Search results

1

Kryzys istoty kapitalizmu

100%

Cesarski M.

Przyszłość. Świat-Europa-Polska

|

2013

|

issue 2

22-31

PL

Cel pracy skoncentrowany jest na znaczeniu i roli infrastruktury osadniczej w realizacji trwałego rozwoju jako szansy zasadniczej zmiany urządzania świata. Podstawowym wnioskiem jest stwierdzenie, że rozwój infrastruktury osadniczej może być istotną – mało docenianą dotąd – platformą w przechodzeniu do autentycznego rozwoju trwałego. Przechodzenie to nie będzie jednak łatwe, gdyż wymaga zasadniczych zmian w światowych kręgach politycznych oraz zakwestionowania podstaw i istoty kapitalizmu.

EN

Aim of the study is focused on the importance and role of the settlement infrastructure in the implementation of sustainable development as an opportunity for a fundamental change in furnishing the world. The basic conclusion is that the settlement infrastructure can be an important – yet little appreciated – platform in the transition to authentic sustainable development. Moving it will not be easy, as it requires fundamental changes in global political circles and challenge the basis and essence of capitalism.

2

Badania Zakładu Mieszkalnictwa w Instytucie Rozwoju Miast, 2003-2008

100%

Cesarski M.

Problemy Rozwoju Miast

|

2009

|

issue 4

49-67

PL

Opracowanie powstało w związku z pięcioleciem istnienia Zakładu Mieszkalnictwa w Instytucie Rozwoju Miast. Stanowi próbę analizy i oceny badań oraz treści podstawowych publikacji powstałych w ZM IRM. Zakład jest obecnie jedyną w Polsce placówką poświęcającą swoją działalność tematyce mieszkaniowej. Dorobek naukowy i publikacyjny Zakładu nie był dotąd przedmiotem analiz o charakterze podsumowującym oraz spojrzenia syntetyzującego.

EN

The report was prepared in connection with the fifth anniversary of the operation of the Housing Department in the Institute of Urban Development. This is an attempt at analysis and evaluation of research as well as of contents of basic publications developed in that research unit. The Housing Department is presently the only institution in Poland that focuses its activities on housing issues. So far, the epartment's scientific and publication output has not been a subject of recapitulating analyses and a synthesising look.

3

Modele i warunki mieszkaniowe w powojennej zachodniej oraz środkowej Europie

100%

Cesarski M.

Problemy Rozwoju Miast

|

2010

|

issue 4

23-33

PL

W artykule określone są długookresowe kierunki zmian zależności między modelami polityki mieszkaniowej a warunkami mieszkaniowymi. W pierwszych powojennych dekadach określonym modelom odpowiadają znaczne różnice warunków mieszkaniowych. Na początku XXI w. istnieje niewielkie zróżnicowanie modeli i warunków mieszkaniowych w zasiedziałych państwach Unii Europejskiej. Cechy jakościowe tych warunków rejestrowane w ogólnoeuropejskich badaniach uwydatnią znaczne pozostawienie w tyle większości państw transformacji i innych przyjętych po 2004 r. lub kandydujących do UE.

EN

The article refer to the long-term trends in the relationship between models of housing policy and housing conditions. In the early postwar decades, specific models correspond to significant differences in housing conditions. At the beginning of the XXI century there is a slight variation of models and housing in the “EU-15” countries. Quality characteristics of housing conditions recorded in Pan-European researches accentuated significant detachment in this field most of the transformation countries and other adopted after 2004, or EU candidate.

4

Budżet a mieszkalnictwo i budownictwo społeczne w Polsce. Transformacja i perspektywy

100%

Cesarski M.

Problemy Polityki Społecznej. Studia i Dyskusje

|

2011

|

issue 15

5

Społeczne myślenie nad mieszkalnictwem i osadnictwem podstawą postępu urbanizacji – próba ujęcia globalnego

100%

Cesarski M.

