Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 8

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

Przobrażenia funkcjonalno-przestrzenne miast tradycyjnego regionu społeczno-ekonomicznego - przykład Katowic

100%
Runge A.
Studia Miejskie
|
2018
|
vol. 32
35-46
PL
Tradycyjne regiony społeczno-ekonomiczne powstałe w tzw. drugim cyklu N.D. Kondratiewa (1925) odzwierciedlają etap dominacji górnictwa i hutnictwa w gospodarce. Przykład takiego regionu w Europie Środkowej to konurbacja katowicka. Celem artykułu jest próba usystematyzowania najważniejszych współczesnych przeobrażeń funkcjonalno-przestrzennych, zwłaszcza tych, które nastąpiły po transformacji ustrojowo-gospodarczej. Uwagę skupiono przede wszystkim na: problemach rewitalizacji terenów poprzemysłowych, kształtowaniu się mieszkalnictwa w obrębie ośrodków przemysłowych oraz na tendencjach suburbanizacji.
XX
Traditional socio-economic regions established in the so-called second Kondratiev cycle (N.D. Kondratiev (1925)) reflect a stage of dominance of mining and metallurgical industry in economy. The Katowice conurbation is an example of such a region in Central Europe. The goal of the article is to identify the most important functional-spatial transformations, especially the ones that took place after the political and economic transformation. Attention was focused mainly on the problems of revitalization of post-industrial areas, development of housing within industrial centres and suburbanization tendencies.
2
Publication available in full text mode
Content available

Powiązania migracyjne miast średnich w konurbacji katowickiej w latach 1999–2011

100%
Runge A.
Studia Miejskie
|
2015
|
vol. 18
103-118
PL
W warunkach spadku popytu na pracę następuje różnicowanie się atrakcyjności poszczególnych miast, co w konsekwencji prowadzi do reorientacji kierunków migracji. Celem artykułu jest wskazanie roli miast średniej wielkości w złożonym układzie osadniczym, jakim jest konurbacja katowicka, w świetle powiązań migracyjnych. Powiązania migracyjne rozpatrzono w oparciu o dane dotyczące odpływu migracyjnego (wymeldowania na pobyt stały). Ludność odpływająca z miast średnich konurbacji katowickiej w znacznej części (65,9% odpływu) kieruje się na obszary województwa śląskiego. Następuje przy tym wzmocnienie powiązań migracyjnych miast średnich w obrębie samej konurbacji katowickiej. Miasta średnie wykazywały silne powiązania migracyjne z miastami dużymi konurbacji. Zainicjowane zostały jednak zmiany w strukturze tych powiązań. Głównym kierunkiem odpływu migracyjnego z miast średnich wciąż pozostają Katowice, jednak wobec osłabienia rynku pracy oraz nasilania procesów suburbanizacji słabnie siła przyciągania innych miast dużych, zwłaszcza Sosnowca, Dąbrowy Górniczej i Zabrza. W największym stopniu wzrasta odpływ migrantów z miast średnich do miast małych i na obszary wiejskie, głównie powiatów będzińskiego i mikołowskiego. Miasta średnie nie stanowią dla siebie nawzajem atrakcyjnych kierunków migracji. Zaznacza się tu jedynie istotna i rosnąca rola Będzina. Zyskują na znaczeniu także Mikołów i Łaziska Górne. Natomiast Piekary Śląskie, Siemianowice Śląskie oraz Czeladź tracą swój dotąd znaczny udział w przejmowaniu migrantów z innych miast średnich.
EN
In the conditions of decreasing demand for employment, a differentiation process of attractiveness of individual towns occurs which results in reorientation of migration directions. The aim of this paper is to point out the role of medium-size towns in complex settlement system of Katowice conurbation in the light of migration relations. Migration relations were considered basing on data connected with migration outflow (permanent residence check-out). Most of population (65,9%) leaving medium-size towns of Katowice conurbation heads for the areas of Silesian Province. This process increases migration relations of medium-size towns within the Katowice conurbation itself. Medium-size towns showed strong migration relations with large towns of the conurbation. Katowice remained the main direction of migration outflow from medium-size towns. As a result of job market problems and the increase of suburbanization processes, the attractiveness of other large towns especially Sosnowiec, Dąbrowa Górnicza and Zabrze decreased. The increase of migration outflow is the largest in case of emigration from medium-size towns to small towns and rural areas, especially to Będzin county and Mikołów county. Medium-size towns do not represent attractive migration directions to each other. Only Będzin shows an essential and increasing role in this process. Some increase is also visible in case of Mikołów and Łaziska Górne. On the other hand such towns as Piekary Śląskie, Siemianowice Śląskie and Czeladź are loosing their large so far contribution in overtaking migrants from other medium-size towns.
3

