Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

PL EN


2017 | 63 | 75-91

Article title

Aktywizacja społeczności lokalnych w obliczu likwidacji szkół wiejskich

Authors

Content

Title variants

Aktywizacja społeczności lokalnych w obliczu likwidacji szkół wiejskich

Languages of publication

PL

Abstracts

PL
Celem artykułu jest opis procesów aktywizacji społeczności lokalnej w obliczu likwidacji szkół na obszarach wiejskich, ze szczególnym uwzględnieniem tych, których efektem była formalizacja działań i powołanie stowarzyszeń prowadzących szkoły. Autorka koncentruje się na uwarunkowaniach procesów aktywizacji społecznej, wskazując na istotną rolę władz lokalnych (organów wykonawczych) oraz nauczycieli, jako liderów lokalnej mobilizacji. Bazując na wynikach badań jakościowych prowadzonych w wybranych gminach wiejskich, wskazuje na trzy modele aktywizacji prowadzącej do powstania oddolnych stowarzyszeń prowadzących szkoły. Dwa ze zidentyfikowanych rozwiązań mają charakter kooperatywny, oparty na współpracy władz lokalnych i społeczności lokalnej. Jeden zaś niekooperatywny, w przypadku którego władze gminy nie wspierały społeczności lokalnych w tworzeniu oddolnych stowarzyszeń, które podjęłyby się prowadzenia szkół. W tym przypadku aktywizacja społeczności lokalnej i powstanie stowarzyszenia były rezultatem braku akceptacji społeczności dla decyzji władz gminy. Ramy teoretyczne artykułu wyznacza koncepcja współrządzenia na poziomie lokalnym (local governance), zakładająca aktywny udział podmiotów niepublicznych w procesach realizacji zadań publicznych. Ponadto autorka dokonuje przeglądu definicji aktywności społecznej i partycypacji publicznej. W artykule wykorzystane zostały wyniki z badań empirycznych prowadzonych w formie wywiadów półustrukturyzowanych wśród 60 interesariuszy lokalnej polityki oświatowej oraz danych zastanych (GUS). W badaniu wykorzystano takie metody jak analiza literatury przedmiotu oraz metoda porównawcza.
EN
The aim of the article is to describe the processes of local communities mobilization in the face of (small) schools liquidation in the rural areas. The author focuses on those cases of local activism which resulted in the formalization of undertaken activities and the establishment of local associations willing to lead local schools. The article presents determinants of social mobilization processes, pointing to the important role of local authorities (executive bodies) and teachers perceived as leaders of local activism. Based on the results of qualitative research conducted in selected rural municipalities in Poland, the author identifies three models of local activism leading to the creation of local (grassroots) associations that act as school governing bodies. Two of the identified models of activism are of a cooperative nature, based on the co-action of local authorities and the local community. While third one is non-cooperative. In this case, the mobilization of the local community and the formation of the association resulted from the lack of community acceptance for the decision of the municipality related to schools liquidation. Theoretical frameworks of the article are based on the concept of local governance, assuming the active participation of nonpublic actors in the process of public tasks implementation. The author also refers to the concept of public participation and presents selected definitions of social activity. The article is based on empirical research conducted in the form of semi-structured interviews and available statistical data (GUS). The author used the following methods: the literature review method and elements of the comparative and systemic methods.

