Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 16

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1

Kwiat, kości, siekiery: o problemach upamiętniania miejsc zagłady na przykładzie muzeum w Jasenovcu

100%
Falski M.
Pamiętnik Słowiański
|
2010
|
vol. 60
|
issue 1
35-48
EN
The largest and pitiless concentration camp in the fascist Croatia was located in Jasenovac on the Sava river, near the Bosnian border. In early 1960s the memorial site and museum was founded there. The article proposes an analyze of the public debate in Croatia in 2004-2006, related to the complete change of the museum exposition. Supporters of the change emphasize new perspective of commemoration, individualization of a victim, and giving him/her the dignity back. On the other side are opponents which point out that the change can obscure the Croatian responsibility for the crime, and strengthens the revisionist policy towards the NDH (Croatian fascist state during the 2nd world war). As it turned out, the organization of the museum is related to the most important problems of the Croatian identity and the interpretation of the past.
2

Oficjalne ramy polityki pamięci w Chorwacji

100%
Falski M.
Pamiętnik Słowiański
|
2010
|
vol. 60
|
issue 2
35-50
EN
Politics of the memory implies formal, normative activities in the public sphere, which are undertook by representative institutions, i.e. the parliament, the government, or local administration. They are intended to create desirable attitudes and hierarchy of values within citizens, in order to maintain the community cohesion. By official frames are understood, above all, legal acts passed by the parliament or local administration, commemorations and celebration of national holidays. Croatian case shows how the official politics creates a narrative which can be seen as a point of reference for every discourse about the past, and in that way it defines the current political scene. The paper shows that in Croatian official narrative dominating categories are the stateness, the idea of continuity of the Croatian state, but an interpretation of the last war is disputable.
3
Publication available in full text mode
Content available

Who Has the Right to Decide? Pula and the Problem of Demilitarized Urban Zone

100%
Falski M.
Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo
|
2019
|
issue 9(12) cz.1
135-148
EN
In 2007, the Croatian army decided to close its military base on the Muzil peninsula, which is a part of the city of Pula. Muzil hosts about 20 percent of the city; moreover, it is located in a very attractive area with the view on the seaside and the city’s historical center. After the city received the area, negotiations began to decide about the future of the demilitarized land. This paper discusses the attitudes of two main actors of the public debate: the city council supported by the central authorities of Croatia and a nongovernmental organization established by a number of residents of Pula. The former wanted to transform the demilitarized area intoan elite tourist resort, while the latter proposed opening the peninsula to residents to rei ntegrate the postmilitary area with the city. The two attitudes are related to different ideas of usefulness and the city as a community of residents. The right to space reflects the fundamental question of participation in the public debate. Moreover, Pula can be seen as an example of the city, where extensive and uncontrolled development of tourism violates the interests of the local community.
4
Publication available in full text mode
Content available

Metamorfoza poprzez czytanie. Dwa chorwackie teksty przemiany

100%
Falski M.
Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo
|
2013
|
issue 3(6) cz.2
71-85
EN
A literary text can become space for transformation of the reader. In some cases, through the impact of content and a specific form, reading becomes not only an intellectual experience based on the interpretation of the already read text, but the very act of reading is understood as an act of metamorphosis. In the article two Croatian literary works are discussed: a pastoral novel by Petar Zoranić written in the 16th century and lacrimae, an epic poem by Ivan Gundulić dating back to the 17th century. Both pieces are characterized by the use of genre conventions to show and cause the transformation of an individual. In the novel, the character experiences transformation from a young man overwhelmed by love fever into a conscious citizen-Patriot. In the epic poem, a sinner is affected by the act of repentance and tries to return to the path of God’s grace. Reading the text can become an act of transformation thanks to the use of narrative, which is conceived as a way to organize experience by a subject who identifies the literary hero’s metamorphosis with his/her own transformation in real time.
5
Publication available in full text mode
Content available