Problemy Rozwoju Miast

|

2014

|

issue 1

31-40

PL

Cel artykułu skoncentrowany jest na znaczeniu koncepcji infrastruktury osadniczej w zakresie spostrzegania i realizacji społecznego sensu zrównoważonego rozwoju przestrzeni zamieszkiwania, prowadzącego do postępów współczesnej urbanizacji, a zatem rozwoju cywilizacyjnego. Teza rozważań mówi, że w koncepcji rozwoju zrównoważonego jego podstawowe płaszczyzny: społeczna, ekonomiczna i ekologiczno- -przyrodnicza nie mają płaszczyzny wspólnej, wyznaczającej społeczny nadrzędny cel tego rozwoju. Płaszczyznę tę ukazuje spojrzenie na koncepcję infrastruktury osadniczej dającą także praktyczne możliwości kierowania aktywności społeczno-gospodarczej ku rozwojowi zrównoważonemu. Metodyczne podejście do tej problematyki wymaga utożsamiania rozwoju cywilizacji – owego globalnego „mieszkania” – któremu ton nadaje urbanizacja z przestrzenią zamieszkiwania.

EN

The aim of the paper is to analyse the meaning of settlement infrastructure in the context of the perception and realisation of sustainable development of contemporary living spaces, as defined by society, which then leads to progress in modern urbanisation and general societal development. The hypothesis of sustainable development states that its key planes of development (social, economic, environmental) are not intersected by a plane of common and socially overarching priorities. This common plane can be observed by looking at the concept of settlement infrastructure, which allows for a practical prompting of social and economic activity designed to drive sustainable development. The practical means of accomplishing this goal is to equate societal development with living space or the global apartment of civilisation.

6

Podejście ekonomiczne w polskim mieszkaniowym piśmiennictwie lat transformacji

100%

Cesarski M.

Problemy Rozwoju Miast

|

2012

|

issue 1

15-25

PL

Przedmiotem artykułu jest analiza i ocena poglądów w zakresie podejścia ekonomicznego do polityki mieszkaniowej w polskiej naukowej literaturze po 1989 r. Problematyka ta zawarta jest w publikacjach IGM i ZM IRM oraz innych. W podejściu badaczy spoza IGM i ZM IRM zaznacza się między innymi liberalne, ściśle ekonomiczne podchodzenie do problematyki mieszkaniowej. Wiele poglądów i wniosków tych badaczy potwierdza przy tym stanowiska autorów z IGM i ZM IRM.

EN

The subject of the article are the analysis and evaluation of views on the economic approach to housing policy in the Polish scientific literature after 1989. This matter is contained in the publications of IGM and ZM IRM, and others. The approach of researchers from outside the IGM and ZM IRM selects, among others, liberal, strictly economic approach to the issue of housing. A number of views and proposals of these researchers confirms this position by the authors of IGM and ZM IRM.

7

Sytuacja mieszkaniowa w Polsce w latach 1988-2007. Kierunki zmian

100%

Cesarski M.

Problemy Rozwoju Miast

|

2007

|

issue 3

11-18

PL

W artykule przeprowadzono analize i ocene stanu oraz zmian sytuacji mieszkaniowej w Polsce lat 1988-2007. W okresie tym pojawia sie szereg cech i zróżnicowań sytuacji mieszkaniowej, swiadczacych – mimo poprawy wielu jej elementów – o strukturalnym kryzysie w tej dziedzinie, przybierajacym inna niż przed 1989 r. forme. Strukturalne pogorszenie sytuacji mieszkaniowej przekłada sie w wymiarze społecznym przede wszystkim na wzrost deficytu mieszkan i spadek samodzielnosci zamieszkiwania gospodarstw domowych. Statystyka nie informuje przy tym o wielu istotnych zrónicowaniach społecznych oraz opiniach zwiazanych ze zmianami sytuacji mieszkaniowej, sygnalizowanych w badaniach reprezentacyjnych.

EN

The paper includes an analysis and assessment of the condition and changes in the housing situation in Poland in 1988-2007. A number of features and diversifications of the housing situation appeared in that period which demonstrate that, although many elements of that situation have been improved, there is a structural crisis in the field, which takes a different form than that before 1989. The structural deterioration of the housing situation translates, in the social dimension, first of all into the increase of housing deficit and decline of independence of living of households. Statistics does not inform of many, significant social diversifications and opinions related to changes in the housing situations, which are mentioned in sample surveys.

8

Zrównoważona przestrzeń zamieszkiwania platformą regionalnej spójności społecznej

100%

Cesarski M.

