Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 7

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

Indywidualizacja języka bohaterów jako element charakterystyki postaci w powieści Henryka Sienkiewicza W pustyni i w puszczy

100%
Warda-Radys L.
Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny
|
2017
|
vol. 16
267-282
PL
W artykule został podjęty temat indywidualizacji języka bohaterów powieści Henryka Sienkiewicza W pustyni i w puszczy. Celem badania było stwierdzenie, jakie cechy języka i stylu wypowiedzi przypisane zostały bohaterom oraz jakich środków językowych użył autor omawianej powieści, by wykreowane postacie scharakteryzować jako członków określonej społeczności etniczno-kulturowej i jako konkretne indywidua, obdarzone swoistymi cechami osobowości. Analizie poddano język trzech grup powieściowych postaci. Język czternastoletniego Stasia to język dorosłego człowieka, który przedstawia otaczającą rzeczywistość, tłumaczy ją i komentuje. Ma dużą wiedzę i umiejętności retoryczne. W języku Nel uwidaczniają się przede wszystkim liczne cechy języka dziecięcego (emocjonalność, skłonność do zadawania pytań). Kali to wyraziście zbudowana postać przedstawiciela egzotycznej kultury: prosty, nieco naiwny chłopak, który pod koniec powieści zmienia się w króla Wa-himów. Do indywidualizacji jego języka Sienkiewicz, oprócz specyficznej leksyki (autentycznych słów- -cytatów z języka suahili), wykorzystał zjawiska fleksyjne i składniowe. W języku Arabów pojawiają się obce wyrazy (charakterystyczne dla kultury arabsko-islamskiej). Cechą ich języka jest skłonność do hiperbolizacji. Ekspresja negatywna w ich wypowiedziach pośrednio charakteryzuje mówiących jako osoby gwałtowne i okrutne. W języku Sudanki Fatmy można zaobserwować cechy stylu kobiecego: skłonność do emfazy i wyolbrzymień. Autor W pustyni i w puszczy potrafił także dopasować sposób mówienia bohaterów do ich chwilowego nastroju, stanu emocjonalnego.
EN
The topic of the article is the individualization of the characters’ language in the novel W pustyni i w puszczy by Henryk Sienkiewicz. The purpose of the study was to find out what features of the language and style were ascribed to the characters of the novel, and what linguistic means were used by the author to characterize the created characters both as members of an ethnic/ cultural community and particular individuals, endowed with the specific personality traits. The language of three groups of characters has been analysed. The language of fourteen years old Staś is the language of a grown-up man, who describes the surrounding reality, explains it and comments on it. He possesses a large knowledge an the rhetoric skills. The language of Nel reveals primarily numerous features of a child language – emotionality and tendency to asking questions. Kali is a suggestively portrayed member of an exotic culture – a simple, somewhat naive boy, who at the end of the novel changes into the king of the Wa-hima. In order to individualize the language of the characters Sienkiewicz used not only the specific lexis (including the genuine Swahili words), but also the inflection and syntax. In the language of the Arabs there appear foreign words, characteristic of the Arab/Islamic culture. One feature of their language is the tendency to hyperbolizing. The negative expression of their utterances indirectly characterizes them as violent and cruel persons. In the language of a Sudanese Fatma the feminine style features can be observed – the tendency to speak with emphasis and exaggeration. The author was also capable of adjusting the characters’ way of speaking to their momentary moods or affective states.
2
Publication available in full text mode
Content available

