LINGUA LEGIS W ASPEKCIE TRANSLATOLOGICZNYM WĘGIERSKO-POLSKIM I POLSKO-WĘGIERSKIM

• Authors: Karolina KACZMAREK

Title variants

EN

LINGUA LEGIS IN HUNGARIAN-POLISH AND POLISH-HUNGARIAN TRANSLATION

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Wobec intensyfikacji kontaktów polsko-węgierskich istnieje paląca potrzeba stworzenia rzetelnego słownika terminów i syntagm z zakresu polskiego i węgierskiego języka prawnego w aspekcie porównawczym. Odpowiedzią na to zapotrzebowanie jest niniejsze opracowanie, uwzględniająca zarówno szeroki aspekt kulturowy, teoretyczny, jak i tłumaczeniowy poruszanej problematyki. Opracowanie składa się z trzech części. W pierwszej omówiony został historyczny rozwój węgierskiego języka prawnego w świetle rozwoju prawa węgierskiego. W części drugiej przedstawione zostały kwestie związane z normą prawną i strukturą ustaw, szczególnie z charakterystycznymi wyrazami i syntagmami stosowanymi w wybranych rodzajach przepisów. Trzecia część poświęcona jest strukturze polskich i węgierskich dokumentów stosowanych w postępowaniu prawnym wraz z propozycjami tłumaczeniowymi. 

EN

The main aim of the work is to present techniques of providing equivalence for Polish and Hungarian legal texts at the level of texts, syntagmas and words. The research results have been divided into three main parts. The first part touches upon the historical development of Hungarian legal language in the light of the development of the Hungarian law. The second part starts with the chapter about general rules concerning statutory instruments and their translation, the next chapter is devoted to the structure of statutes, especially some distinctive words and sytagmas, which are used in selected types of statutory provisions. The third part treats about the structure of Polish and Hungarian documents which were executed for the purpose of legal proceedings. The author suggests how to translate them into Hungarian and Polish respectively. The results of this research can be used in the theory and practice of translation of Polish and Hungarian legal texts.

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Comparative Legilinguistics
• Year: 2011
• Volume: 6
• Pages: 5-228

Dates

published

2017-07-13

Contributors

author

Karolina KACZMAREK

• Instytut Językoznawstwa, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza al. Niepodległości 4, 61-874 Poznań