Problemy Polityki Społecznej. Studia i Dyskusje

|

2014

|

issue 24(1)

35-46

PL

Celem opracowania jest wartościowanie kierunków podążania przez Unię Europejską do regionalnej spójności społecznej złączonej ze spójnością gospodarczą i terytorialną. Przeprowadzona analiza potwierdza tezę, że paradygmat wzrostu ekonomicznego nie sprzyja regionalnej spójności społecznej. Szanse poprawy tej spójności leżą w równoważeniu przestrzeni zamieszkiwania w myśl koncepcji rozwoju trwałego, które akcentuje rolę infrastruktury osadniczej w tym zakresie. Rynkowy mechanizm wzrostu w wersji liberalnej nadal kładzie się cieniem na rozumowaniu gremiów UE w zakresie analizowanym w tym opracowaniu. Przemawia to za zasadnością podejścia badawczego konfrontującego przeszłość z naukowymi wyobrażeniami dotyczącymi odleglejszej przyszłości w celu unaoczniania przesłanek zmiany paradygmatu dalszego rozwoju.

EN

The aim of this paper is the valuation of the directions of the EU towards regional social cohesion coalesced with economic and territorial cohesion. The analysis confirms that the paradigm of economic growth is not conducive to regional cohesion. Opportunities to improve this cohesion lie in balancing the living space in accordance with the concept of sustainable development, which emphasizes the role of the settlement infrastructure in this area. Market growth mechanism in the liberal version continues to affect the reasoning in the EU bodies in the area. This speaks for confronting the past with the scientific models of the future in order to highlight the rationale of paradigm change.

9

Mieszkalnictwo społeczne w państwach i perspektywie UE. Retrospekcja i wyzwania

100%

Cesarski M.

Problemy Rozwoju Miast

|

2009

|

issue 1-2

39-49

PL

W artykule przedstawione są w ujęciu retrospektywnym historia i modele mieszkalnictwa społecznego w Europie Zachodniej. Nakreślone są jego podstawowe problemy w państwach transformacji systemowej. Postrzeganie tego mieszkalnictwa z perspektywy Unii Europejskiej dopełnia niezbyt jasną jego sytuację i przyszłość. Wnioski służą sygnalizowaniu społecznych wyzwań strukturalnych w tym zakresie.

EN

The article presents, in a retrospective approach, the history and models of social housing in the Western Europe. Also, it outlines basic problems of social housing in those European states, which have undergone transformations of their political systems. Viewing that type of housing from the EU perspective adds to its none too very clear situation and future. Conclusions aim at drawing attention to social structural challenges in that field.

10

Ewolucja zachodniej społecznej polityki mieszkaniowej na przykładzie Francji

100%

Cesarski M.

Problemy Rozwoju Miast

|

2011

|

issue 1-2

29-38

PL

W artykule zawarte są spostrzeżenia dotyczące losów społecznie zorientowanej polityki mieszkaniowej. Przybliżają one długookresowe sprowadzanie mieszkalnictwa społecznego przez mechanizmy rynku do funkcji rezydualnych o charakterze głównie socjalnym. Sprowadzanie to zachodzi – jak przekonuje przykład Francji – nawet w zachodnioeuropejskich rozwiniętych państwach gospodarki rynkowej, próbujących w okresie powojennej prosperity umasowienia rozwoju mieszkalnictwa społecznego. Można tu mówić o stopniowym wypieraniu modelu masowego mieszkalnictwa społecznego przez model rezydualny. Wynikają z tego także wnioski dla Polski.

EN

This paper contains observations concerning the fate of the socially oriented housing policy. They familiarize the reader with long-term reduction of social housing to the residential functions, mainly of social nature, by the market mechanisms. Such reduction occurs, as we can notice in France, even in developed Western European market economies which used to generate mass social housing development during the post-war prosperity period. We can talk about a gradual replacement of the mass social housing model by the residential model. That process provides some indications for Poland as well.

11

Zasób mieszkań i jego wymiar publiczny w roli infrastruktury trwałego rozwoju

100%

Cesarski M.

Studia komitetu przestrzennego zagospodarowania kraju PAN

|

2017

|

issue 178

213-227

12

Ceny a cechy mieszkań w miastach różnej wielkościw Polsce (2007-2010)

100%

Cesarski M.

Studia komitetu przestrzennego zagospodarowania kraju PAN

|

2013

|

issue 152

287-300

13

Myśl Profesora Adama Andrzejewskiego (1914–1998) – w 20 lat po śmierci

100%

Cesarski M.