Kaszubska stylizacja językowa w powieści Pawła Huellego Śpiewaj ogrody

100%
Warda-Radys L.
Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny
|
2018
|
vol. 17
333-346
PL
Celem artykułu jest przedstawienie specyfiki kaszubskiej stylizacji językowej (zasobu środków stylizacyjnych i funkcji stylizacji) w powieści gdańskiego pisarza Pawła Huellego Śpiewaj ogrody. Kaszubska stylizacja językowa w tej powieści jest dość bogata i zróżnicowana, choć nie obejmuje zbyt obszernych fragmentów tekstu. Bohaterowie kaszubscy mówią żywą, autentyczną kaszubszczyzną lub przeplatają ją z językiem polskim (mają bowiem także polskojęzyczną kompetencję językową). Zwykle są rozumiani przez Polaków. Ponadto w powieści pojawiają się też (stosunkowo nieliczne) elementy leksykalne kaszubskie dla nazwania elementów i zjawisk z życia rodzinno-obyczajowego Kaszubów i ich kultury. Pisarz przywołuje także w powieści wyznaczniki folkloru kaszubskiego, opisuje obyczaje kaszubskie i podkreśla długotrwałą obecność Kaszubów na Pomorzu. Wszystkie te elementy stylizacji dobrze współgrają z konsytuacją, podkreślają koloryt epoki i środowiska, uwypuklają autentyzm postaci, podkreślają wierność bohaterów obyczajom i tradycjom, często też są motywowane koniecznością informacyjną tekstu. Język kaszubski jest w powieści Huellego również przedmiotem zainteresowania sam w sobie – jako nośnik tradycji i kultury, a Kaszubi zostają przedstawieni jako pomost pomiędzy światem odchodzącym w przeszłość (światem niemieckojęzycznych mieszkańców Gdańska) a światem nowym (światem napływających do tego miasta po drugiej wojnie światowej Polaków).
EN
The purpose of the article is to present the uniqueness of the Kashubian linguistic stylisation (of the resources of stylistic means and stylisation of functions) in the novel by the Gdańsk writer Paweł Huelle entitled Śpiewaj ogrody. The Kashubian linguistic stylisation in that novel is fairly rich and diversified, although is visible only in some fragments of the text. The characters speak in vivid authentic Kashubian or combine it with Polish (as they have also the native speakers’ competence in Polish). In most cases they are understood by the Poles. In addition, in the novel there are (relatively not numerous) Kashubian lexical elements to give names to the phenomena and manifestations of the everyday life of the Kashubians and their culture. In his novel the writer also recalls indicators of the Kashubian folklore, describes Kashubian customs and emphasises the long-standing presence of the Kashubians in Pomerania. All these factors of stylisation harmonise with the circumstances described, highlight the colours of the time and the milieu, underline the authenticity of the characters and their faithfulness to their customs and traditions, and quite often they are motivated by the informational necessity of the text. In the novel written by Huelle the Kashubian language is interesting itself as a carrier of tradition and culture, and the Kashubians are presented as a transition between the outgoing world (the world of German-speaking inhabitants of Gdańsk) and the incoming world (the world of the Poles inflowing into Gdańsk after the Second World War).
3
Publication available in full text mode
Content available

Obraz księdza w podręcznikach do religii (gimnazjum i liceum)

63%
Warda-Radys L., Lewińska A.
Język - Szkoła - Religia
|
2011
|
vol. 6
462-496
PL
Badane dwie serie podręczników wydane przez to samo wydawnictwo adresowane są do nastoletnich uczniów gimnazjum i liceum, którzy przechodząc pełny kurs szkolnej nauki religii, zetkną się z przedstawionymi tu obrazami księdza. Młodzież w tym wieku bywa nastawiona krytycznie do autorytetów. Warto zatem zastanowić się, czy zanalizowany obraz księdza wpisany w podręczniki do religii może przekonać współczesnego nastolatka. Wydaje się, że dziś w szkole XXI wieku ksiądz nie ma już autorytetu należnego mu z samej racji bycia księdzem. Omawiając funkcjonowanie leksemu ksiądz i bliskoznacznych we frazeologii, J. Treder pisał: „Zgromadzone tu frazeologizmy są ewidentnym dowodem dla prawdy skądinąd oczywistej, że ksiądz zawsze zajmował wysoką pozycję w środowisku jako osoba wykształcona i autorytet moralny” (Treder 2008, s. 341). Zebrany podczas analizy tekstów materiał pokazuje, że autorzy podręczników do gimnazjum i liceum przyjęli inne strategie w budowaniu portretu księdza. Gimnazjalista odnajdzie w swoich podręcznikach księdza, którego spotyka w szkole i w parafii, budującego swój autorytet podczas dialogu z uczniem; licealista spotyka się z księdzem dalekim (częściej z dostojnikiem kościelnym niż parafialnym duszpasterzem), należącym bardziej do sfery sacrum, pośredniczącym w kontaktach człowieka z Bogiem, raczej nauczającym niż rozmawiającym. Ważnym budulcem tych obrazów są w obu podręcznikach wyrazy zebrane w trakcie analiz w polu leksykalnym „ksiądz”. Układają się one w przejrzyste relacje synonimii i hiponimii, odbijając w leksyce strukturę i hierarchię ludzi służących w Kościele rzymskokatolickim. Zarówno w gimnazjum jak i w liceum uczeń zetknie się z księżmi i zakonnikami pełniącymi w Kościele różne funkcje i w rozmaity sposób służącymi Bogu i ludziom. Ponadto różnorodność leksykalna wyrazów nazywających księży – od wyrazu wspólnoodmianowego ksiądz po wyrazy związane z dawnym życiem pustelniczym, np. eremita – oddaje bogactwo i wielowiekową tradycję Kościoła katolickiego w Polsce. Ważną rolę w budowaniu wizerunku księdza pełnią też w obu podręcznikach nazwy własne. Przywołane konkretne postaci duchownych (w gimnazjum zdecydowanie więcej i bardziej zróżnicowane) mogą przekonać ucznia o istotnej roli, jaką w codziennym życiu człowieka odgrywają księża, a także o tym, że wielcy kapłani mieli wpływ na losy świata (jak np. Jan Paweł II), gotowi byli też do czynów heroicznych. Badane serie różnią się znacznie przyjęta konwencją: podręcznik gimnazjalny dostosowuje się formą i językiem do najnowszych tendencji obowiązujących w konstruowaniu podręczników dla nastolatków, dostosowuje się do niego także językowo; licealny zachowuje tradycyjną formę, wykorzystuje skostniałe formuły językowe i wymaga od ucznia znacznie większej dojrzałości intelektualnej i językowej.
EN
The purpose of the article is to present analysis of two series of textbooks (they were all published by Wydawnictwo WAM): the first series is aimed at students of secondary schools and is entitled Roads of Christ’s Witnesses, the second one is meant for students of middle schools and is entitled To Uncover Christ’s Face. Authors reviewed and described how the vocabulary grouped under the clergymen lexical field functions in these textbooks (analyzed vocabulary comprises words which name a priest as well as other consecrated persons, phrases and expressions related to clergymen and their ministry, examples of particular individuals – anthroponyms). The collected lexical material shows clear relations of synonymy and hyponymy and mirrors structure and hierarchy of clergymen, who minister in the Roman Catholic Church, in lexis. The lexical diversity of the words from the above mentioned field emphasizes the long-standing tradition of the Catholic Church in Poland. The analysis of texts shows that the textbooks’ authors have adopted two strategies to create a priest’s portrait. Middle school students find in their textbooks an image of a priest who appears in school and in the parish community and is granted respect through dialogue with students; students of secondary schools find an image of a distant priest (more often of a church dignitary than of a parochial vicar) who belongs to the sphere of sacrum, goes between human beings and God, educates rather than discusses. The analyzed series of books differ greatly in the conventions used. The middle school textbooks are adjusted to the latest trends of creating didactic aids for teenagers as far as the form and language are concerned; in the secondary school textbooks, on the other hand, the traditional form is preserved, ossified formulae are used, and much greater intellectual and linguistic maturity is required from students.
4