References

• Bakó, Sz., Bihary, Á., Kovács, K., Klauszmann, K., Ocsiné, Naszádos, K., 2000. A polgári perrendtartás iratmintatára. Budapest: KJK Kiadó.
• Bańczerowski, J., 2001. The Ludwik Zabrocki Memorial Lecture. Stanisław Puppel (red.), Poznań: Adam Mickiewicz University, 9–49.
• Bańczerowski, J., Pogonowski, J., Zgółka, T., 198. Wstęp do językoznawstwa. Poznań: Wyd. Naukowe UAM.
• Beaugrande, R., Dressler, W., U., 1990. Wstęp do lingwistyki tekstu. Warszawa: PWN.
• Béli, G., 2000. Magyar jogtörténet. A tradicionális jog. Budapest–Pécs: Dialóg Campus Kiadó.
• Berényi, M., 1998. Jogiszöveg – elemzés. Budapest: Balassi Bálint Intézet.
• Broniewicz, W., 1996. Postępowanie cywilne w zarysie. Warszawa: Wydawnictwa Prawnicze PWN.
• Bulsiewicz, A., Jeż-Ludwichowska M., Kala D., Osowska D., Lach A., 2003. Przebieg procesu karnego. Toruń: Wyd. TNOiK Dom Organizatora.
• Chleboda, W., 2003. Elementy frazematyki. Łask: Oficyna Wydawnicza Leksem.
• Crystal, D., 1998. Szaknyelvek. A nyelv enciklopediája. Budapest: Osiris.
• Dąmbska-Prokop, U. (red.), 2000. Mała encyklopedia przekładoznawstwa. Częstochowa: Wyd. Wyższej Szkoły Języków Obcych i Ekonomii Educator.
• Dolecki H., 2005, Postępowanie cywilne. Zarys wykładu. Warszawa: Wyd. LexisNexis.
• Dombováry, G., 1934. Jogirodalom. Levéltári adalékok a magyar jogászi műnyelv fejlődéséhez. Jogtudományi Közlöny 3:17–18.
• Dróth, J., 2000. Legyen egységes az Európai Unió magyar nyelvű terminológiája! Az EU adminisztratív és közigazgatási nyelvezetének magyar fordítása. Magyar Nyelvőr. 124. Évfolyam, 3. szám, 2000. július–szeptember.
• Elekné, Nemes, K., Hadler, F., 2002. Büntető eljárásjogi iratmintatár. Budapest: KJK Kiadó.
• Engel, P., 1990. Beilleszkedés Európába, a kezdetektől 1440-ig. Budapest: Háttér Lap és Könyvkiadó.
• Ereciński, T., Gudowski, J., 2003. Komentarz do Kodeksu postępowania cywilnego. Warszawa: Wyd. LexisNexis.
• Földes, G. (red.), 2001. Pénzügyi jog. Budapest: Osiris Kiadó.
• Földvári, J., 1997. A magyar büntetőjog. Általános Rész. Budapest: Osiris Kiadó.
• Gizbert- Studnicki, T., 1978. Wieloznaczność leksykalna w interpretacji prawniczej. Kraków: Nakł. Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Gizbert- Studnicki, T., 1986. Język prawny z perspektywy socjolingwistycznej. Zeszyty Naukowe UJ. Prace z Nauk Politycznych 26. Kraków: Uniwersytet Jagielloński.
• Gostyński, Z. (red.), Bratoszewski, J., Gardocki, L., Przyjemski, S., M., Stefański, R., Zabłocki S., 2004. Kodeks Postępowania Karnego. Komentarz. Tom II.Warszawa: Dom Wydawniczy ABC.
• Grajewski, J., 2005. Przebieg procesu karnego. Warszawa: Wyd. C.H. Beck.
• Grzegorczykowa, R., Laskowski, R., Wróbel, H. (red.), 1998. Gramatyka współczesnego języka polskiego. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN.
• Hałas, B., 1995. Terminologia języka prawnego. Zielona Góra: Wyd. Wyższej Szkoły Pedagogicznej im. Tadeusza Kotarbińskiego.
• Hanák, P.,1991. The Corvina History of Hungary from earliest times until the present day. Budapest: Corvina Books.
• Mattila, Heikki, 2004. Nykyajan lakimieslatina (Legal latin today). Suomalainen Tiedeakatemia (Finnish Academy of Science and Letters). Vuosikirja: Year Book.
• Horvát, T., Kereszty, B., Maráz, Vilmosné, Nagy, F. (red.), Vida, M., 2000. A magyar büntetőjog. Különös része. Budapest: Korona Kiadó.
• Horváth, T., 1974. A szaknyelvek stiílusjegyei. Samu (red.), Nyelvtudományi Értekezések 83. Jelentés és stilistika. A magyar nyelvészek II Nemzetközi Kongresszusának Előadásái. Budapest: Akadémiai Kiadó.
• Jadacka, H., 2002. Poradnik językowy dla prawników. Warszawa: Wyd. Naukowe Semper.
• Jodłowski, J., Resich, Z., Lapierre, J., Misiuk–Jodłowska, T., 2002. Postępowanie cywilne. Warszawa: Wyd. LexisNexis.
• Kamaras, K., Tálsa, Zs., 1996. Az új devizakódex és alkalmazása. Budapest: SALDO Pénzügyi Tanácsadó és Informatikai Rt.
