Search results

1

Pojęcie zdrowia, choroby i cielesności w wiejskim postrzeganiu świata po 1945 roku, czyli o zmianach mentalności na wsi polskiej

100%

Szpak E.

Rocznik Antropologii Historii

|

2012

|

issue 1(2)

231-250

EN

Political, economic and cultural changes occurring in the Poland after the War War II influenced the profound social shift observed in the sphere of everyday life of different social groups.

2

Personal hygiene and public health care in the Polish countryside after 1945 – propaganda against reality

100%

Szpak E.

Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych

|

2018

|

vol. 79

EN

W nowym powojennym modelu systemu państwowej służby zdrowia aż do lat 70. XX w. jedyną grupą społeczną pozostającą na jego marginesach byli rolnicy indywidualni. Pozostawienie ludności wiejskiej poza systemem bezpłatnej opieki medycznej i tym samym zmuszenie dorosłych jej reprezentantów do ponoszenia wysokich kosztów leczenia powszechnych wówczas schorzeń zdrowotnych (np. gruźlicy) stanowić miało w latach 50. jedną z form stalinowskiej polityki opresyjnej. W rzeczywistości jednak sytuacja taka wymuszona była przede wszystkim niewydolnością ekonomiczną, kadrową i organizacyjną odbudowywanego państwa.Instalowane lub docierające na wieś lat 50. instytucje opieki medycznej bezpłatną pomoc oferowały tylko małym i dorastającym dzieciom oraz kobietom w ciąży. Wygenerowana powojenną przebudową struktury społecznej i własnościowej dynamicznie narastająca mobilność społeczna polskiej wsi stawała się coraz istotniejszym czynnikiem wspierającym modernizacyjne działania władz centralnych. Celem tekstu jest zarysowanie skali wiejskich problemów zdrowotnych w okresie tużpowojennym. Traktując okres ten jako swego rodzaju punkt wyjścia, w tekście podejmę również próbę scharakteryzowania kierunków i tempa przemian dokonujących się w życiu codziennym polskiej wsi w obszarze zdrowia do początku lat 70. ubiegłego stulecia. In a new post-war model of the state healthcare system the only group that stayed on its margin until the 1970s were individual farmers. Leaving the peasants outside the system of free medical care and thus forcing adult members of this class to pay high costs of treatment of common at that time medical maladies (such as, for example, tuberculosis) was in the 1950s one of the forms of oppressive Stalinist policy. In fact, however, such a situation was forced mainly by economic, personnel, and organisational malfunction of the reconstructed state.Institutions of medical care that reached the countryside or were established there in the 1950s, provided free medical coverage only for children and pregnant women. A rapidly growing social mobility of the Polish countryside generated by the post-war revamping of social and ownership structure was becoming an increasingly important factor supporting modernisation actions of the central authorities. The purpose of the present study is to outline the scale of medical and health problems in the Polish countryside immediately after the war. Treating this period as a peculiar starting point, I also make an attempt to characterise directions and pace of changes occurring in the everyday health life of the Polish country to the 1970s.

3

„Kiedy pada słowo rak, ludzie zaczynają mówić szeptem”. Społeczna historia raka w Polsce po 1945 roku

100%

Szpak E.

Polska 1944/45-1989. Studia i Materiały

|

2017

|

issue 15

PL

Głównym celem prezentowanego artykułu jest odpowiedź na pytanie, jakie znaczenie w powojennej polityce zdrowotnej państwa i w społecznym postrzeganiu problemów zdrowotnych miały choroby nowotworowe. Jako choroby cywilizacyjne dotykające w coraz większym stopniu ludzi na całym świecie z uwagi na swą „tajemniczość” i wysoką śmiertelność, budziły z reguły wiele lęków i uprzedzeń. W jakim stopniu i formie lęki te dostrzegane były również w powojennym społeczeństwie polskim i jaki wpływ na ich występowanie miała polityka zdrowotna państwa (oświata i infrastruktura onkologiczna, programy rządowe) – to główne pytania, na które odpowiadam w tekście. “When the C-word is uttered, people began to whisper”. A social history of cancer in Poland after 1945 The main subject of research presented in the article are the ways of perceiving malicious tumour diseases by the society, medical community and the state authorities responsible for the health protection policy. The text brings up both the questions of registering and increasing cancer rates, and changing attitude of Polish people to oncologic care. On the basis of archival sources, both the press articles and narrative texts, the author outlines problems with the oncology education, extremely limited before the 1970s, and with popular social belief (and fears) related to cancerous diseases. An important element of the analyses are also limitations of the public health infrastructure of the contemporary People’s Poland and lines of the so-called “cancer policy” defined in the form of Governmental Programme against Cancerous Diseased (PR6) launched in 1976.

4

„Zdrowie na peryferiach”. Lecznictwo i opieka zdrowotna w praktyce codziennej pierwszych dwóch dekad PRL na przykładzie listów do władz

100%

Szpak E.

