Search results

1

New Personalistic Philosophy Based on Hans Eduard Hengstenberg’s Interpretation of Max Scheler's System

100%

Pasterczyk P.

Verbum Vitae

|

2020

|

vol. 38

|

issue 2

PL

The article discusses the possibility of a new personalistic anthropology rooted in philosophia perennis and modern phenomenology, based on the thoughts of German anthropologist Hans Eduard Hengstenberg. Unlike Wojtyła and Stein, who did not create a new synthesis based on Husserl’s or Scheler’s phenomenology and the metaphysics of Thomas Aquinas, Hengstenberg was able to create an original concept of the human person involving metaphysical and phenomenological inspirations. It is personalism, based on the phenomenological theory of a spiritual act (Scheler) and the metaphysical theory of constitution (Plato, St. Augustine). According to Hengstenberg, the possibility of a new personalistic philosophy starts with a phenomenological analysis of three basic attitudes of human behavior: consensual to the object of cognition and emotion, contrary to the object of cognition and emotion, and utilitarian. The metaphysical heart of Hengstenberg’s personalism forms the theory of the metaphysical constitution of the spirit, body and personalistic principle.

2

„Τὸ πνεῦμα καὶ ἡ ψυχὴ καὶ τὸ σῶμα” (1 Tes 5,23). Stoickie źródła rozumienia ducha w Pierwszym Liście do Tesaloniczan

100%

Pasterczyk P.

Verbum Vitae

|

2021

|

vol. 39

|

issue 3

831-848

EN

In the article the author interprets 1 Thess 5:23 from the point of view of stoic philosophy. This interpretation claims to answer two questions: Why is St. Paul referring to the tripartite constitution of human being from spirit, soul and body instead of the dualistic constitution of soul and body? What is the exact meaning of the term spirit (πνεῦμα) used in 1 Thess 5:23 as the key term? The usual exegesis understands the term spirit (πνεῦμα) in New Testament as theological description of the Holy Spirit. The interpretation of 1 Thess 5:23 from such a point of view is hardly possibly because it would mean a conflict with the dualistic (Plato, Aristotle) anthropology used by St. Paul in his writings. Moreover it could be interpreted as a pantheistic and monistic explanation of a human being. The proposed answer stems from the interpretation of the term spirit (πνεῦμα) in its philosophical source in stoic philosophy. St. Paul was educated in Hellenistic Tarsus and could have had contact with the stoic thinking taught traditionally in this city. Such an interpretation sufficiently explains the sense of the formula “your whole spirit and soul and body” but it does not mean that St. Paul understood the human being according to a materialistic interpretation of stoic spirit and soul. It means an adoption of the stoic anthropological formula for the expression of the totality of a human being needed in the theological description of the end (παρουσία) in 1 Thessalonians.

PL

Przedmiotem artykułu jest interpretacja 1 Tes 5,23 z perspektywy filozofii stoickiej. Ta interpretacja chce dać odpowiedź na dwa następujące pytania: Po pierwsze, dlaczego Paweł z Tarsu odnosi się do trialistycznej konstytucji ludzkiego bytu złożonego z ducha, duszy i ciała, zamiast do dualistycznej konstytucji opartej o złożenie z duszy i z ciała. Po drugie, jakie jest znaczenie terminu „duch” (πνεῦμα) zastosowanego w 1 Tes 5,23. Dotychczasowa egzegeza tego fragmentu wyjaśnia ten termin przede wszystkim w odniesieniu do teologicznego opisu Ducha Świętego, który odzwierciedla hebrajski termin ruah. Taka egzegeza 1 Tes 5,23 wydaje się stać w konflikcie z dualistyczną antropologią (Platon, Arystoteles) stosowaną zwykle przez Pawła w jego listach (napięcie między duchem i ciałem). Ponadto taka interpretacja może być rozumiana jako panteistyczne i monistyczne wyjaśnienie ludzkiego bytu. Zaproponowana w tym artykule odpowiedź jest zakorzeniona w interpretacji terminu πνεῦμα w jego filozoficznych źródłach stoickich. Paweł z Tarsu był bowiem ukształtowany w hellenistycznym Tarsie i mógł mieć kontakt ze stoicką filozofią, która była tradycyjnie nauczana w tym mieście. Taka interpretacja wyjaśnia w wystarczający sposób sens formuły „duch wasz (τὸ πνεῦμα), dusza (ἡ ψυχὴ) i ciało (τὸ σῶμα)”, co jednak nie oznacza, że jej autor rozumiał ludzki byt w świetle materialistycznej interpretacji ducha i duszy filozofii stoickiej. Oznacza jedynie zastosowanie stoickiej formuły antropologicznej dla wyrażenia totalności ludzkiego bytu, która była Pawłowi potrzebna w teologicznym opisie końca (παρουσία) w Pierwszym Liście do Tesaloniczan.

