Search results

1

Przemoc jako problem filozoficzny

100%

PIŁAT R.

Ethos. Kwartalnik Instytutu Jana Pawła II KUL

|

2014

|

vol. 27

|

issue 2 (106)

EN

In the present article I advance a thesis about a close relation between violence and fear, as understood by Søren Kierkegaard. I critically refer to Hannah Arendt’s interpretation of violence, questioning her idea about violence resulting directly from the disintegration of a system of power. I comment on Arend’s popular conclusions expressed in her Eichmann in Jerusalem and On Violence, as well as on Margarethe von Trotta’s recent movie Hannah Arendt. I perceive the junction between fear and power in that fear provides the basis for a self-determination of the subject, which necessarily refers to a sense of power. This power, as opposed to force or authority, manifests itself in breaking the resistance perceived in other subjects as such. Violence exhibits a tendency to annihilate another subjectivity. The relation between this sense of violence and crimes against life is contingent, albeit very strong. The way to reduce violence involves a rejection of power-based identity, which, however, has not found support in our civilization and is insufficient in our culture. Translated by Dorota Chabrajska

PL

W artykule przedstawiam tezę o bliskim związku między przemocą a lękiem w rozumieniu Sørena Kierkegaarda. Nawiązuję krytycznie do interpretacji przemocy przez Hannah Arendt, podając w wątpliwość jej tezę, że przemoc jest ściśle związana z rozpadem systemu władzy. Komentuję znane tezy z książek Arendt Eichmann w Jerozolimie i O przemocy, a także niedawny film Margarethe von Trotta Hannah Arendt. Powiązanie lęku i przemocy widzę w tym, że na podstawie lęku buduje się samookreślenie podmiotu odwołujące się do poczucia mocy. Moc ta, w przeciwieństwie do siły czy władzy, wyraża się w przełamywaniu oporu innych podmiotów jako takich. Przemoc dąży do unicestwienia innej podmiotowości. Związek między przemocą w tym rozumieniu a zbrodniami przeciwko życiu jest przygodny, lecz bardzo silny. Droga do zredukowania przemocy prowadzi przez rezygnację z budowania tożsamości opartej na mocy, co jednak, jak dotąd, nie znajduje wsparcia w naszej cywilizacji i w zbyt małym stopniu obecne jest w kulturze.

2

Racjonalność deliberatywna

100%

PIŁAT R.

Ethos. Kwartalnik Instytutu Jana Pawła II KUL

|

2015

|

vol. 28

|

issue 4 (112)

EN

In this article I argue for the existence of a deliberative core in the subject of decision and action. This idea is informed by both philosophical reflection and contemporary decision theory. Modern philosophy coined the concept of self-knowing subject (very different from its ancient and medieval predecessor) in order to tackle the problem of ascribing the whole content of cognition, decision or action to an individual. The new concept was supposed to secure the agency and responsibility of the acting person no matter how much this person might have been affected by determining forces. Subjectivity is a normative concept: it prescribes a way a person should think of herself if she wants to meet the criteria of agency and responsibility. A number of contemporary philosophers have voiced objections against the notion of subject. It has been dismissed as overblown, loaded with unsupported assumptions, and morally suspicious as it imposes too rigid constraints on justification of human behavior, and by doing so, it impedes personal freedom and self-expression. I discuss recent books by Barbara Tuchańska and Szymon Wróbel, who aim at critical delimitation of the notion of rational subject. In response to this criticism I argue that subjects constitute themselves prospectively: in future oriented decision making processes, especially in those under uncertainty. Subjects may be interpreted as correlates of ordered sets of preferences and subjective probability assessments. My natural ally here is the subjective approach to decision making, which was defended by Frank Ramsey, Bruno de Finetti, Leonard Savage, and Richard Jeffrey. To be sure this theory has a formal character and necessarily downplays the psychological constraints of human decision making. It is almost certain that we do not order our preferences logically before we make a decision. However, one can still hold to the idea of ordering as a normative notion: a rational, deliberative core of human decision and action. I also claim that future oriented, deliberative stance constitutes the proper domain of self-knowledge.