Kwartalnik Kolegium Ekonomiczno-Społecznego Studia i Prace

|

2019

|

issue 1 (37)

189-206

EN

In addition to the occasional reminder of the character of Professor Adam Andrzejewski, the essential goal of the article is to document the usefulness of the Professor’s thoughts in today’s socio-economic realities. The professor’s thought allowed for especially today’s consideration of the importance of the housing stock and other elements of settlement infrastructure as an opportunity and the basic field of realizing the sustainable development of the inhabited space, as well as the entire living space in reference to the concept of sustainable development. The presented article confirms that housing and settlement policy are elements of social sciences and the area of knowledge in the field of which the developed research methods and practices work well in the long term, reaching the secular dimensions. This regularity is reflected in the small changes in the directions of housing and settlement policy research formulated by Professor Adam Andrzejewski.

PL

Poza przypomnieniem postaci Profesora Adama Andrzejewskiego zasadniczym celem artykułu jest wykazanie przydatności Jego myśli w dzisiejszych realiach społeczno-ekonomicznych. Myśl Profesora pozwoliła zwłaszcza na dzisiejsze rozpatrywanie znaczenia zasobu mieszkaniowego i innych elementów infrastruktury osadniczej jako szansy oraz podstawowego pola urzeczywistniania zrównoważonego rozwoju przestrzeni zamieszkanej, a także całej przestrzeni zamieszkiwania w nawiązaniu do koncepcji trwałego rozwoju. W artykule potwierdzono, że polityka mieszkaniowa i polityka osadnicza stanowią część nauk społecznych i obszar wiedzy, w zakresie których wypracowane metody badań i praktyki sprawdzają się w długim okresie sięgającym wymiaru sekularnego. Prawidłowość ta znajduje wyraz w niewielkich w sumie zmianach kierunków badań polityki mieszkaniowej i osadniczej sformułowanych przez Profesora Adama Andrzejewskiego.

14

W związku z książką Filipa Businy Human resource management in the building industry. Recenzja książki Filipa Bušiny, Human resource management in the building industry : the human problem in the building industry, Praha : Wolters Kluwer Česká republika,

100%

Cesarski M.

Kwartalnik Kolegium Ekonomiczno-Społecznego Studia i Prace

|

2016

|

issue 2

181-190

PL

Książka Filipa Businy jest próbą przedstawienia problematyki położenia i działania przedsiębiorstw oraz całego sektora budowlanego w Republice Czeskiej w trudnym okresie 2008-2013 w aspekcie zarządzania zatrudnieniem. Punktem wyjścia jest tu niemogące budzić wątpliwości stwierdzenie Autora, że optymalna ochrona zarządzania zasobami ludzkimi jest podstawą pomyślności każdej firmy budowlanej. Taka optymalna ochrona musi być skierowana na stworzenie równowagi między celami ekonomicznymi i społecznymi, czyli powinna zapewnić osiąganie celów całej firmy oraz zaspokajanie potrzeb jej pracowników. (fragment tekstu)

15

Społeczna polityka mieszkaniowa w poszukiwaniu i urzeczywistnianiu trwałego rozwoju

100%

Cesarski M.

Kwartalnik Kolegium Ekonomiczno-Społecznego Studia i Prace

|

2017

|

issue 3

11-29

PL

Post-war anti-social evolution of housing policy becomes an important factor in the post-2008 deepening structural crisis of capitalism and in the end of the market paradigm of economic growth. This speaks for the analysis of social housing policy as a basis for re-evaluation of the paradigm of civilizational development towards better realization of the concept of sustainable development. Shared overreaching goals of sustainable development are best shown through the concept of infrastructure inhabited settlement. In this approach lie methodological possibilities of filling sustainable development with commonly understood social content.

16

Infrastruktura osadnicza w gospodarce regionalnej – kwestie równoważenia rozwoju

100%

Cesarski M.