3

Kultura jako zagrożenie i ratunek. Analiza kultury w świetle fenomenu naśladowania (mimesis) i wychowania (paideia)

100%

Pasterczyk P.

Roczniki Kulturoznawcze

|

2012

|

vol. 3

23-44

PL

The article discuss the problem of culture in light of two key terms of Platonic understanding of human being and society – paideia and mimesis. The culture is a kind of paideia defended in Plato’s State against the mythological order of mimesis. The genuine elucidation of difficult role of mimesis in the Platonic understanding of intellectual culture opens the Girardian interpretation of culture. The Girard’s theory reveals the role of mimesis as the highest factor of destruction inside the ethnological and modern society. The mimesis as the mimetic desire allows new interpretation of the exciting question: Why Plato dismissed poets from his State? Plato did it because such poets as Homer and Hesiod introduced the vision of god, man and society based on the mythological power of mimesis. The new order of Platonic intellectual culture is based on the power of human logos.

4

Culture and Violence

100%

Pasterczyk P.

Roczniki Kulturoznawcze

|

2013

|

vol. 4

|

issue 2

041-072

PL

Kultura a przemoc

5

Metoda psychodramatyczna we współczesnych badaniach antropologicznokulturowych

100%

Pasterczyk P.

Roczniki Kulturoznawcze

|

2014

|

vol. 5

|

issue 1

35-51

EN

This article examines the interpretive potential and pertinence to anthropological research of dramatic re-enactments of certain, potentially revelatory cultural scripts, particularly myths and rituals, in a manner more commonly associated with a psychotherapeutic technique called ‘psychodrama.’ If it is true, as René Girard has claimed, that ‘globalization’ makes original ethno¬graphic research in isolated human groups nearly impossible today, the creative application to existing anthropological materials of new interpretive procedures may open fresh perspectives. The so-called ‘psychodrama’ of Jakob Levi Moreno is perhaps more widely known as a psycho¬therapeutic technique, yet its use in anthropological research to yield socio-metric data has been recognized as well. Socio-metric procedures were used, for an example, by Claude Lévi-Strauss in working up statistical models of time- and space-perception. This article considers the use of ‘psychodrama’ in the interpretation, particularly, of cultural scripts like myths and rituals. While the author finds that such an approach lends itself to a Girardian theory of culture, the application of ‘psychodramatic’ techniques in the interpretation of myths and rituals will be complicated both by the hypothetical character of Girard’s theory and the inevitable interventions of individual human psyches.

PL

Przedmiotem artykułu jest badawcza przydatność psychodramy jako procedury w badaniach z zakresu antropologii kultury. Współczesna niedostępność etnologicznych form życia społecz¬nego będących tradycyjną przestrzenią badań etnologicznych zmusza do pytania o nowe metody badawcze, dzięki którym można oryginalnie zinterpretować zgromadzony już materiał badawczy. Stworzona przez Jakobiego Moreno psychodrama jest uznaną metodą leczniczą stosowaną przede wszystkim w psychoterapii. Będąca ważnym aspektem psychodramy metoda socjometryczna została uznana przez Lévi-Straussa jako ciekawa metoda mogąca służyć wypracowaniu staty¬stycznych modeli czasu i przestrzeni w badaniach strukturalnych. Artykuł stawia pytanie, czy postrzegana w świetle Girardowskiej teorii kultura może być wyjaśniana dzięki dramatycznemu odtwarzaniu skryptów kulturowych takich jak mity i rytuały i ich socjo¬metrycznej analizie. Odpowiedź na tak postawione pytanie jest ambiwalentna: z nie¬wątpliwą szansą jaka może łączyć się z zastosowaniem oryginalnej procedury badawczej idą w parze wątpliwość związane z hipo¬tetycznym charakterem Girardowskiej teorii kultury oraz z etycznymi pytaniami rodzącymi się w kontekście eksperymentu zakładającego ingerencję w ludzką psychikę.

6

Model duszy wieloczęściowej jako starożytny horyzont pytania o ludzką wolę w świetle Etyki nikomachejskiej 1111b i Politei 437B – 440D

100%

Pasterczyk P.