• Karolak, S., 2002. Podstawowe struktury składniowe języka polskiego. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy.
• Károly, S., Zsembery, I., 1960. Terjengősség, dagályosság hivatalos nyelvünkben. Magyar Nyelvőr 84 évfolyam Április – Június, 2. szám: 148-154. Budapest: MTA.
• Kende, A.,1989. Egy törvény nyelvének mondatszerkezeti sajátságai. Budapest: ELTE (szakdolgozat).
• Kengyel, M., 2000. Magyar Polgári Eljárásjog. Budapest: Osiris Kiadó.
• Keszler, B. (red.), 2000. Magyar Grammatika. Budapest: Nemzeti Tankönyvkiadó.
• Keszler, B., Lengyel, K., 2002. Kis magyar grammatika. Budapest: Nemzeti Tankönyvkiadó.
• Kiefer, F. (red.), 2000. Strukturális magyar nyelvtán. Budapest Akadémiai Kiadó.
• Kielar, B., 2003. Zarys Translatoryki. Warszawa: Katedra Języków Specjalistycznych Uniwersytetu Warszawskiego.
• Kierzkowska, D. (red.), 2005. Kodeks tłumacza przysięgłego z komentarzem. Warszawa: Wyd. TEPIS.
• Kierzkowska, D., 2002. Tłumaczenie prawnicze. Warszawa: Wyd. TEPIS.
• Kiss, K., Kiefer, F., Siptár, P., 1999. Új magyar nyelvtán. Budapest: Osiris Kiadó.
• Klaudy, K., 1994. A fordítás elmélete és gyakorláta. Budapest: Scholastica.
• Kosáry, D., 1990. Újjáépítés És Polgárosodás 1711–1867. Budapest: Háttér Lap és Könyvkiadó.
• Kosikowski, C., 1998. Legislacja finansowa. Warszawa.Wydawnictwo Sejmowe.
• Kovács, F., 1964. A magyar jogi terminológia kialakulása. Budapest: Akadémiai Kiadó.
• Kovács, M., 1995. A magyar jogi szaknyelv a XVIII–XIX. század fordulóján. Miskolc: Miskolci Bölcsész Egyesület Magyar Nyelvtudományi Tanszéke.
• Kovács, M., 1999. A funkcióigés szerkezetek a jogi szaknyelvben. Magyar Nyelvőr 123: 388–94.
• Kukorelli, I., 1998. Alkotmányjog. Jogszabálygyűjtemény. Budapest: Osiris Kiadó.
• Kulcsár, K., 2004. Jogalkotás és jogrendszer. Magyarország a XX. században. Budapest: MTA.
• Lewicki, A.,M., 2003. Studia z teorii frazeologii. Łask: Oficyna Wydawnicza Leksem.
• Loránd, B., Samu, I., 1972. The hungarian language. Budapest: Akadémiaki Kiadó.
• Loványi, Gy., 1943. Fontos megmozdulás a jogi nyelv kérdésében. Magyarosan. XII évfolyam, 62–63, Budapest.
• Lukszyn, J. (red.), 1998. Tezaurus Terminologii Translatorycznej. Warszawa: PWN.
• Łubczyk, D. (red.), 2004. Wybór dokumentów prawnych dotyczących mniejszości narodowych. Polacy na Węgrzech. Tom VII. Warszawa: Stowarzyszenie „Wspólnota Polska”.
• Matulewska, A., 2007. Lingua legis in translation: English-Polish and Polish-English translation of legal texts. Frankfurt: Peter Lang.
• Maley, Yon, 1994. Language of the law. J. Gibbons (red.), Language and the Law, 11-50. London: Longman.
• Mądrzak, H. (red.), 1999. Postępowanie cywilne. Warszawa: Wyd. C.H. Beck.
• Mezey. B. (red.), 1998. Magyar Alkotmánytörténet. Budapest: Osiris Kiadó.
• Móra, M., 1959. A per szókészletének újabb változásairól, Magyar Nyelvőr:17–22. Budapest: MTA.
• Móra, M., 1960. A jogi nyelvművelés feladatairól. Magyar Nyelvőr. 84 évfolyam 3: 267–286. Budapest: MTA.
• Nagy, G., 1988. Mi fán terem? Budapest: Gondolat Kiadó.
• Papp, V., 1938. Az ügyvédek nyelve. Magyarosan. VII évfolyam 212–213, Budapest: MTA.
• Piasecki, K. (red.), 1996. Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Warszawa: Wyd. C.H. Beck.
• Pieńkoś, J., 1999. Podstawy juryslingwistyki. Język w prawie – Prawo w języku. Warszawa: Muza S.A. Oficyna Prawnicza.
• Pieńkoś, J., 2003. Podstawy przekładoznawstwa. Od teorii do praktyki. Kraków: Zakamycze.
• Pietrzkowski, H., 2005. Zarys metodyki pracy sędziego w sprawach cywilnych. Warszawa: Wyd. LexisNexis.
• Pisarek, W. (red.), 1999. Polszczyzna 2000. Orędzie o stanie języka na przełomie tysiącleci. Kraków: Ośrodek Badań Prasoznawczych UJ.
• Pokol, B., 1998. A jog szerkezete. Budapest: Rejtjel Kiadó.
• Polański, K., 2003. Encyklopedia Językoznawstwa Ogólnego Wrocław: Ossolineum.
• Redelbach, A., Wronkowska, S., Ziembiński, Z., 1994. Zarys teorii państwa i prawa. Warszawa: PWN.