Kwartalnik Kolegium Ekonomiczno-Społecznego Studia i Prace

|

2013

|

issue 3

9-25

PL

In this study I try to prove that the effects of economic development concentrate in the area of settlement which is underpinned by settlement infrastructure. Balancing the development of this infrastructure constitutes therefore the base for balancing the regional economy. Issues of sustainable development of settlement infrastructure can be divided into two aspects. The first is the effect of balancing the development of infrastructure for harmonious development of civilization subordinated to the principles of sustainable development. The second is to prevent increase in infrastructure disparities. The primary objective of this paper is analytical summary of saturation in flats and the number of seats in theaters, cinemas etc. by voivodships in Poland in the period 2006–2010. The results of the analysis indicate that the saturation in fl ats in Poland is increasing in all voivodships but in varying degrees. The number of seats in theaters, cinemas, etc. decreases or increases depending of region.

17

Zamieszkiwanie jako cel i przedmiot nauk o polityce publicznej – rola mieszkalnictwa i osadnictwa

100%

Cesarski M.

Studia z Polityki Publicznej

|

2017

|

vol. 4

|

issue 1(13)

65-86

EN

The article aims to observe the purpose and subject of “public policy sciences” from the perspective of living space. The role of housing policy and settlement in this respect is at the core of the paper reasoning. It requires reflection on the relationships of social, housing and settlement policies, and their location on the background of other elements and disciplines of social sciences in the context of living. Public policy relations of a systemic, political, economic and social character, as well as of natural and ecological one, which complement the concept of sustainable development, are also discussed. This concept focused more than ever on a fair and decent habitation of successive generations, by substantially increasing the role of housing and settlement policy, highlights that the aim and subject of “the public policy sciences’ is the living space.

PL

Opracowanie dotyczy próby spojrzenia na cel i przedmiot dyscypliny „nauki o polityce publicznej” z poziomu przestrzeni zamieszkiwania. Osią rozumowania jest rola polityki mieszkaniowej i osadniczej w tym zakresie. Wymaga to zastanowienia się nad relacjami polityki społecznej, mieszkaniowej i osadniczej oraz nad ich usytuowaniem na tle innych elementów i dziedzin nauk społecznych w kontekście zamieszkiwania. Rozpatrywane są również relacje problematyki publicznej o charakterze ustrojowym, politycznym, ekonomicznym, społecznym, a także przyrodniczo-ekologicznym, które dopełniają koncepcję trwałego rozwoju. Koncepcja ta ukierunkowana bardziej niż dotąd na godziwe i godne zamieszkiwanie kolejnych pokoleń, poprzez zasadnicze zwiększenie roli polityki mieszkaniowej i osadniczej, unaocznia, że celem i przedmiotem dyscypliny „nauki o polityce publicznej” jest m.in. przestrzeń zamieszkiwania.

18

Od funkcjonalnego mieszkania ku zrównoważonej przestrzeni zamieszkiwania – rola infrastruktury osadniczej

100%

Cesarski M.

Kwartalnik Kolegium Ekonomiczno-Społecznego Studia i Prace

|

2012

|

issue 2

125-149

PL

This study is focused on the importance of housing and other settlement infrastructure for the sustainable development of the inhabited areas and the whole living space on the Earth’s surface. Development of the settlement infrastructure, based in technical and constructional terms on flat, may serve well the sustainable development of these spaces. Application of the method signaled in this study for the transformation of economic activities in order to approximate them, through the concept of settlement infrastructure, to the chief social values of sustainable development of living space, including inhabited space, requires a real shift in the paradigm of economic growth to the paradigm of sustainable development

19

Polityka mieszkaniowa i rynek mieszkaniowy w Polsce - gospodarstwa domowe w czasie pandemii COVID-19

100%

Cesarski M.

Studia z Polityki Publicznej

|

2022

|

vol. 9

|

issue 2(34)

101-116

EN

The article presents possible impact of the housing policy and the housing market on the situation of households during COVID-19. This impact was estimated as relatively small, with at least four levels of constraints with very different generality and scope and nature of the impact. These restrictions relate to the levels of the market paradigm of economic growth, housing policy understood in its strict sense, the positioning of households in complex socio-economic relations, and the investment and construction process. It was assumed that with the indicated restrictions, changes in the housing policy introduced in Poland in 2020 and 2021 and possible market reactions to them can only be considered in terms of the likely impact on households at an unknown time of the impact of the pandemic. Market reactions were illustrated with selected flow quantities regarding the number and investor structure of housing construction projects commenced after the year 2019. The aim of the paper is to signal and illustrate with available data the inadequacy of the current policy and mechanisms of the housing market in Poland. The general method of elaboration is based on querying, analyzing, and evaluating the up-to-date information in this regard from available sources.