Polska 1944/45-1989. Studia i Materiały

|

2018

|

issue 16

EN

Prezentowany tekst podejmuje próbę pokazania zakresu problemów zdrowotnych i organizacyjnych zgłaszanych w skargach i listach obywateli PRL do władz dotyczących opieki zdrowotnej. Czy w skargach dotyczących opieki szpitalnej, pisanych zarówno przez pacjentów, jak i lekarzy oraz personel medyczny (pomocniczy) przewijały się te same zjawiska? Czym różniły się formułowane przez poszczególne grupy problemy i na ile miały one charakter uniwersalny lub wyjątkowy dla danego czasu? Co dostrzegane w analizowanych listach różnice lub podobieństwa mówiły o systemie państwowej służby zdrowia – to bazowe pytania badawcze stanowiące punkt wyjścia prowadzonych analiz. “Health in the peripheries”. Medical and health care in everyday practice of the first two decades of the Polish People’s Republic [– on the example of letter to the state authorities]Citizens’ letters addressed to the state authorities were not a phenomenon specific to Poland of those times as a similar phenomenon was present in other countries of post-war Central Eastern Europe. The thematic scope of the letters addressed by Polish citizens to the state authorities focused usually on situations and phenomena that caused the most bitter everyday frustration and concern. What was most often brought up in these letters were unmet fundamental needs of people – housing problems, supply shortages, lack of work, issues related to the security of possession, etc. The problems of health care, although not prevailing in general (throughout the whole period of People’s Poland), was constantly present in the files of the Bureau of Letters and Complaints. The problems of the state health system (both open and closed healthcare systems) which emerge from the letters reveal that, regardless the perspective of the author (patient, doctor, medical staff), the set of the most burning issues was the same for all. This was especially true for the first twenty years after the war experiencing the biggest organisational difficulties of the Polish healthcare system. An analysis of the problems accompanying the organisation of state healthcare system reveals that a number of phenomena and work pathologies present at that time in the medical care institutions were similar as those in other socialist workplaces.

5

Nie(wy)godna starość. Los ludzi starych w świetle PRL-owskich skarg i zażaleń w latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych

100%

Szpak E.

Polska 1944/45-1989. Studia i Materiały

|

2019

|

issue 17

PL

Punktem wyjścia dla poniższego artykuły stał się film dokumentalny w reżyserii Krzysztofa Gradowskiego, który w 1970 r. wszedł na ekrany warszawskich kin i był szeroko komentowany przez ówczesne społeczeństwo. Autor podjął w nim problem samotności ludzi starych oraz biernie akceptowanej przez otoczenie szeroko pojętej przemocy i obojętności wobec nich. Film odbił się również echem w listach i skargach wysyłanych przez obywateli PRL do ówczesnych władz centralnych. Celem artykułu jest przede wszystkim próba odpowiedzi na pytanie, na ile dokument Gradowskiego był realnym i powszechnym obrazem doli starca w tym okresie oraz w jakim stopniu wyłaniający się z filmu obraz pokrywał się z tym przewijającym się w korespondencji i skargach Polaków lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych. W szerszej perspektywie tekst podejmuje również problem PRL-owskiej troski i odpowiedzialności w państwie socjalnym/opiekuńczym, ocierając się o zagadnienie szeroko pojętej biopolityki.

EN

The starting point for the article was a documentary film directed by K. Gradowski, which was broadcast in Warsaw cinemas in 1970, and was widely commented on by the society. The film, addressing the problem of loneliness of old people and broadly understood violence and indifference towards old people, was also echoed in letters and complaints sent by citizens of the Polish People’s Republic to the central authorities of those times. The purpose of the article is above all an attempt to answer the question to what extent the film image was a real and common picture of the old man’s fate in this period and to what extent the image emerging from the film coincided with that appearing in the correspondence and complaints of Poles of the 1960s and 1970s. In a broader perspective, the text also addresses the problem of care and responsibility in a social/welfare state of People’s Poland, brushing against the issue of broadly understood biopolitics of the Polish People’s Republic.

Refine search results

3 Polska 1944/45-1989. Studia i Materiały

1 Rocznik Antropologii Historii

1 Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych

1 2019

2 2018

1 2017

1 2012

5 Szpak E.

Pojęcie zdrowia, choroby i cielesności w wiejskim postrzeganiu świata po 1945 roku, czyli o zmianach mentalności na wsi polskiej

Personal hygiene and public health care in the Polish countryside after 1945 – propaganda against reality

„Kiedy pada słowo rak, ludzie zaczynają mówić szeptem”. Społeczna historia raka w Polsce po 1945 roku

„Zdrowie na peryferiach”. Lecznictwo i opieka zdrowotna w praktyce codziennej pierwszych dwóch dekad PRL na przykładzie listów do władz

Nie(wy)godna starość. Los ludzi starych w świetle PRL-owskich skarg i zażaleń w latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych