Synestezja jako forma języka figuratywnego. Rozważania o synestezyjnych asocjacjach Vladimira Nabokova

• Authors: Anna Ginter

Title variants

Synestezja jako forma języka figuratywnego. Rozważania o synestezyjnych asocjacjach Vladimira Nabokova

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Głównym celem dyskusji podjętej w niniejszym artykule jest określenie miejsca, jakie synestezja zajmuje wśród innych środków języka figuratywnego oraz zaprezentowanie różnorodności asocjacji synestezyjnych w prozie Vladimira Nabokova. Jak to zostało dowiedzione, pojęciem kluczowym w zrozumieniu mechanizmu powstawania i funkcjonowania form języka figuratywnego, takich jak synestezja, metafora i metonimia, jest pojęcie konfliktu konceptualnego. Obecność lub brak konfliktu decydują o zakwalifikowaniu danego wyrażenia do kategorii form żywych lub konwencjonalnych oraz do metonimii lub form określanych jako hypallage. Co więcej, różnice między metaforą i metonimią dotyczą sposobu, w jaki formy te ‘radzą sobie’ z konfliktem pojęciowym. Z kolei interpretacja sprzeczności konceptualnej może prowadzić do wyjaśnienia mechanizmu asocjacji synestezyjnych i strategii autorskich. Przykłady wyrażeń synestezyjnych Nabokova świadczą o tym, że synestezja i metonimia mogą wchodzić w interakcje. Warto jednak podkreślić, że w tekście literackim synestezja współistnieje również z takimi formami zawierającym określenia sensoryczne, jak hypallage i porównanie, co zostało wykazane na przykładach z opowiadań i powieści Nabokova.

EN

The main goals of the article are to present the place of synaesthesia among the other devices of figurative language and to show diversity of synaesthetic associations in Vladimir Nabokov’s prose. As it has been proved, a key notion for understanding the mechanism and functioning of figures, such as synaesthesia, metaphor and metonymy, is that of conceptual conflict. The presence or absence of conceptual conflict underpins the distinction between living and conventional figures, as well as metonymy and hypallage.What is more, the distinction between metaphor and metonymy is based on the way they deal with conflict. In turn, interpretation of conceptual conflict may lead to understanding the mechanism of a synaesthetic association and the author’s strategy. The examples of Nabokov’s synaesthetic expressions show that metonymy and synaesthesia may be both present in a text and that they interact. However, it is worth underlying, that in literary texts synaesthesia may also coexist with hypallage and similes involving sensory lexemes, as it was observed on the examples of Nabokov’s prose.

Keywords

PL

synestezja; język figuratywny; metafora synestezyjna; metonimia; hypallage; Vladimir Nabokov; synestezja; język figuratywny; metafora synestezyjna; metonimia; hypallage; Vladimir Nabokov

EN

synaesthesia; figurative language; synaesthetic metaphor; metonymy; hypallage; Vladimir Nabokov

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica Rossica
• Year: 2018
• Issue: 15
• Pages: 179-190

Dates

published

2018-10-30

Contributors

author

Anna Ginter

References

• Набоков В. В. (1990), Король, дама, валет, [w:] В. В. Ерофеев (red.), Владимир Набоков. Со­брание сочинений в четырех томах, т. 1, Издательство «Правда», Москва, s. 113–280.
• Набоков В. В. (2000), Волшебник, Изд. Сипмозиум, http://royallib.com/book/DFimi_vladimir/ volshebnik.html (dostęp 10.03.2018), s. 20.
• Набоков В. В. (2013), Нежить, [w:] В. В. Набоков, Полное собрание рассказов, составление текста и примечания – А. Бабиков, Изд. «Азбука-Аттикус», Санкт-Петербург, s. 47–49.
• Nabokov V. (1995), Lolita, Penguin Books, London.
• Barcelona A. (2000), On the plausibility of claiming a metonymic motivation for conceptual metaphor, [w:] A. Barcelona (ed.), Metaphor and Metonymy at the Crossroads: A Cognitive Perspective, Mouton de Gruyter, Berlin & New York, s. 31–58.
• Day S.A. (2005), Some demographic and socio-cultural aspects of synesthesia, [w:] Robertson L., Sagiv N. (red.), Synesthesia: Perspectives from Cognitive Neuroscience, OUP, Oxford, http://www.daysyn.com/Day2005.pdf [dostęp: 14.03.2018].
• Dirven R. (1985), Metaphor as a basic means for extending lexicon, [w:] W. Paprotté, R. Dirven (red.), The Ubiquity of Metaphor: Metaphor in language and thought, John Benjamins, Amsterdam, s. 85–119.
• Engelking L. (2011), Chwyt metafizyczny. Vladimir Nabokov – estetyka z sankcją wyższej rzeczywi­stości, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Ginter A. (2015), Vladimir Nabokov i jego synestezyjny świat, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Kozłowska Z. (2016), Synestezyjna poezja Haliny Poświatowskiej, [w:] A. Rogowska, J. Kaleńska-Rodzaj (red.), Synestezja a sztuka, Wydawnictwo Aureus, Kraków, s. 109–128.
• Lakoff G., Johnson M. (2010), Metafory w naszym życiu, przeł. i wstępem opatrzył T. P. Krzeszowski, ALETHEIA, Warszawa.
• Martino G, Marks L. E. (2001), Synesthesia: Strong and Weak, „Current Directions in Psychological Science”, kwiecień 2001, vol. 10, nr 2, s. 61–65, https://www.researchgate.net/publica­tion/247781245_Synesthesia_Strong_and_Weak [dostęp: 14.03.2018].
• Nabokov V. (1991), Tamte brzegi, przeł. E. Siemaszkiewicz, Czytelnik, Warszawa.
• Potok M. (2008), Hypallage jako problem poetyki przekładu na przykładzie romanc Federico Garcii Lorki, „Przekładaniec”, nr 17, s. 173–185.
• Prandi M. (2017), Conceptual Conflicts in Metaphor and Figurative Language, Routledge, New York and London.
• Simner J., Holenstein E. (2007), Ordinal Linguistic Personification as a Variant of Synesthesia, “Journal of Cognitive Neuroscience”, vol. 19 (4), s. 694–703, (wersja on-line: http://www. daysyn.com/SimnerandHolenstein2007.pdf [dostęp: 14.03.2018]).
• Strik Lievers F. (2017), Figures and the senses. Towards a definition of synaesthesia. Review of Cog­nitive Linguistics 15(1), s. 83–101; rękopis opublikowany na stronie: https://www.research­gate.net/publication/319166052_Figures_and_the_senses_Towards_a_definition_of_synaesthesia [dostęp: 14.03.2018].
• Taylor J.R.(2001), Kategoryzacja w języku. Prototypy w teorii językoznawczej, przeł. A. Skucińska, UNIVERSITAS, Kraków.
• Werning M., Fleischhauer J., Beseoglu H., (2006), The Cognitive Accessibility of Synaesthetic Metaphors, [w:] red. R. Sun, N. Miyake, Proceedings of the Twenty Eighth Annual Conference of the Cognitive Science Society, London, s. 2365–2370.

Identifiers

DOI

10.18778/1731-8025.15.18