Stres i wypalenie zawodowe wśród kobiet pracujących w różnych segmentach rynku farmaceutycznego

• Authors: Michał Tołkacz , Anna Zalewska-Janowska , Anna Pietrzak , Alicja Ograczyk-Piotrowska , Zofia Kabzińska

Title variants

Stres i wypalenie zawodowe wśród kobiet pracujących w różnych segmentach rynku farmaceutycznego

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Liczne badania dowodzą, że stres i wypalenie zawodowe stały się istotnym problemem wśród osób mających w pracy codzienny kontakt z innymi ludźmi. Od lat obszarem badań nad zagrożeniami nadmiernym stresem i wypaleniem zawodowym jest szeroko rozumiana opieka zdrowotna i krąg zawodów medycznych. Obok dobrze rozpoznanych warunków pracy lekarzy, pielęgniarek, położnych czy fizjoterapeutów stosunkowo niewiele analiz prowadzono do tej pory wśród pracowników sektora farmaceutycznego – branży towarzyszącej służbie zdrowia i ściśle z nią współpracującej. Wśród zawodów, których przedstawiciele są narażeni na ciągły stres, wskazać można samodzielnych menedżerów, przedstawicieli naukowo-medycznych oraz farmaceutów. Celem podjętych badań było ustalenie stopnia, w jakim poziom odczuwanego stresu wpływa na pojawienie się zjawiska wypalenia zawodowego wśród osób zatrudnionych w firmach farmaceutycznych oraz w aptekach. Poszukując odpowiedzi na związane z oboma grupami pytania badawcze, wykorzystano trzy standaryzowane narzędzia: Skalę Odczuwanego Stresu (PSS-10, Perceived Stress Scale), Inwentarz do Pomiaru Radzenia Sobie ze Stresem (Mini-COPE) oraz Inwentarz Wypalenia Zawodowego (MBI, Maslach Burnout Inventory).

EN

Numerous studies prove that stress and burnout have become a significant problem among people who have everyday contact with other people at work. For years, research on the threats of excessive stress and occupational burnout has focused on healthcare sector and the circle of medical professions. In addition to the well-recognized working conditions of doctors, nurses, midwives and physiotherapists, relatively few analyses have so far been conducted among employees of the pharmaceutical sector – an industry accompanying healthcare and closely cooperating with it. Among the professions whose representatives are exposed to constant stress, one can point out independent managers, scientific and medical representatives and pharmacists. The aim of the undertaken research was to determine the degree to which the level of experienced stress affects the appearance of occupational burnout among people employed in pharmaceutical companies and in pharmacies. Seeking answers to the research questions related to both groups, three standardized tools were used: Perceived Stress Scale (PSS-10), Mini-COPE Inventory for Measuring Coping with Stress and Maslach Burnout Inventory (MBI).

Keywords

PL

stres zawodowy; stresor; wypalenie zawodowe; strategie radzenia sobie ze stresem; farmacja; stres zawodowy; stresor; wypalenie zawodowe; strategie radzenia sobie ze stresem; farmacja

EN

occupational stress; stressor; burnout; coping strategies; pharmacy

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica
• Year: 2019
• Issue: 68
• Pages: 107-123