PL

W artykule zostały przedstawione możliwości wpływu polityki mieszkaniowej oraz rynku mieszkaniowego na sytuację gospodarstw domowych w czasie COVID-19. Możliwości te określono jako stosunkowo niewielkie i łączące się z co najmniej czterema poziomami ograniczeń o bardzo różnym poziomie ogólności oraz zasięgu i charakterze oddziaływania. Ograniczenia te dotyczą: paradygmatu rynkowego wzrostu ekonomicznego, polityki mieszkaniowej rozumianej w ścisłym sensie, usytuowania gospodarstw domowych w złożonych zależnościach społeczno-gospodarczych oraz procesu inwestycyjno-budowlanego. Przyjęto, że przy wskazanych ograniczeniach wprowadzone w Polsce w latach 2020 i 2021 zmiany w polityce mieszkaniowej i możliwe reakcje na nie rynku mogą być rozpatrywane jedynie w kategoriach prawdopodobnego wpływu na gospodarstwa domowe w niewiadomym czasie odziaływania pandemii. Reakcje rynku zilustrowano wybranymi wielkościami strumieniowymi dotyczącymi liczby i struktury inwestorskiej rozpoczynanego budownictwa mieszkaniowego po 2019 r. Artykuł ma na celu zasygnalizowanie i zilustrowanie dostępnymi danymi nieefektywności bieżącej polityki i mechanizmów rynku mieszkaniowego w Polsce. Metoda badawcza bazuje na kwerendzie, analizie i ocenie bieżących informacji pochodzących z dostępnych źródeł.

20

Polska na tle urbanizacji i sytuacji mieszkaniowej w UE - stan, perspektywy i wyzwania cywilizacyjne

100%

Cesarski M.

Kwartalnik Kolegium Ekonomiczno-Społecznego Studia i Prace

|

2016

|

issue 4

61-84

PL

The aim of the paper is placing Poland in the EU in the two categories, urbanization in the demographic sense and housing, in the perspective of civilizational challenges of the structural crisis of capitalism

Refine search results

Kryzys istoty kapitalizmu

Badania Zakładu Mieszkalnictwa w Instytucie Rozwoju Miast, 2003-2008

Modele i warunki mieszkaniowe w powojennej zachodniej oraz środkowej Europie

Budżet a mieszkalnictwo i budownictwo społeczne w Polsce. Transformacja i perspektywy

Społeczne myślenie nad mieszkalnictwem i osadnictwem podstawą postępu urbanizacji – próba ujęcia globalnego

Podejście ekonomiczne w polskim mieszkaniowym piśmiennictwie lat transformacji

Sytuacja mieszkaniowa w Polsce w latach 1988-2007. Kierunki zmian

Zrównoważona przestrzeń zamieszkiwania platformą regionalnej spójności społecznej

Mieszkalnictwo społeczne w państwach i perspektywie UE. Retrospekcja i wyzwania

Ewolucja zachodniej społecznej polityki mieszkaniowej na przykładzie Francji

Zasób mieszkań i jego wymiar publiczny w roli infrastruktury trwałego rozwoju

Ceny a cechy mieszkań w miastach różnej wielkościw Polsce (2007-2010)

Myśl Profesora Adama Andrzejewskiego (1914–1998) – w 20 lat po śmierci

W związku z książką Filipa Businy Human resource management in the building industry. Recenzja książki Filipa Bušiny, Human resource management in the building industry : the human problem in the building industry, Praha : Wolters Kluwer Česká republika,

Społeczna polityka mieszkaniowa w poszukiwaniu i urzeczywistnianiu trwałego rozwoju

Infrastruktura osadnicza w gospodarce regionalnej – kwestie równoważenia rozwoju

Zamieszkiwanie jako cel i przedmiot nauk o polityce publicznej – rola mieszkalnictwa i osadnictwa

Od funkcjonalnego mieszkania ku zrównoważonej przestrzeni zamieszkiwania – rola infrastruktury osadniczej

Polityka mieszkaniowa i rynek mieszkaniowy w Polsce - gospodarstwa domowe w czasie pandemii COVID-19

Polska na tle urbanizacji i sytuacji mieszkaniowej w UE - stan, perspektywy i wyzwania cywilizacyjne