa 2005.
• Jarochowski K., Sprawa Kalksteina 1670–1672: opowiadanie historyczne, Warszawa 1883.
• Kaniewski J., Sejmiki koronne wobec problemów wewnętrznych Rzeczypospolitej za panowania Michała Korybuta Wiśniowieckiego (1669–1673), Katowice 2014.
• Kochanowski J. K., Dzieje Akademii Zamojskiej (1594–1784), Kraków 1900.
• Konopczyński W., Prusy Królewskie w unji z Polską (1569–1772), Poznań 1927.
• Korzon T., Dola i niedola Jana Sobieskiego, 1629–1674, t.1, Kraków 1898.
• Leszczyński R., Rudomicz Bazyli (ok. 1620–1672 r.), [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 32, Wrocław–Kraków 1991, s. 664–666.
• Libiszowska Z., Żona dwóch Wazów, Warszawa 1963.
• Lileyko J., Regalia Polskie, Warszawa 1987.
• Lohmeyer K., Roth Hieronymus, w: Allgemeine Deutsche Biographie, Bd 29, Leipzig 1889, s. 311–312.
• Markiewicz A., Podróże edukacyjne w czasach Jana III Sobieskiego. Peregrinationes Jablonovianae, Warszawa 2011.
• Matysiak J., Obóz polityczny króla Michała Korybuta Wiśniowieckiego, Warszawa 2011.
• Natoński B., Szkolnictwo jezuickie w dobie kontrreformacji, [w:] Wiek XVII–Kontrreformacja–Barok. Studia z dziejów kultury, red. J. Pelc, Wrocław–Warszawa–Kraków 1970, s. 309–337.
• Konopczyński W., Dzieje Polski nowożytniej, t. 2 (1648–1795), Warszawa–Kraków–Łódź–Poznań–Wilno–Zakopane 1936.
• Niesiecki K., Herbarz Polski, t. 4, 7, Lipsk, 1839, 1841.
• Oracki T., Słownik biograficzny Warmii, Mazur i Powiśla, od połowy XV w. do 1945 roku, Warszawa 1965.
• Oracki T., Słownik biograficzny Warmii, Prus Książęcych i Ziemi Malborskiej, od połowy XV w. do końca XVIII wieku, t. 1–2, Olsztyn 1984–1988.
• Pánek J., Praskie środowisko akademickie w XVI–XVIII stuleciu, [w:] W kręgu akademickiego Zamościa. Materiały z międzynarodowej konferencji na temat: Akademia Zamojska na tle praktyki edukacyjnej w Europie Środkowo–Wschodniej (koniec XV–koniec XVIII wieku) Lublin–Zamość, 11–13 maja 1995, red. H. Gmiterek, Lublin 1996, s. 25–37.
• Petráň J., Díla Karla Škréty v Karolinu, „Folia Historica Bohemica” 1986, 10, s. 421–435.
• Petráň J., Obrazové soubory v Karolinu, w: Památky Univerzity Karlovy, ed. J. Petráň, Praha 1999, s.255–263.
• Piwarski K., Dzieje Prus Wschodnich w czasach nowożytnych, Gdańsk–Bydgoszcz 1946.
• Podhorodecki L., Jan III Sobieski, Kraków 2010.
• Przyboś A., Konfederacja gołąbska, Tarnopol 1936.
• Przyboś A., Michał Korybut Wiśniowiecki 1640–1673, Kraków 2007.
• Przyboś A., Michał Tomasz Korybut Wiśniowiecki, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 20, Wrocław 1975, s. 605–609.
• Schulz J., Zur Geschichte von Schwetzkau, einer Klosterstadt im Fraustädter Land, Böhlau–Verlag–Köln–Wien 1971.
• Sommervogel C., Bibliothèque de la Compagnie de Jésus, t. 2, Bruxelles–Paris 1891, kol. 1159–1163.
• Stolárová L., Vlnas V., Karel Šréta 1610–1674. Doba a dílo, Praha 2010.
• Targosz K., Jana Sobieskiego nauki i peregrynacje, Wrocław 1985.
• Tomkiewicz W., Jeremi Wiśniowiecki (1612–1651), Warszawa 1933.
• Tříška J., Disertace pražské univerzity 16.–18. století, Praha 1977.
• Uruski S., Rodzina. Herbarz szlachty polskiej, t. 6, 14, Warszawa 1909, 1914.
• Wierzbicki A. L., Szlachta lubelska wobec króla Michała Korybuta Wiśniowieckiego (w świetle akt sejmikowych), „Res Historica” 2004, 17, s. 11–28.
• Winterfeld O., Die Einwohner der Stadt Schwentzkau 1636–1945, „Ostdeutsche Familienkunde” 1962, 10, s.22–42.
• Wolff J., Kniaziowie litewsko-ruscy od końca czternastego wieku, Warszawa 1895.
• Wójcik Z., Między traktatem andruszowskim a wojną turecką. Stosunki polsko-rosyjskie 1667–1672, Warszawa–Łódź 1968.
• Závodský V., Rytina obrazu svaté Kateřiny z Pražského Karolina, AUC-HUCP 1993–1994, 33–34, 1–2, Praha 2007, s. 115–121.
• Żołądź D., Ideały edukacyjne doby staropolskiej. Stanowe modele i potrzeby edukacyjne szesnastego i siedemnastego wieku, Warszawa–Poznań 1990.
• Żychliński T., Złota księga szlachty polskiej, 5, Poznań 1883.

Identifiers

DOI

10.17951/rh.2015.39.33