Results found: 2

Search results

Sort By:

Limit search:

„Na przebłaganie za grzechy nasze…” O malarstwie sakralnym Grzegorza Bednarskiego i Janusza Matuszewskiego

100%

ORGANISTY A.

Ethos. Kwartalnik Instytutu Jana Pawła II KUL

2014

vol. 27

issue 1 (105)

The article discusses the newest paintings of Grzegorz Bednarski (born 1954) and Janusz Matuszewski (born 1963), professors at the Faculty of Painting of the Jan Matejko Academy of Fine Arts in Cracow, Poland. Both painters are members of the „informal Baroque brotherhood” which is active in the academy. While they frequently adopt religious motifs, their paintings are not intended for religious interiors and they are born out of an inner need. Among the characteristic elements of these works is their historic ‘costume’ juxtaposed with colors and symbols typical of modern art. A distinctive feature of the outputs of Bednarski and Matuszewski is their fascination with anonymous guild paintings. Their art works may be perceived as a bridge between the paintings of Baroque masters and the compositions characteristic of the 20th century. The paintings of Bednarski and Matuszewski seem to exert a strong influence on the works of their students. This phenomenon may be a manifestation of the more general need for ‘updating’ religious art. What distinguishes Bednarski’s and Matuszewski’s works, simultaneously intensifying their appeal, is the motif of irrational terror intertwined with rapture. The element in question may be semantically traced back to Rudolf Otto’s The Idea of the Holy. While the discussed paintings reflect the key descriptions of a religious experience according to Otto (namely, mysterium fascinosum and mysterium tremendum), their religious content, strengthened by the presence of the artist’s self-portrait, evokes the sense of one’s being created by God (German Kreaturgefühl). The sacred character of these paintings is manifested in the two senses distinguished by Otto, namely the numinotic and the moral. The moral aspect of the description of ‘holiness’ in the paintings in question is seen in that both artists adopt the attitude of ‘dependence’ or atonement. Therefore Bednarski’s and Matuszewski’s paintings are not merely aesthetic works, manifesting Baroque tenebrism or 20th century expressionism. The formal painting techniques applied in the case of these works tend to incite terror in the viewers who have grasped their religious message, and, in terms of Otto’s conception, make them feel ‘worthless.’ The artists seem to be reminding the viewers about the need for penance and grace. According to Otto, this particular need has found its fullest expression in Christianity. Translated by Dorota Chabrajska

Artykuł omawia najnowsze obrazy pędzla Grzegorza Bednarskiego (ur. 1954) i Janusza Matuszewskiego (ur. 1963), pedagogów Wydziału Malarstwa Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, swego rodzaju członków „nieformalnego bractwa barokowego” działającego na uczelni. Artyści podejmują wątki religijne, ich obrazy powstają jednak z wewnętrznej potrzeby i nie są malowane do wnętrz sakralnych. Charakterystycznym elementem tej twórczości jest kostium historyczny sięgający do kolorystyki czy symboliki sztuki nowożytnej. Znamienna jest też fascynacja anonimowymi obrazami cechowymi. Prace są tym iunctim, które łączy tematykę dzieł barokowych mistrzów z malarskim sposobem wypowiedzi wieku dwudziestego. Silne oddziaływanie tych obrazów daje się dostrzec w malarstwie uczniów artystów. Zjawisko to stanowić może pars pro toto ogólnej potrzeby aktualizacji sztuki religijnej. Tym, co wyróżnia dzieła Bednarskiego i Matuszewskiego a jednocześnie wzmaga ich odbiór, jest element irracjonalnego, przeplatającego się przerażenia i zachwytu. Element ten odnieść można do przesłania książki Rudolfa Otto Świętość. Wiąże się on nie tylko z kluczowymi pojęciami opisu doświadczenia religijnego (mysterium fascinosum i mysterium tremendum). Religijna treść obrazów, połączona ze wzmiankowaną obecnością autoportretu artysty, przypomina o poczuciu „zależności stworzenia” (niem. Kreaturgefühl). Sakralność tego malarstwa religijnego przebiega w dwóch znaczeniach wyróżnionych przez Otto: w sensie numinotycznym i w sensie moralnym. Sens moralny określenia świętości wiązać można z przyjęciem przez malarza postawy „zależnej” czy nawet pokutnej. Dlatego obrazy Bednarskiego i Matuszewskiego przestają być pracami o charakterze jedynie estetycznym, zapatrzonymi w barokowy tenebryzm czy ekspresjonizm ostatniego wieku. Malarskie środki formalne mogą sprawić, że widz, utożsamiając się z zawartym w nich odniesieniem religijnym, może czuć się przelękniony, co więcej – jak mówi Otto – „bezwartościowy”. Postawa twórcy przypomina bowiem odbiorcy o potrzebie tajemnicy pokuty i łaski, w pełni wyrażonej, jak pisze niemiecki religioznawca, w chrześcijaństwie.