Transcultural Experience and Multiple Biographies as a Research Topic

100%
Falski M.
Colloquia Humanistica
|
2014
|
issue 3
EN
Transcultural Experience and Multiple Biographies as a Research TopicTransculturality refers to the traditional understanding of culture as self-contained, concentrated around its own center and producing clear borders. “Trans” signifies the act of crossing; it signifies overcoming such borders. It looks at phenomena, people, and notions that are not limited to one communicational environment, but are represented in multiple locations, or contexts. Or rather-they cannot be fully ascribed to one “culture,” because they exhibit, traits of both (or more) cultures. Culture studies often describe, also, people with “trans” life stories; it is not a matter of simple crossing of borders, living a bit in one environment and a bit in another. The point is that their sense of belonging is of a mixed, ambiguous character, and their identity is blurred. It is a question of practices that they draw from two or more sources, creating a peculiar amalgam characteristic of living “in between.” Transculturality, just like multiple biographies, means both partial belonging and dual belonging, which is very well illustrated by the case studies presented in the volume: they have in a way, varied roots, which means they bear unique, hybrid fruit. Doświadczenie transkulturowe i biografie wielorakie jako temat badawczyTranskulturowość odnosi się do tradycyjnego pojmowania kultury jako samowystarczalnej, skoncentrowanej na sobie i wytwarzającej wyraźne granice. Przyrostek „trans” oznacza akt przekraczania tak wytyczonych granic. Kategoria transkulturowości skłania do patrzenia na zjawiska, biografie i pojęcia jako coś, co nie ogranicza się do jednego środowiska komunikacyjnego, lecz występuje bądź przejawia się w wielu miejscach i kontekstach. Można też powiedzieć, że nie można ich przypisać do jednej „kultury”, ponieważ reprezentują cechy dwóch (lub więcej) wspólnot kulturowych. Studia kulturowe często zajmują się osobami, czyje historie życia mają taki właśnie charakter „trans-graniczny” charakter. Nie chodzi przy tym jedynie o proste przejście granic, życie trochę w jednym, a trochę w drugim środowisku. Istotne jest to, że poczucie przynależności staje się niejasne lub wielorakie. Pojawia się na przykład kwestia praktyk związanych z dwoma lub więcej źródłami wzorców, co tworzy specyficzny amalgamat życia „pomiędzy”. Transkulturowość, podobnie jak biografie wielorakie, oznacza zarówno częściową, jak i zróżnicowaną identyfikację, którą świetnie ilustrują studia przypadków przedstawione w trzecim numerze „Colloquia Humanistica”; można by rzec, iż mają one różnorodne korzenie, przez co rodzą wyjątkowe, hybrydyczne owoce.
6
Publication available in full text mode
Content available

Book Review: Xavier Bougarel (2018). "Islam and Nationhood in Bosnia-Hercegovina: Surviving Empires". London-New York: Bloomsbury Academic

100%
Falski M.
Colloquia Humanistica
|
2019
|
issue 8
EN
Book Review: Xavier Bougarel (2018). Islam and Nationhood in Bosnia-Hercegovina: Surviving Empires. London-New York: Bloomsbury AcademicThe review of the latest book by Xavier Bougarel focuses on the main concepts of the work: the notion of empire as a methodological and theoretical framework, the relation between Islam and the national idea, and the process of Bosniak nation-building. Recenzja książki: Xavier Bougarel (2018). Islam and Nationhood in Bosnia-Hercegovina: Surviving Empires. London-New York: Bloomsbury AcademicRecenzja najnowszej książki Xaviera Bougarela koncentruje się na najważniejszych kwestiach, takich jak: pojęcie imperium, będące ramą ideologiczną i teoretyczną dla interpretacji autora, relacja między Islamem a ideą narodową, oraz proces definiowania narodu boszniackiego.
7
Publication available in full text mode
Content available

Neighbourhood as a Cultural and Social Issue

100%
Falski M.
Colloquia Humanistica
|
2015
|
issue 4
EN
Neighbourhood as a Cultural and Social IssueThe neighbourhood is a broad category, which is present throughout sociological and cultural research. Of course, articles of the latest issue of "Colloquia Humanistica" do not exhaust the problem. However, we present crucial texts that relate to rarely undertaken issues, some of which might even be considered pioneering. We hope that they will be inspiring for researchers who are interested in the humanities and cultural studies, and once again we are pleased that we have been able to create an issue that is not merely declaratively, but truly interdisciplinary, and yet consistent. We try to present an understanding of the neighbourhood that emerges from the presented texts. The connotation they are most concerned with is that of exchange and opening, of contact, which is based on upholding the borders of one’s group – and of oneself, one’s own space, but at the same time, on opening to other people and the need for communication during which communities and people define themselves. The neighbourhood and contact are also the basis for the exchange processes, the thwarting of which can lead to the most dangerous phenomena for the functioning of societies. Sąsiedztwo jako problem społeczny i kulturowySąsiedztwo jest szeroką kategorią, obecną w badaniach socjologicznych i kulturowych. Artykuły najnowszego numeru „Colloquia Hmanistica“ oczywiście nie wyczerpują zagadnienia. Przedstawiamy jednak bardzo istotne teksty, które odnoszą się do zagadnień rzadko podejmowanych i czasem wręcz pionierskich, jak w przypadku artykułów Olimpii Dragouni i Kamila Wieleckiego. Mamy nadzieję, że będą one inspirujące dla badaczy związanych z humanistyką i kulturoznawstwem, i po raz kolejny cieszymy się, że udało nam się stworzyć numer nie tylko deklaratywnie, lecz rzeczywiście interdyscyplinarny, a jednocześnie spójny.Spróbujmy przedstawić rozumienie sąsiedztwa wynikające z zaprezentowanych tekstów. Zwróćmy uwagę przede wszystkim na konotację wymiany i otwarcia, kontaktu, który z jednej strony opiera się na zachowaniu granicy grupy – jednostki, jej przestrzeni własnej, z drugiej zaś na otwarciu na innego i konieczności komunikacji, podczas której wspólnoty i osoby definiują się. Sąsiedztwo i kontakt stanowią też podstawę dla procesów wymiany, a ich uniemożliwienie prowadzi do zjawisk najgroźniejszych dla funkcjonowania społeczeństw.
8
Publication available in full text mode
Content available

Chorwackich etnologów i ludowców marzenie o dotarciu do źródła

100%
Falski M.
Slavia Meridionalis
|
2014
|
vol. 14
EN
Croatian ethnologists’ and agriarians’ dream of sourceIn the first half of the 20th century, the connection between ethnology and politics in Croatia was exceptionally strong. Ethnology has become a tool to build national cohesion, and the main discourse is sought in the authentic aspects of Croatian culture, which could distinguish it in particular from Serbian or, in general, from Yugoslav culture. The central category of discourse, both ethnologic as well as the political, is the concept of source. A key theorist and activist who developed the concept of authentic Croatian cultural sources, and entered it in the political agenda, was Antun Radić. Together with his brother Stjepan, he founded the peasant party, which after 1918 became the Croats’ main political force. The Radić brothers pointed out that only folklore preserves cultural purity, and thus peasants should be the source of the resurgence in Croatian identity. During the short lifetime of the Croatian Banovina (1939–1941), this policy and its accompanying ideas became the official ideology, marked by the extraordinary influence of ethnology. This paper points out the dangerous aspects of the idea of source, related to the concept of closed, exclusive culture exposed to arbitrary purification. Chorwackich etnologów i ludowców marzenie o dotarciu do źródłaW pierwszej połowie XX wieku związki etnologii i polityki były w Chorwacji wyjątkowo silne. Etnologia stała się narzędziem budowania spójności narodowej i główną dziedziną wiedzy, w której poszukiwano autentycznych treści kultury chorwackiej, różnicujących ją zwłaszcza od kultury serbskiej czy ogólnie, południowosłowiańskiej. Centralną kategorią dyskursu zarówno etnologicznego, jak i politycznego, staje się pojęcie źródła. Najważniejszym teoretykiem i działaczem, który opracował koncepcję źródeł autentycznej kultury chorwac­kiej i wpisał ją w program polityczny, był Antun Radić. Razem z bratem Stjepanem założył on partię chłopską, która po 1918 r. stała się główną siłą polityczną Chorwatów. Radiciowie podkreślali, że jedynie folklor zachował czystość kulturową i właśnie dlatego wieś powinna być źródłem odrodzenia chorwackiej tożsamości. W krótkim okresie istnienia Banowiny Chorwackiej (1939–1941) program ten i towarzyszące mu wyobrażenia stają się ideologią ofi­cjalną, nacechowaną niezwykłym znaczeniem przydawanym etnologii. W artykule wskazuje się w konkluzji na niebezpieczne aspekty idei źródła, które wiążą się z wyobrażeniem kultury zamkniętej, ekskluzywnej, odrzucającej dialog i arbitralnie poddanej puryfikacji.
9
Publication available in full text mode
Content available