Year

Issue

63

Pages

75-91

Physical description

Dates

published
2017-12-30

Contributors

References

  • Bajerski A., Błaszczyk A. (2015). Likwidacja szkół podstawowych na wsi: perspektywa władz lokalnych, nauczycieli, rodziców, uczniów i pozostałych mieszkańców, „Przegląd Badań Edukacyjnych”, nr 21 (2), s. 81–105.
  • Bednarek-Szczepańska M. (2013). Wiejski kapitał społeczny we współczesnej Polsce. Przegląd badań i uwagi metodyczne, „Folia Geographica Socio-Oeconomica”, nr 13, s. 21.
  • Bober J., Hausner J., Izdebski H., Lachiewicz W., Mazur S., Nelicki A., Nowotarski B., Puzyna W., Surówka K., Zachariasz I., Zawicki M. (2013). Narastające dysfunkcje, zasadnicze dylematy, konieczne działania. Raport o stanie samorządności terytorialnej w Polsce. MSAP, Kraków, s. 35.
  • CBOS (2016). Aktywność Polaków w organizacjach obywatelskich. CBOS, Komunikat z badań, nr 13/2016, Warszawa.
  • Ciepielewska-Kowalik A. (2016). Koprodukcja w polityce opieki i edukacji przedszkolnej, Instytut Spraw Publicznych PAN, Warszawa.
  • Denters B. (2011). Local governance, [w:] M. Bevir (ed.), The Sage Handbook of Governance. Sage Publications Ltd., London, Thousand Oaks, New Dehli, s. 314– 315.
  • Długosz P., Niezgoda M. (2011). Nierówności edukacyjne wśród młodzieży Małopolski i Podkarpacia. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, s. 44–45.
  • Dziemianowicz-Bąk A., Dzierzgowski J. (2014). Likwidacja szkół podstawowych oraz przekazywanie stowarzyszeniom. Kontekst, proces i skutki przemian edukacyjnych w społecznościach lokalnych na podstawie analizy studiów przypadku, Instytut Badań Edukacyjnych, Warszawa.
  • Gąsior-Niemiec A., Kołomycew A. (2013). Nowe modele rządzenia – wyzwania dla Polski Wschodniej. Ograniczenia sieciowych i partnerskich podejść do zarządzania rozwojem lokalnym (na przykładzie województwa podkarpackiego), „Zeszyty Naukowe WSEI”, Seria: Ekonomia, nr 6 (1), s. 57–59.
  • Grzeszczak J. (2012). Partycypacja publiczna w dużych miastach, [w:] A. Olech (red.), Dyktat czy uczestnictwo? Diagnoza partycypacji publicznej w Polsce. Instytut Spraw Publicznych, Warszawa, s. 236–241, 242.
  • Herbst M. (2008). Inny trzeci sektor. Organizacje pozarządowe na terenach wiejskich, [w:] M. Halamska, Wiejskie organizacje pozarządowe. Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN, Warszawa, s. 23–24.
  • Herczyński J., Sobotka A. (2014). Diagnoza zmian w sieci szkół podstawowych i gimnazjów 2007–2012. Instytut Badań Edukacyjnych, Warszawa.
  • Instytut Spraw Publicznych (2013). Czekając na likwidację, http://www.isp.org.pl/blog,884,152.html [dostęp 23.04.2018].
  • Jakubowski M. (2006). Małe Szkoły – lepsze niż inne, http://fio.org.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=153:male-szkoly-lepsze-niz-inne&catid=120:o-szkolach&Itemid=100030 [dostęp 15.12.2017].
  • Kaczyńska A. (2017). Oświata i wychowanie jako zadanie publiczne gmin. Czynniki wpływające na efektywność wydatków budżetowych. CeDeWu, Warszawa.
  • Kloc K. (2012). Konflikty w procesie racjonalizacji sieci szkół, Uniwersytet Warszawski, Warszawa.
  • Kołomycew A. (2014). Organizacje społeczne w strukturze partnerstw międzysektorowych w województwie podkarpackim. Profesjonalizacja i formalizacja jako konsekwencja zmian sektora społecznego, [w:] A. Kołomycew, B. Kotarba (red.), Partnerstwa w sferze publicznej. Wydawnictwo Scholar, Warszawa, s. 137–151.