• Rzeszutko, M., 2003. Rozprawa sądowa w świetle lingwistyki tekstu. Lublin: Wyd. Uniwersytetu Marii Curie – Skłodowskiej.
• Rzewuska, M., 2002. Wskazówki dla tłumaczy aktów prawa Unii Europejskiej. Warszawa: UKIE.
• Siedlecki, W., Świeboda, Z., 2003. Postępowanie cywilne. Warszawa: Wyd. LexisNexis.
• Simonyi, Zs., 1896. A jogásznyelvről. Magyar Nyelvőr. XXV kötet, V füzet: 193–199. Budapest: MTA.
• Simonyi, Zs.,1913. A jogász-stílus. Nyelvművelés: 275–276. Budapest.
• Skrzydło, W., 1999. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 roku. Komentarz. Kraków: Zakamycze.
• Snopek, J., 2002. Węgry. Zarys dziejów i kultury. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Rytm.
• Sroka, S., 2000. Historia Węgier do 1526 roku. Bydgoszcz: Homini.
• Stawecki, T., Winczorek, P., 2002. Wstęp do prawoznawstwa. Warszawa: Wyd. C.H.Beck.
• Steiner, G., 2000. Po wieży Babel. Problemy języka i przekładu. Kraków: Universitas.
• Szabó, M., 2001. Jog és nyelv. Trivium. Gramatika, logika, retorika joghallgatók számára. Miskolc: A Miskolci Egyetem Jogelméleti és Jogszociológiai tanszékének kiadványsorozata.
• Szabó, M., 2002. A jogi kommunikació. Kommunikació általában és a jogban. Miskolc: Bibor.
• Szakály, F., 1990. Virágkor és Hanyatlás 1440 –1711. Budapest: Háttér Lap és Könyvkiadó.
• Szathmári, I., 2001. Kossuth nyelve és stílusa kilenc 1845–1846-os hivatalos levele alapján. Magyar Nyelvőr. 125. évfolyam 4 szám október–december. Budapest: MTA.
• Światłowski, A. (red.), 1999. Postępowanie karne. Warszawa: Wyd.C.H.Beck.
• Tarsoly, I. (red.), 1996. Politika és társadalom, hadtörténet, jogalkotás, I. kötet: Szekszárd: Babits Kiadó.
• Tomaszkiewicz, T., 2004. Terminologia tłumaczenia. Poznań: Wydawnictwo Naukowe.
• Trimmel, F.,1993. Igazságügyi Retorika. Pécs: JPTE/ÁJTK.
• Trosborg, A. 1995. Rhetorical strategies in legal language. Discourse analysis of statutes and contracts. Tübingen: Gunter Narr Verlag.
• Tyranowski, J., 1999. Prawo Europejskie. Zagadnienia instytucjonalne z uwzględnieniem Traktatu Amsterdamskiego. Poznań: Propium.
• Williams, Ch., 2005. Tradition and Change in Legal English. Bern: Peter Lang.
• Wojtasiewicz, 1996 (1957). Wstęp do teorii tłumaczenia. Warszawa: Wyd. TEPIS.
• Wronkowska, S., Zieliński, M., 1997. Zasady techniki prawodawczej. Komentarz. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.
• Wronkowska, S., Zieliński, M., 1993. Problemy i zasady redagowania tekstów prawnych. Warszawa: URM.
• Wróbel, H., 2004. Z problemów gramatyki polskiej i słowiańskiej. Katowice: Wyd. Uniwersytetu Śląskiego.
• Zgółka, T., Zieliński, M., 2003. Perswazja w języku prawnym i prawniczym. Mosiołek-Kłosińska, K., Zgółka T. (red.). Język perswazji publicznej. Poznań: Wyd. Poznańskie.
• Zieliński, M., 1972. Interpretacja jako proces dekodowania tekstu prawnego. Poznań: Wyd. Naukowe UAM.
• Zieliński, M., 2002. Wykładnia prawa. Zasady. Reguły. Wskazówki. Warszawa: Wyd. LexisNexis.
• Ziembiński, Z., 1992. Logika praktyczna. Warszawa: PWN.
• Útmutató az európai uniós joganyag magyar nyelvre történő fordításához, nyelvi és szakmai és jogi lektorálához. Budapest: Igazságügyi Miniszterium, Európai Közösségi Jogi Főosztály.
• Słowniki:
• Bakos, F., 1994. Idegen szavak és kifejezések kéziszótára. Budapest: Akadémiai
• Kiadó.
• Bárdosi, V. (red.), 2003. Magyar szólástár. Szólások, helyzetmondások, közmondások, értelmező és fogalomköri szótára. Budapest: Tinta Kiadó.
• Bíró, E., 1996. Magyar Jogi Kisszótár. Budapest: Közgazdasági és Jogi Könyvkiadó.
• Csorba, T. (red.), 1985 (1958). Wielki słownik polsko-węgierski. Budapest: Akadémiai Kiadó.
• Deme, L., Fábian, P., Tóth, E., 1999. Magyar Helyesírási szótár. Budapest: Akadémiai Kiadó.
• Juhász, J., Szőke, I., Nagy, G., Kovalovszky, M., 1985. Magyar Értelmező Kéziszótár. Budapest: Akadémiai Kiadó.
• Kiss, G. (red.), 1999. Magyar szókincstár. Rokon értelmu szavak, szólások és ellentétek szótára. Budapest: Tinta Könyvkiadó.