„Furia della figura” jako metafora „żywego płomienia miłości” w barokowej rzeźbie śląskiej

100%

ORGANISTY A.

Ethos. Kwartalnik Instytutu Jana Pawła II KUL

2015

vol. 28

issue 2 (110)

The article discusses Silesian Baroque sculptures in Kamieniec Ząbkowicki (Kamenz), Henryków (Heinrichau) and in Ziębice (Münsterberg). Despite workshop differences the works in question have a similar dramatic effect. In German literature the specificity of these sculptures has been explained by the particular cultural situation of the region of Silesia and the influence of the spirit of fancy (Schwärmergeist), a religious mood marked by ‘divine madness.’ However, art historians focusing on the study of sculpture tend to criticize the ideas bearing the stigma of pre-war paradigms, and instead consider these works as instances of expressive sculpture. Yet even such a description does not enable a reading of the formal patterns used in the discussed Silesian sculptures as principal carriers of meaning. The statues of the Pope in Henryków and Saint Eustace in Kamieniec Ząbkowicki, both showing a spiral curl of the body, demonstrate a reference to neo-mannerist compositional principles characteristic of the art of the turn of the 18th century. They depict ‘the most restless form of all forms,’ namely that of a dancing flame (furia della figura). The ‘living flame of love,’ described by St. John of the Cross and St. Teresa of Jesus, informs also St. Bernrad’s of Clairvaux ‘school of heavenly philosophy.’ The inspiration for the expressive Silesian sculptures may have come not only from G.L. Bernini’s The Ecstasy of Saint Teresa, but also, and above all, from the writings of the Saint Carmelite nun. Indeed, according to Gian Paolo Lomazzo, who belongs among the most important theorists of mannerist art, the shape of the flame of fire (forma della fiamma del foco) was the best means to depict ‘the fury of the figure’ (furia della figura), incorporated in the ‘pyramid-shaped coil’ (piramidale, serpentinata). Translated by Dorota Chabrajska

Tekst przypomina śląskie rzeźby barokowe w Kamieńcu Ząbkowickim (niem. Kamenz), w Henrykowie (Heinrichau) i w Ziębicach (Münsterberg). Pomimo różnic warsztatowych dzieła łączy zbliżony ładunek dramatyczny. W literaturze niemieckojęzycznej tłumaczono ich odrębność poprzez uwypuklenie szczególnej sytuacji kulturowej Śląska, podkreślając wpływ „ducha marzycielstwa” (Schwärmergeist), religijnego nastroju, noszącego w sobie elementy „bożego szaleństwa”. Krytykując tezy napiętnowane przedwojennymi paradygmatami, historycy sztuki rzeźby te zaliczają obecnie do „nurtu ekspresyjnego”. Określenie ich jako „ekspresyjnych” nie pozwala jednak nadal na odczytanie zastosowanych w nich układów formalnych jako nośników określonych znaczeń. Figury henrykowskiego papieża czy św. Eustachego w Kamieńcu Ząbkowickim, ukazane w spiralnym skręcie ciała, odwołują się do „neomanierystycznych zasad kompozycji” (neomanieristische Kompositionsprinzipien), obecnych w sztuce przełomu XVII i XVIII stulecia. Wyobrażono w nich „formę najbardziej ruchliwą ze wszystkich” – formę trzepoczącego się płomienia (furia della figura). Żywy płomień miłości, opisywany przez św. Jana od Krzyża czy św. Teresę od Jezusa, przenika również „szkołę niebiańskiej filozofii” św. Bernarda z Clairvaux. Możliwe, że źródłem dla ekspresyjnych rzeźb śląskich była nie tylko Ekstaza św. Teresy z Avilà dłuta G.L. Berniniego, ale stanowiły je przede wszystkim teksty świętej karmelitanki. Dla jednego z najważniejszych teoretyków sztuki manieryzmu, G. P. Lomazza, „forma ognistego płomienia” (forma della fiamma del foco) była bowiem najlepszym sposobem wyobrażenia «porywczości postaci» (furia della figura), zakomponowanej „w formie serpentynowej piramidy [piramidale, serpentinata]”.

Refine search results

2 Ethos. Kwartalnik Instytutu Jana Pawła II KUL

2 ORGANISTY A.

1 2015

1 2014

Search results

„Na przebłaganie za grzechy nasze…” O malarstwie sakralnym Grzegorza Bednarskiego i Janusza Matuszewskiego

„Furia della figura” jako metafora „żywego płomienia miłości” w barokowej rzeźbie śląskiej