Likwidacja modelu osmańskiego w Bośni po 1995 roku a kryzys państwa

100%
Falski M.
Slavia Meridionalis
|
2011
|
vol. 11
EN
Abolition of the Ottoman model in Bosnia after the 1995 and the crisis of the stateIn this paper is analyzed the dis/continuity of the Ottoman tradition in Bosnia, treated not in the ethnographical or superficial perspective, but in its deeper, cultural and social aspect. The so-called Ottoman model, continued in Austro-Hungarian and Yugoslav period, was characterized by multiplicity of social actors and the lack of the obsession of national territory. The boundaries of an autonomous territory (i.e. Bosnia under Ottoman, or Habsburg and Yugoslav rule) delimitated the sphere of shared practices, and its condition depended on relations between different ethnical agents. After the 1995 predominates the tendency toward territorial and national homogenization which leads to division, and liquidation of the Bosnian state. Nonetheless, the Ottoman model is described here as ambiguous, for its inability to shape the public sphere as a space of civic subjects, not only communities. A lack of the positive idea of the state, and the lack of any legitimization of the power other than nationalism, are seen as the major sources of political and social instability in Bosnia.
10
Publication available in full text mode
Content available

Continuity and Discontinuity in the Cultural Landscape of the Capital City: Paris and Skopje