Roczniki Filozoficzne

|

2021

|

vol. 69

|

issue 2

131-158

EN

An analysis of the concept of resolution (προαίρεσις) and rational desire (βούλησις) in the third book of the Nicomachean Ethics 1111B leads Aristotle to discuss the problem of weakness of will (ἀκρασία) in the context of the relationship between reason, lust and anger. The philosophical source of the possibility of such a discussion is most likely the text of the fourth book of Politea, in which Plato founded the theory of the multipartite soul, thus making it possible to answer the question about the sources of motivation for human action that are different from reason. Thus, Plato resolves the aporia of Socratic intellectualism, in the light of which the reason responsible for human motivations is in contradiction to the phenomena of action devoid of the features of rationality and self-control. The juxtaposition of the text of Nicomachean Ethics 111B and Politea 437B–440D opens the horizon of the question about the possibility of the Platonic genesis of human volitional acts and, in the longer term, also the concept of human will. The fruit of this juxtaposition is an attempt to interpret the Platonic theory of the soul in the light of the Aristotelian concept of ὄρεξις, by means of which the Stagirite distinguishes three elements of the soul analogous to Platonic reason, lust and anger (λογισμός - ἐπιθυμία - βμολς), such as rational desire, θυμοειδές - ἐπιθυμητικόν). The perception of the possibility of the Platonic genesis of volitional acts defined later by Augustine in the context of the concept of the will (voluntas) is based on the finding of a relationship between rational desire interpreted by Aristotle as a volitional act (βούλησις) and Plato’s interpretation of reason not only as an intellect, but also as a dynamics that appears on the one hand in the form of erotic power (Symposium, Phaedrus) and on the other hand in the form of rational desire (Hippias Minor, Gorgias).

PL

Analiza pojęcia postanowienia (προαίρεσις) i rozumnego pożądania (βούλησις) w trzeciej księdze Etyki Nikomachejskiej 1111B prowadzi Arystotelesa do dyskusji problemu słabości woli (ἀκρασία) w kontekście stosunku między rozumem, pożądliwością i gniewem. Filozoficznym źródłem możliwości takiej dyskusji jest najprawdopodobniej tekst czwartej księgi Politei, w którym Platon dokonuje fundacji teorii wieloczęściowej duszy, umożliwiając tym samym odpowiedź na pytanie o różne od rozumu źródła motywacji ludzkiego działania. Tym samym Platon rozwiązuje aporię sokratejskiego intelektualizmu, w świetle której odpowiedzialny za ludzkie motywacje rozum znajduje się w sprzeczności do fenomenów działania pozbawionych cech rozumności i opanowania. Zestawienie tekstu Etyki 111B oraz Politei 437B – 440D otwiera horyzont pytania o możliwość platońskiej genezy ludzkich aktów wolitywnych, a w dalszej perspektywie także pojęcia ludzkiej woli. Owocem tego zestawienia jest bowiem próba interpretacji platońskiej teorii duszy w świetle arystotelesowskiego pojęcia ὄρεξις, za którego pomocą Stagiryta wyodrębnia trzy analogiczne do platońskiego rozumu, pożądliwości i gniewu (λογισμός – ἐπιθυμία – θυμός) elementy duszy, takie jak rozumne pożądanie, pożądliwość i gniew (βούλησις – θυμοειδές – ἐπιθυμητικόν). Dostrzeżenie możliwości platońskiej genezy aktów wolitywnych zdefiniowanych później przez Augustyna w kontekście pojęcia woli (voluntas) opiera się na stwierdzeniu związku między rozumnym pożądaniem interpretowanym przez Arystotelesa jak akt wolitywny (βούλησις) a interpretacją rozumu przez Platona nie tylko jako intelektu, ale także jako dynamiki jawiącej się z jednej strony w postaci siły erotycznej (Sympozjon, Fajdros), z drugiej strony zaś w postaci rozumnego pożądania (Hippiasz Mniejszy, Gorgiasz).

7

The Idea of New Middle Ages in the Light of Friedrich Nietzsche’s Nihilism

100%

Pasterczyk P.

Roczniki Kulturoznawcze

|

2020

|

vol. 11

|

issue 4

151-176

EN

The author of the article proposes the concept of the New Middle Ages and describes the modern and postmodern transformation taking place in Western culture, which is similar to the medieval period’s transition from the Greek-Roman world to the Christian world. With the help of the New Middle Ages concept, the transition from the Christian world to a presently unknown world of new values corresponding to the paradigms of science and technology can be defined. Such a transition is expressed by Friedrich Nietzsche’s idea of nihilism. It contains the postulate about a new man and a postulate about new values in response to the phenomenon of God’s death in the modern and post-modern world. Nietzsche’s nihilism is closely related to the fundamental changes taking place in Western culture. It not only includes negating the values that are the basis of the Christian world, but also the necessity to found new values based on the awareness of the absence of God who guarantees these Christian values. Nietzsche’s nihilism is also a critical reference to those attitudes, ones that do not notice such change of values at all or denies it altogether.