  • Kołomycew A., Kotarba B. (2017). Leadership style, political interest and rationality of municipal executive bodies in the implementation of public policies: the case of Poland, “Challengesof the Future”, no. 3 (2), s. 121–136.
  • Kopeć E. (2013). Postulaty dotyczące rodzicielskiej aktywności w ratowaniu małych szkół, [w:] A. Piasecki (red.), Lider społeczny w XXI wieku. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, Kraków, s. 366–370.
  • Kotarba B. (2013). Liderzy społeczni w gminie wiejskiej, [w:] A. Piasecki (red.), Lider społeczny w XXI wieku. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego Kraków, s. 346–351.
  • Kozińska-Bałdyga A. (2015). Zalety i wady innych niż JST organów prowadzących szkoły na terenie gminy, [w:] E. Tołwińska-Królikowska (red.), Mała szkoła – problem czy szansa. Poradnik dla samorządowców. Ośrodek Rozwoju Edukacji, Warszawa.
  • Kurzyna-Chmiel D. (2012). Główne formy współdziałania samorządu terytorialnego w wykonywaniu oświatowych zadań publicznych, [w:] B. Dolnicki (red.), Formy współdziałania jednostek samorządu terytorialnego. Lex a Wolters Kluwer business, Warszawa.
  • Kurzyna-Chmiel D. (2013). Oświata jako zadanie publiczne. Lex a Wolters Kluwer business, Warszawa.
  • Lipka-Szostak K. (2015). Szkoły prowadzone przez organy niepubliczne jako trwały element gminnej oświaty, [w:] E. Tołwińska-Królikowska (red.), Mała szkoła – problem czy szansa? Poradnik dla samorządowców. Ośrodek Rozwoju Edukacji, Warszawa.
  • Majewska K. (2015). Przekazanie szkoły innemu organowi prowadzącemu – regulacje prawne, [w:] E. Tołwińska-Królikowska (red.), Mała szkoła – problem czy szansa? Poradnik dlasamorządowców. Ośrodek Rozwoju Edukacji, Warszawa, s. 28–34.
  • Marek J. (2007). Lokalizacja, wielkość i sposób zarządzania szkołą a wyniki egzaminów zewnętrznych, „Biuletyn Badawczy Centralnej Komisji Egzaminacyjnej. Ekonomiczne oraz geopolityczne uwarunkowania zróżnicowania wyników egzaminów”, nr 11, s. 7–12.
  • Marzec-Holka K. (2015). Peryferie edukacyjne szkół wiejskich w warunkach niżu demograficznego, „Pedagogika Społeczna”, nr 3 (57), s. 149–150.
  • Michels A., De Graaf L. (2010). Examining Citizen Participation: Local Participatory Policy Making and Democracy, “Local Government Studies”, vol. 36 (4), s. 481–482.
  • NIK (2015). Wykonanie wybranych zadań oświatowych przez jednostki samorządu terytorialnego. Informacja o wynikach kontroli. KNO-4101-007-00/2014 Nr ewid. 49/2015/P/14/027/KNO, Departament Nauki, Oświaty i Dziedzictwa Narodowego Najwyższej Izby Kontroli, Warszawa.
  • Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej – z upoważnienia ministra na interpelację nr 20537 w sprawie zapewnienia władzom samorządowym większej swobody decyzyjnej w zakresie przekazywania prowadzenia szkół podmiotom prywatnym. Sejm VII Kadencja. Archiwum, http://www.sejm.gov.pl/sejm7.nsf/InterpelacjaTresc.xsp?key=7EDAFFCD [dostęp 15.12.2017].
  • Ostrom E. (1996). Crossing the great divide: Coproduction, synergy and development, “World Development”, vol. 24, issue 6, s. 1078–1079.
  • Pawłowska A., Gąsior-Niemiec A., Kołomycew A. (2014). Partnerstwa międzysektorowe na obszarach wiejskich. Studium przypadku lokalnych grup działania w województwie podkarpackim. Wydawnictwo Scholar, Warszawa, s. 22, 167–168.