100%
Falski M.
Colloquia Humanistica
|
2012
|
issue 1
EN
Continuity and Discontinuity in the Cultural Landscape of the Capital City: Paris and SkopjeThe object of my reflections in this article is the question of creating a vision of historical continuity, and thus making significant the narratives about the past, in the space of the city. I treat the city as a cultural landscape par excellence; it is precisely the city that creates the best opportunities of influencing interpretation by means of creating a specific set of symbolic references and of images awakening the play of interpretation. The city is inhabited by many individuals and varied groups, which forces it into negotiations of signification. The research present herein concerns the capital cities. The capital of a nation state is a specific city, normally defined by its very legal status as capital, recognized and regulated by special edict, it is also a symbolic space of particular weight, a place to demonstrate the power of the state and of the nation, to display and consolidate identity, to present one’s image to outsiders and mould a desired self-image for the benefit of the citizens – members of one’s group. Drawing on the example of Paris and Skopje, two cities whose historical contexts are considerably different, I would like to show the specific ways of drawing conclusions adapted to the urban landscape, because despite the obvious differences, both cities allow for the discernment of a historical period in which the city itself served as an important element of the public realm and as symbolic public property. The increased significance of cities in Europe is connected without a doubt to the process of democratization, thus the capitals of France and Macedonia are good examples of the transformation that converted a privatized (feudal) space or a space interpreted along sacred lines (as land belonging to God) into a public space and public property of citizens, and/or the dominant nation.It appears that the most important agent in the capital landscape is the state. It is the bureaucracy of the state, appearing in the role of executor of the national will, deciding on the shape of the image of the city, reinforcing those values that seem to be desirable from the perspective of the represented group. The lack of that factor leads, as in the case of Skopje, to the preservation of the local past and/or to a haphazardly implemented publicly sponsored construction. In both cases discussed above, the map and the landmarks mirror the most important categories of national narrative. The shape of this narrative depends largely upon the central authorities of the nation.Ciągłość i nieciągłość w przestrzeni miasta stołecznego: Paryż i SkopjePrzedmiotem niniejszego artykułu jest zagadnienie tworzenia wizji ciągłości dziejowej, a więc usensowionej narracji o przeszłości, w przestrzeni miasta. Miasto bowiem jawi się jako przestrzeń kulturowa par excellence i ono właśnie stwarza najlepsze możliwości wpływu na interpretację poprzez tworzenie specyficznego układu odniesień symbolicznych i obrazów, pobudzających grę interpretacji. Miasto zamieszkiwane jest przez wiele jednostek i różnorakich grup, co zmusza je do negocjacji znaczeń. Przedmiotem przedstawionych tu badań są stolice. Stolica państwa to bowiem miasto szczególne, co zazwyczaj podkreśla sam status prawny ośrodka stołecznego regulowany przez specjalną ustawę, staje się niezwykle ważną przestrzenią symboliczną, miejscem pokazu państwowej i narodowej siły, eksponowania i utwierdzania tożsamości, prezentowania wizerunku obcym oraz kształtowania pożądanego wizerunku na użytek obywateli – członków swojej grupy. Na przykładzie Paryża i Skopja, miast o odmiennej kontekstowo historii, chciałbym pokazać specyficzne dla przestrzeni miejskiej sposoby indukowania interpretacji, albowiem mimo oczywistych różnic oba miasta pozwalają dostrzec historyczny okres, w którym samo miasto stało się istotnym składnikiem sfery publicznej i publicznej własności symbolicznej. Wzrost znaczenia miast w Europie wiąże się bez wątpienia z procesem demokratyzacji, zaś stolice Francji i Macedonii są dobrym przykładem tej przemiany, która przestrzeń sprywatyzowaną (feudalną) bądź interpretowaną w wymiarze sakralnym (jako ziemia należąca do Boga) przekształciła w przestrzeń publiczną, będącą dobrem wspólnym obywateli i/lub dominującego narodu.Najważniejszym agensem w przestrzeni stołecznej okazuje się państwo. To biurokracja państwowa, występująca w charakterze nosiciela woli narodu, decyduje o kształtowaniu wizerunku miasta, wzmacniając te wartości, które wydają się pożądane z perspektywy reprezentowanej grupy. Brak tego czynnika skutkuje, jak w przypadku Skopje, zachowaniem lokalności i/lub przypadkowością realizowanych inwestycji publicznych. W obu omawianych przypadkach mapa i punkty orientacyjne zdradzają najważniejsze kategorie narracji narodowej, a przecież za jej kształt w znacznym stopniu odpowiada właśnie władza centralna.
11
Publication available in full text mode
Content available

Tożsamość narodowa w społeczeństwie multietnicznym Macedonii

100%
Falski M.
Colloquia Humanistica
|
2012
|
issue 1
EN
National Identity in the Multi-Ethnic Society of MacedoniaThe review of the book: Tożsamość narodowa w społeczeństwie multietnicznym Macedonii, ed. by Irena Stawowy-Kawka and Maciej Kawka and published by Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego in Cracow, 2008.
12
Publication available in full text mode
Content available

The First Map of Slovenia

100%
Falski M.
Poznańskie Studia Slawistyczne
|
2017
|
issue 13
PL
The first map of Slovenia was published only in 1861; it was the work of Peter Kozler, Slovenian lawyer and self-taught cartographer. If we analyze it in context of contemporary cartography, its novelty appears clearly. Kozler’s map was based on the principle of ethnicity, and not on a historical and juridical tradition of the Habsburg lands as it was the usage. The border of Slovenian territory crossed historical provinces. The map is presented in the paper as a visual realization of the principles of United Slovenia (Zedinjena Slovenija), first Slovenian political movement in 1848, which claimed unity and autonomy of the Slovenian nation. The performative and constructivist character of the document is strengthened, as far as it didn’t describe an existing state of matters, but was rather postulating a non-existing yet political entity of Slovenes. Thus, the form and function of the map, on the example of Kozler’s one, seem support a political idea of Slovenian national emancipation.
13
Publication available in full text mode
Content available