PL

Idea nowego średniowiecza w świetle nihilizmu Friedricha Nietzschego W artykule autor proponuje koncepcję nowego średniowiecza i opisuje nowoczesną i ponowoczesną przemianę zachodzącą w kulturze zachodniej, która przypomina przejście okresu średniowiecza ze świata grecko-rzymskiego do świata chrześcijańskiego. Za pomocą koncepcji nowego średniowiecza można zdefiniować przejście ze świata chrześcijańskiego do świata obecnie nieznanego, o nowych wartościach, odpowiadających paradygmatom nauki i techniki. Takie przejście wyraża idea nihilizmu Fryderyka Nietzschego. Zawiera się w nim postulat nowego człowieka i postulat nowych wartości w odpowiedzi na zjawisko śmierci Boga we współczesnym i ponowoczesnym świecie. Nihilizm Nietzschego jest ściśle powiązany z fundamentalnymi przemianami zachodzącymi w kulturze zachodniej. Obejmuje nie tylko zanegowanie wartości, które są podstawą świata chrześcijańskiego, ale także konieczność znalezienia nowych wartości, opartych na świadomości braku Boga, który gwarantuje wartości chrześcijańskie. Nihilizm Nietzschego jest też krytycznym odniesieniem do tych postaw, które takiej zmiany wartości w ogóle nie dostrzegają lub całkiem jej zaprzeczają.

8

POJĘCIE OSOBY W ANTROPOLOGII HANSA EDUARDA HENGSTENBERGA

100%

Pasterczyk P.

Roczniki Filozoficzne

|

2013

|

vol. 61

|

issue 4

5-18

EN

The article discuss the anthropological issue of Scheler’s most successful pupil, Hans Eduard Hengstenberg. The German philosopher tried to unite two different philosophical traditions: phenomenology and classical metaphysics. His main achievement was foundation of the new anthropological position based on the phenomenological concept of Sachlichkeit and the ontology of constitution. The article explains the inner logic of Hengstenberg’s ontological position and exams his philosophical criticism against the traditional hylemorfic theory of Aristotle used as a scholastic tool for explaining the union between body and mind.

PL

Artykuł omawia antropologiczną pozycję Hansa Eduarda Hengstenberga. Żyjący w dwudziestym wieku niemiecki filozof próbował połączyć w swojej refleksji fenomenologię z klasyczna metafizyką. Główną zasługą Hengstenberga, będącego w opinii Roberta Spaemanna najwybitniejszym uczniem Maxa Schelera, była udana próba ufundowania propozycji antropologicznej, która wychodząc z fenomenologicznej analizy ludzkich postaw nakreśliła opartą o pojecie konstytucji nową ontologię ludzkiej osoby. Artykuł dyskutuje próbę rozwiązania przez Hengstenberga tradycyjnej aporii antropologii opartej o rozumienie człowieka jako połączenia sfery cielesnej i duchowej. Proponując rozumienie człowieka jako konstytucji ducha, sfery witalnej oraz tzw. zasady osobowościowej Hengstenberg krytykuje arystotelesowską koncepcję możności i aktu jak teorię proponującą kauzalną zasadę połączenia ducha i ciała w jednym ludzkim podmiocie. Koncepcja Hengstenberga wskazuje na realność ludzkiego ciała oraz jego istotne miejsce w konstytuowaniu całości ludzkiego bytu.

Refine search results

4 Roczniki Kulturoznawcze

2 Roczniki Filozoficzne

2 Verbum Vitae

2 2021

2 2020

1 2014

2 2013

1 2012

8 Pasterczyk P.

New Personalistic Philosophy Based on Hans Eduard Hengstenberg’s Interpretation of Max Scheler's System

„Τὸ πνεῦμα καὶ ἡ ψυχὴ καὶ τὸ σῶμα” (1 Tes 5,23). Stoickie źródła rozumienia ducha w Pierwszym Liście do Tesaloniczan

Kultura jako zagrożenie i ratunek. Analiza kultury w świetle fenomenu naśladowania (mimesis) i wychowania (paideia)

Culture and Violence

Metoda psychodramatyczna we współczesnych badaniach antropologicznokulturowych

Model duszy wieloczęściowej jako starożytny horyzont pytania o ludzką wolę w świetle Etyki nikomachejskiej 1111b i Politei 437B – 440D

The Idea of New Middle Ages in the Light of Friedrich Nietzsche’s Nihilism

POJĘCIE OSOBY W ANTROPOLOGII HANSA EDUARDA HENGSTENBERGA