  • Provan K. G., Milward H. B. (2001). Do Networks Really Work? A Framework for Evaluating Public-Sector Organizational Networks, “Public Administration Review”, no. 61 (4), s. 417.
  • Psyk-Piotrowska E. (2011). Aktywizacja i rozwój lokalny jako program i metoda działania na rzecz zmian, „Acta Universitatis Lodziensis ”, Folia Sociologica, nr 37, s. 149.
  • Rajca L. (2012). Reformy samorządu terytorialnego w Anglii w latach 1997–2010, Europejskie Centrum Edukacyjne, Warszawa.
  • Rhodes R. A. W. (1999). Control and Power in Central-Local Relations. Aldershot, Ashgate.
  • Rootes C. A. (1990). Theory of Social Movements: Theory for Social Movements, “Philosophy and Social Action”, vol. 16 (4), s. 5–7.
  • Sadura P., Murawska K., Włodarczyk Z. (2017). Wieś w Polsce 2017: diagnoza i prognoza. Raport z badania – pełna wersja, Fundacja Wspomagania Wsi, Warszawa.
  • Smak M., Walczak D. (2015). Pozycja społeczno-zawodowa nauczycieli, Instytut Badań Edukacyjnych, Warszawa.
  • Sørensen E., Torfing J. (2009). Making governance networks effective and democratic through metagovernance, “Public Administration”, vol. 87 (2), s. 239.
  • Stowarzyszenie rozwoju wsi w sieci, http://srw.fio.org.pl/o-projektach/stowarzyszenia-rozwoju-wsi-w-sieci [dostęp 20.11.2017].
  • Sześciło D. (2015). Współzarządzanie jako koprodukcja usług publicznych, „Zarządzanie Publiczne”, nr 1 (31), s. 14–19, doi: 10.15678/ZP.2015.31.1.02.
  • Tołwińska-Królikowska E. (2011). Wiejska szkoła ośrodkiem rozwoju (20 czerwca 2011), http://fio.org.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=1327:wiejska-szkola-osodkiem-rozwoju&catid=120:o-szkolach&Itemid=100030 [dostęp 20.11.2017].
  • Tovey H. (2007). Environmentalism in Ireland: Movement and Activists. Institute of Public Administration, Colour Books Ltd., Dublin.
  • Ustawa z dnia 19 marca 2009 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz o zmianie niektórych innych ustaw. Dz. U. z 2009 r., nr 56, poz. 458 z późn. zm.
  • Uzasadnienie (2009). Projekt o zmianie ustawy o systemie oświaty i ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz o zmianie niektórych innych ustaw. Druk 2369, 24 lipca 2009, s. 2.
  • Wiłkomirska A., Putkiewicz E. (2004). Szkoły publiczne i niepubliczne – porównanie środowisk edukacyjnych, Instytut Spraw Publicznych, Warszawa.
  • Wiśniewska-Paź B. (2005). Tendencje prywatyzacyjne w obszarze edukacji w wybranych krajach Europy, „Kultura i Edukacja”, nr 3, s. 7–21.
  • Wojciechowski E, Podgórniak-Krzykacz A., Dolewka Z., Wojciechowski M. (2014). Samorząd terytorialny w Polsce. Raport. Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny Uniwersytetu Łódzkiego, Instytut Diagnoz i Analiz Społecznych IDAS, Łódź.
  • Zajda K. (2011). Czym jest kapitał społeczny mieszkańców polskiej wsi, jak go mierzyć i czy warto inwestować w jego wzmocnienie?, „Acta Universitatis Lodziensis”, Folia Sociologica, nr 37, s. 182.
  • Zbróg Z. (2010). Dynamika rozwoju niepublicznych szkół podstawowych, „Forum Oświatowe”, nr 2 (43), s. 143–159.

Document Type

Publication order reference

Identifiers

YADDA identifier

bwmeta1.element.ojs-doi-10_18778_0208-600X_63_06
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.