Dates

published

2019-03-30

Contributors

author

Michał Tołkacz

author

Anna Zalewska-Janowska

author

Anna Pietrzak

author

Alicja Ograczyk-Piotrowska

author

Zofia Kabzińska

References

• Bańka A. (2001), Psychopatologia pracy, Gemini, Poznań.
• Bartkowiak G. (1999), Psychologia zarządzania, Wydawnictwo AE, Poznań.
• Bartkowiak G. (2002), Stres i wypalenie zawodowe pracowników ochrony zdrowia w świetle wyników badań, „Menadżer Zdrowia”, nr 4, s. 15–19.
• Chmiel N. (2002), Psychologia pracy i organizacji, GWP, Gdańsk.
• Freudenberger H. J. (1974), Staff burn-out, „Journal of Social Issues”, t. 30 (1), s. 159–165.
• Gólcz M. (2007), Stres w pracy. Poradnik dla pracodawcy, Państwowa Inspekcja Pracy, Warszawa.
• Jabłkowska K., Borkowska A. (2005), Ocena nasilenia stresu w pracy a cechy zespołu wypalenia zawodowego u menedżerów, „Medycyna Pracy”, nr 56 (6), s. 439–444.
• Janowska Z., Cewińska J., Wojtaszczyk K. (red.) (2005), Dysfunkcje zarządzania zasobami ludzkimi, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Judge T.A., Klinger R. (2008), Job Satisfaction, [w:] M. Eid, R. J. Larsen (eds.), The Science of Subjective well-being, The Guilford Press, New York.
• Kato T. (2013), Frequently Used Coping Scales: A Meta-Analysis, „Stress and Health”, t. 31 (4), s. 315–323.
• Kowal E. (2002), Ekonomiczno-społeczne aspekty ergonomii, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa–Poznań.
• Marcinkowska U., Pszczelińska M., Ormaniec E., Serzysko B. (2014), Stres i jego konsekwencje w pracy personelu medycznego, „Humanizacja Pracy”, nr 4, s. 93–104.
• Maslach C. (2000), Wypalenie – w perspektywie wielowymiarowej, [w:] H. Sęk (red.), Wypalenie zawodowe. Przyczyny, mechanizmy, zapobieganie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, s. 13–31.
• Maslach C., Schaufeli W. B. (1993), Historical and Conceptual Development of Burnout, [w:] W. B. Schaufeli, C. Maslach, T. Marek (eds.), Professional Burnout. Recent Developments in Theory and Research, Routledge, London, s. 1–16.
• McCann L., Hughes C. M., Adair C.G., Cardwell C. (2009), Assessing Job Satisfaction and Stress among Pharmacists in Northern Ireland, „Pharmacy World & Science”, t. 31, s. 188–194.
• Mikołajewska E. (2014), Stres związany z pracą i wypalenie zawodowe u fizjoterapeutów – przegląd literatury, „Medycyna Pracy”, nr 65 (5), s. 693–701.
• Mruk H., Pilarczyk B., Michalik M. (2014), Marketing strategiczny na rynku farmaceutycznym, Wydawnictwo Wolters Kluwer, Warszawa.
• Najder A., Merecz-Kot D. (2014), Stres zawodowy a ryzyko psychospołeczne w grupie dziennikarzy, „Medycyna Pracy”, nr 65 (1), s. 85–97.
• Ogińska-Bulik N. (2006), Stres zawodowy w zawodach usług społecznych, Difin, Warszawa.
• Ogińska-Bulik N. (2008), Stres zawodowy i jego konsekwencje w grupie pracowników sektora usług społecznych – rola inteligencji emocjonalnej, „Przegląd Psychologiczny”, nr 51 (1), s. 69–85.
• Ogińska-Bulik N., Juczyński Z. (2008), Osobowość, stres a zdrowie, Difin, Warszawa.
• Pasikowski T. (2009), Polska adaptacja kwestionariusza Maslach Burnout Inventory, [w:] H. Sęk (red.), Wypalenie zawodowe. Przyczyny i zapobieganie. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, s. 135–149.
• Perek M., Kózka M., Twarduś K. (2007), Trudne sytuacje w pracy pielęgniarek pediatrycznych i sposoby radzenia sobie z nimi, „Problemy Pielęgniarstwa”, nr 15 (4), s. 223–228.
• Płotka A. (2005), Badania nad uwarunkowaniami syndromu burnout u położnych, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska”, t. LX (XVI), s. 12–18.
• Ramuszewicz M., Krajewska-Kułak E., Rolka H., Łukaszuk C., Kułak W. (2005), Problem wypalenia zawodowego wśród pielęgniarek operacyjnych, „Chirurgia Polska”, nr 7 (4), s. 244–251.
• Rogozińska-Pawełczyk A. (2018), Satysfakcja z pracy a stres zawodowy – wyniki badań ilościowych w 3 jednostkach organizacyjnych urzędu, „Medycyna Pracy”, nr 69 (3), s. 301–315.
• Rothmann S. (2007), Occupational Stress of Hospital Pharmacists in South Africa, „International Journal of Pharmacy Practice”, nr 15, s. 1–8.
• Sygit-Kowalkowska E., Weber-Rajek M., Porażyński K., Goch A., Kraszkiewicz K., Bułatowicz I. (2015), Samokontrola emocjonalna, radzenie sobie ze stresem a samopoczucie psychofizyczne funkcjonariuszy służby więziennej, „Medycyna Pracy”, nr 66 (3), s. 373–382.
• Świeczkowski D., Bandurska E., Merks P., Krysicki D. (2015), Badanie jakości życia farmaceutów i ryzyka wypalenia zawodowego jako istotny element farmacji społecznej, „Farmacja Polska”, nr 71 (7), s. 2–6.
• Tarczoń M., Beck-Krala E. (2016), Wypalenie zawodowe wśród pielęgniarek anestezjologicznych w województwie małopolskim, „Humanizacja Pracy”, nr 4, s. 73–85.
• Taylor J. M. (2015), Psychometric Analysis of the Ten-Item Perceived Stress Scale, „Psychological Assessment”, t. 27 (1), s. 90–101.
• Walkiewicz M., Sowińska K., Tartas M. (2014), Wypalenie zawodowe wśród personelu medycznego – przegląd literatury, „Przegląd Lekarski”, nr 71 (5), s. 263–269.
• Wilczek-Rużyczka E. (2008), Wypalenie zawodowe a empatia u lekarzy i pielęgniarek, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
• Zajchowski W., Sapilak B., Bujnowska-Fedak M. (2015), Stres zawodowy w grupie przedstawicieli firm farmaceutycznych – doniesienie wstępne, „Forum Medycyny Rodzinnej”, nr 9 (3), s. 255–257.

Identifiers

DOI

10.18778/0208-600X.68.08