W żartach, ale na serio – odwołania do polskiej rzeczywistości politycznej w toponimii fikcyjnego kraju San Escobar

63%
Badyda E., Warda-Radys L.
Język Polski
|
2018
|
vol. 98
|
issue 3
49-64
PL
Pomyłka językowa polskiego ministra spraw zagranicznych Witolda Waszczykowskiego, który w styczniu 2017 wymienił wśród państw Ameryki Środkowej San Escobar, wywołała w Internecie falę żartów, które przerodziły się w zbiorową zabawę mającą na celu szczegółowe wykreowanie nieistniejącego państwa. Między innymi opracowana została mapa kraju, na której znalazło się około 300 żartobliwych nazw własnych, zawierających w większości czytelne odwołania semantyczne. Autorki analizują w artykule tę grupę nazw, która zawiera odwołania do polskiej polityki: postaci, cytatów, haseł i politycznych tematów, pokazując, w jaki sposób tworzenie nazw
EN
A language mistake of the Polish Minister of Foreign Affairs Witold Waszczykowski, who in January 2017 listed San Escobar among the states of Central America, triggered a wave of jokes on the Internet which turned into a collective play aimed at the detailed creation of a non-existent state. Among other things, a map of the country was developed. There are almost 300 playful proper names on the map, most of them containing legible semantic references. In the article, the authors analyze the group names which include references to Polish politics: characters, quotes, slogans and political themes, showing how the creation of the names became a way of expressing a mocking and critical attitude towards the current governing authorities.
5

60 lat Oddziału Gdańskiego Towarzystwa Miłośników Języka Polskiego

63%
Pstyga A., Warda-Radys L.
Język Polski
|
2020
|
vol. 100
|
issue 1
141-143
6
Content available remote

Profesor Ewa Rogowska-Cybulska (1962–2019)

63%
Lewińska A., Warda-Radys L.
Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego
|
2020
|
vol. 76
13-16
PL
Wspomnienie
7

Ewa Rogowska-Cybulska (21 V 1962 – 27 I 2019)

63%
Lewińska A., Warda-Radys L.
Język Polski
|
2019
|
vol. 99
|
issue 2
128-135
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.