PL

W artykule bronię koncepcji głoszącej istnienie deliberatywnego rdzenia w obrębie podmiotu decyzji i działania. Koncepcja ta oparta jest zarówno na filozoficznej analizie, jak współczesnej teorii decyzji. Nowożytna tradycja filozoficzna wprowadziła pojęcie podmiotu (bardzo odmiennego od pojęcia podmiotu w filozofii dawnej) w celu rozwiązania problemu przypisywania osobie całej treści jej poznania, decyzji czy działania. To nowe pojęcie miało zagwarantować sprawczość i odpowiedzialność działającej osoby niezależnie od tego, co z zewnątrz determinuje jej działanie. Pojęcie podmiotu ma zatem charakter normatywny – wskazuje na to, jak osoba powinna myśleć od sobie, jeśli chce stosować wobec siebie pojęcia sprawczości i odpowiedzialności. Wielu współczesnych filozofów zgłasza zastrzeżenia do pojęcia podmiotu, uważając je za przesadne co do treści, oparte na nieuzasadnionych założeniach, a także podejrzane moralnie jako narzucające zbyt silne ograniczenia na ludzkie działanie, a tym samym pomniejszające ludzką wolności i autoekspresję. W artykule dyskutuję dwie niedawne książki polskich filozofów: Barbary Tuchańskiej i Szymona Wróbla, zmierzających do krytycznego ograniczenia roszczeń związanych z pojęciem racjonalnego, samowiednego podmiotu. W odpowiedzi proponuję prospektywne rozumienie podmiotu – w odniesieniu do nastawionego na przyszłość procesu podejmowania decyzji. Podmiot można tu rozumieć jako korelat pewnego systemu teoriodecyzyjnego, na który składają się uporządkowane zbiory preferencji i subiektywne oceny prawdopodobieństwa odpowiednich stanów rzeczy. Odwołuję się tu do tak zwanych subiektywistycznych teorii podejmowania decyzji (Franka Ramseya, Bruna de Finettiego, Leonarda Savage’a i Richarda Jeffreya). Teoria ta ma charakter formalny i z konieczności nie docenia rzeczywistych ograniczeń w ludzkim podejmowaniu decyzji. Dziś wiemy prawie na pewno, że nie porządkujemy logicznie własnych preferencji przed podjęciem decyzji. Tym niemniej uważam, że należy utrzymać ideę racjonalnej preferencji jako pewien rdzeń ludzkich decyzji i działania. Twierdzę również, że zorientowana na przyszłość i deliberatywna postawa stanowi właściwą domenę samowiedzy.

3

Aktualność Hegla

100%

PIŁAT R.

Ethos. Kwartalnik Instytutu Jana Pawła II KUL

|

2013

|

vol. 26

|

issue 1 (101)

EN

Review of Wojciech Chudy’s Refl eksje Heglowskie na początek trzeciego tysiąclecia [“Hegelian Refl ections for the Beginning of the Third Millennium”], ed. M. Chuda, Ofi cyna Naukowa, Warszawa 2012.

4

„Częściowo się zgadzam”. O dystrybucji racji w dyskusji na przykładzie Kwestii o duszy św. Tomasza z Akwinu

100%

PIŁAT R.

Ethos. Kwartalnik Instytutu Jana Pawła II KUL

|

2012

|

vol. 25

|

issue 1 2(97 98)

EN

In the article, I present an analysis of some chosen sections of Quaestiones Disputatae de Anima by St. Thomas Aquinas with the intention to reconstructthe principle on which the partial rightness is granted by the author to the quot ed views of other philosophers. The precise distribution of the consent and dissent was important in the scholastic discourse insofar as it made it possible to protect an important pillar of philosophical activity of that period, namely, the authority of the thinkers of old, without simultaneously curbing the development of ideas. Thus I examine a few cases of partial recognition of rightness and I defend the quadruple thesis: (1) Defining the extent of the rightness of a quoted author in a given matter is accomplished by resorting to more general philosophical concepts. (2) The conceptual settlements thus made remain valid only for the central cases within the examined categories; therefore they are valid only for a limited number of assertions pertaining to the examined question. (3) The reasonings that interrelate these central cases (resp. the central contents of a the given concept) are normative, the source of the norm in question being their relation to the most general metaphysical categories – the transcendentals – which encompass the goods par excellence. (4) The concept of normativity thus outlined may beincorporated into the contemporary analytic discussion of normativity. Translated by Dorota Chabrajska

Refine search results

4 Ethos. Kwartalnik Instytutu Jana Pawła II KUL

4 PIŁAT R.

1 2015

1 2014

1 2013

1 2012

Przemoc jako problem filozoficzny

Racjonalność deliberatywna

Aktualność Hegla

„Częściowo się zgadzam”. O dystrybucji racji w dyskusji na przykładzie Kwestii o duszy św. Tomasza z Akwinu