• Koutny, I., Jarmołowicz, J., Gizińska, Cs., Fórizs, E., 2000. Węgiersko-polski słownik tematyczny (Magyar-lengyel tematikus szótár). Prodruk: Poznań.
• Kovács, J.(red.), 1992. Polsko-węgierski słownik ekonomiczny (Lengyel – magyar közgazdasági szótár). Budapest: Műszaki Fordító Vállalat.
• Nagy, G., Ruzsiczky, É., 1995 (1978). Magyar Szinonima Szótár. Budapest: Akadémiai Kiadó.
• Országh, L., Magay, T., , 1998. Angol-Magyar Nagyszótár. Budapest: Akadémiai Kiadó.
• Országh L., Futász, D., Kövecses, Z. (red.), 1998. Magyar-Angol Nagyszótár. Budapest: Akadémiai Kiadó.
• Reychman, J. (red.), 1980 (1968). Wielki słownik węgiersko-polski. Warszawa: Wiedza Powszechna.
• Skorupka, S. (red.), 1984. Słownik Wyrazów Bliskoznacznych. Warszawa: Wiedza Powszechna.
• Szymczak, M. (red.), 1978. Słownik Języka Polskiego. Warszawa: PWN.
• Véges. I., 1991. Angol-magyar-angol külkereskedelmi szótár. Budapest: Közgazdasági és Jogi Könyvkiadó.
• Ződi, Zs. (red.), 2003. Magyar-Angol-Magyar Jogi Szakszótár. Budapest: KJK KERSZÖV.
• Wykaz wybranych aktów prawnych:
• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r.
• Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy
• Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny
• Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego
• Ustawa z dnia 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach
• Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych
• Ustawa z dnia 10 czerwca 1994 r. o zamówieniach publicznych
• Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny
• Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego
• Ustawa z dnia 27 czerwca 1997 r. o odpadach
• Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej
• évi xx. törvény - A Magyar Köztársaság Alkotmánya
• évi III. törvény a polgári perrendtartásról
• évi IV. törvény a házasságról, a családról és a gyámságról
• évi IV. törvény a Polgári Törvénykönyvről
• évi IV. törvény a Büntető Törvénykönyvről
• évi XI. törvény a jogálkotásról
• évi LXV. törvény a helyi önkormányzatokról
• évi LXIII. törvény a személyes adatok védelméről és a közérdekű adatok nyilvánosságáról
• évi XXXIII. törvény a közalkalmazottak jogállásáról
• évi LXXVII. törvény a nemzeti és etnikai kisebbségek jogairól
• évi LVII. törvény a polgármesteri tisztség ellátásának egyes kérdéseiről szóló 1990. évi LXVII. törvény módosításáról
• évi LIII. törvény a környezet védelmének általános szabályairól
• évi XXXIX. törvény az állam tulajdonában lévő vállalkozói vagyon értékesítéséről
• évi XIX. törvény a büntetőeljárásról
• évi LXXIV. törvény a katasztrófák elleni védekezés irányításáról, szervezetéről és a veszélyes anyagokkal kapcsolatos súlyos balesetek elleni védekezésről
• évi XX. törvény a Magyar Fejlesztési Bank Részvénytársaságról
• évi C. törvény az elektronikus hírközlésről
• évi CXXIX. törvény a közbeszerzésekről
• /960/EC, Euratom: Commission Decision of 15 November 2005
• T/17879. számú törvényjavaslat 1996. évi CXII. törvény módosításáról
• Council Directive 2005/85/EC of 1 December 2005
• Decyzja Komisji z dnia 7 lipca 2004 r. (2004/563/WE, Euratom)
• Dyrektywa 2005/55/WE
• Dyrektywa 2005/60/WE
• Rozporządzenie (WE) nr 1775/2005 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 września 2005 r.
• Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1041/2004 z dnia 29 czerwca 2005 r.
• Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1722/2005 z dnia 20 października 2005 r.
• Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1870/2005
• Rozporządzenie ministra sprawiedliwości z dnia 11 kwietnia 1992 r.
• Rozporządzenie Rady (EWG) NR 2137/85/
• Rozporządzenie Rady (WE) NR 1206/2001 z dnia 28 maja 2001 r.,
• Rozporządzenie Rady (WE) nr 2201/2003 z dnia 27 listopada 2003 r.
• Traktat ustanawiający Konstytucję dla Europy, Karta Praw Podstawowych Unii

Identifiers

DOI

10.14746/cl.2011.06.01