Matoš i Radić: dwie koncepcje kultury

100%
Falski M.
Poznańskie Studia Slawistyczne
|
2014
|
issue 7
EN
Antun Gustav Matoš and Antun Radić were leading the Croatian intellectuals of their era. Radić, an ethnologist, formulated the concept of culture, in which the most important significance for the national identity was attributed to the people. He considered peasantry authentic and free of contaminations, accusing the elite of cosmopolitanism and abandoning of the Croatian source values. Meanwhile, for Matoš the most important factor in the Croatian culture was opening to the foreign influences and to their creative force. As a consequence, the opposition between the writer and the ethnologist appears, corresponding to the concept of open and closed culture. Despite the use of the same dichotomy of the elites and the people, each of them assigns different values of both cultural strata. Radić politicizes the peasantry and tries to bring it to the public sphere, pretending to defend the values of the indigenous Croatian culture, while Matoš, regardless of his political nationalism, creates the elitist vision of open and inclusive culture.
14
Publication available in full text mode
Content available

Slovenian Elites in Trieste and Their Role in the Formation of Local Communities

100%
Falski M.
Acta Poloniae Historica
|
2020
|
vol. 121
PL
This text discusses the formation of Slovenian local elites in Trieste in the late nineteenth and early twentieth centuries. A significant part of the analysis presented here concerns the habitus of the elite and the attitudes expressed through the significance they attached to being members of the elite. Drawing on the discourses presented in the Slovenian and Croatian press published in Trieste, as well as biographical sources, this article outlines the vision of society held by the political leaders of the local community. It emphasises how the elites gave expression to their habitus in the public sphere through a variety of institutional activities. I argue that the life of the Slovenian politician and social activist Ivan Nabergoj, a figure central to this text, constitutes an ideal-type committed biography. In conclusion, I address the relationship between the elites and the surrounding community, arguing that elites were representatives of the community while also determining the forms of group belonging by their shaping of mechanisms of consolidation. In this article, I also consider the particularities of the political conditions of Slovenians living in the Slavic-Italian borderlands.
15
Publication available in full text mode
Content available

Croatian Political Discourse of 1861 and the Key Concepts of the Nineteenth-Century Public Debate

88%
Falski M.
Acta Poloniae Historica
|
2013
|
vol. 108
16
Publication available in full text mode
Content available

Against Homogeneity. Transcultural and Trans-Lingual Strategies in Cultural Production

63%
Rawski T., Falski M.
Colloquia Humanistica
|
2018
|
issue 7
EN
Against Homogeneity. Transcultural and Trans-Lingual Strategies in Cultural ProductionThe key idea of the present volume of Colloquia Humanistica is the struggle against homogeneity. All the papers deal with the problem of homogenous narratives and homogenous practices, which most often falsify the complex reality of the human world. No matter if we look for examples in literature, cinema, or if we take a closer look at cultural institutions; our authors question the apparent uniformity which seems to lie behind the familiar categories we use to describe our everyday experience. The languages we speak, books we read, exhibitions we visit – they are supposed to use clearly defined categories with sharp boundaries and unified content. This unwritten agreement makes our life easier and helps us move through the labyrinth of social relations and cultural patterns. But what if we suddenly find out that one of those well-known categories does not suit the reality? Przeciwko jednorodności. Transkulturowe i transjęzykowe strategie w produkcji kulturowejGłównym wątkiem nowego numeru "Colloquia Humanistica" jest walka przeciw jednorodności. Wszystkie artykuły zmagają się z problemem jednorodnych narracji i jednorodnych praktyk, które najczęściej fałszują złożoną rzeczywistość ludzkiego świata. Przykłady możemy czerpać z literatury czy kina, możemy też przyjrzeć się bliżej instytucjom kulturalnym; autorzy i autorki w niniejszym numerze kwestionują rzekomą oczywistość, do której, jak się wydaje, odsyłają codziennie używane kategorie, służące nam do opisu codziennego doświadczenia. Nieważne, czy mówimy o językach, którymi się posługujemy, o książkach, które czytamy, czy o wystawach, jakie zwiedzamy; wszędzie tam zakładamy posługiwanie się jasno zdefiniowanymi kategoriami o ostrych granicach i jednorodnej treści. Ta niepisana umowa ułatwia nam życie i pomaga poruszać się w labiryncie relacji społecznych. A jednak co się dzieje, jeśli nagle odkrywamy, że jedna z tych dobrze znanych kategorii nie pasuje do rzeczywistości?
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.