Metodologiczne problemy badania miast średnich w Polsce

100%
Runge A.
Prace Geograficzne
|
2012
|
issue 129
83-101
PL
Nieostrość kryteriów identyfikacji miast średnich jest jedną z przyczyn braku dostatecznego zainteresowania nimi badaczy, skoncentrowanych na miastach dużych i małych. Tymczasem istotne wydaje się pytanie, jaką rolę miasta średnie powinny spełniać, zarówno w systemie osadniczym, tj. względem miast z innych grup wielkościowych, jak i w danym regionie, poprzez swe powiązania z zapleczem. Ustalenie związku między wielkością zaludnienia miasta a jego strukturą funkcjonalną pozwoliłoby (przynajmniej w części) odpowiedzieć na te pytania. Należy też rozważyć wpływ struktury miejskiej sieci osadniczej oraz strukturalno-funkcjonalnego kontekstu regionalnego na kształtowanie się miast średniej wielkości. Autorka próbuje ocenić przydatność niektórych koncepcji przemian społeczno-ekonomicznych miast i regionów do badania miast średnich.
EN
Polish geographers have traditionally focused on research on large cities. However, in the 1990’s, their interests became influenced by Poland’s economic and political transformation. This process led to a break-down of past research methods and a renaissance of local studies, shifting from the macro-scale to that of small towns, while disregarding the meso-scale i.e. midsize towns. Such a lack of interest in midsize towns might result, on the one hand, from vague identification criteria used for this group of towns, and on the other hand, from the need to apply a wider methodological spectrum and a broader theoretical base for the research. The crucial problem is described by the following question: What role do midsize towns play in society and the economy? In other words, what is the relationship between towns in various size groups with their respective supply areas? Establishing the relationship between a town’s population and its functional structure enabled to determine the functional characteristics of midsize towns. The effect of a town’s surrounding area and its structural and functional background should also be considered. The paper analyzes these issues in light of municipal network models, dynamics of municipal systems, municipal development stages, and the theory of the economic base. Certain theories of regional development are also discussed
4
Publication available in full text mode
Content available

Polityka lokalna i regionalna w świetle depopulacji – na przykładzie województwa śląskiego

100%
Runge A.
Studia komitetu przestrzennego zagospodarowania kraju PAN
|
2017
|
issue 178
133-150
5

Urban agglomerations and transformations of medium-sized towns in Poland

100%
Runge A.
Environmental & Socio-economic Studies
|
2016
|
vol. 4
|
issue 3
41-55
EN
This analysis investigates medium-sized towns in Poland, i.e. those with a population between 20–100 thousand, located up to 100 km away from the main city of the agglomeration. The aim of this article is to compare the level of socio-economic development of Polish towns depending on their location in relation to the main city in the largest agglomerations in 1998 and 2013. Three zones of distance from the main city of each agglomeration have been taken into consideration: a. the inner zone, reaching up to 25 km from the main city; b. the outer zone located at a distance of 25 to 50 km from the main city, and c. the peripheral zone, located at a distance of 50 to 100 km from the main city and including the medium-size towns located outside the agglomeration system. This analysis of the distribution of medium-sized towns and their level of socio-economic development has shown various levels of changes which depend on the distance from the main city of the agglomeration. In 1998, the highest level of development of the medium-sized towns was recorded in towns outside of these agglomeration systems, i.e. those located most remotely from the main city (peripheral zone). Most of the medium-sized towns are situated at a distance of 50–100 km from Warszawa, Kraków, Łódź, Lublin, Gdańsk and have developed their own local, or even regional labour markets and some of them have even provided administrative functions in the past as voivodeship capitals. Only in the Poznań agglomeration, the level of development of medium-sized towns was higher in the immediate surroundings of the main city (25 km). The medium-sized towns in all zones of the distance from the main city in the Wrocław agglomeration represented a similar level of development. By 2013, the level of development of the medium-sized towns in the peripheral zone in all investigated settlement systems had decreased, with a significant improvement in the level of development of the towns in the immediate surroundings of the main city. Such situation occurs especially in the conurbation of Gdańsk and the agglomerations of Warszawa, Kraków and Poznań. This shows that the largest cities of Poland are the main engines of economic development by stimulating their surroundings and their impact on the surrounding areas. Unfortunately, the towns located in the marginal zones of several agglomerations (the zone 25–50 km away from the main city) experience certain disadvantages, such as the process of “the backwash effect”. Furthermore, the lack of developmental impulses is observed in many medium-sized towns at the distance of 50-100 km from the main city of the agglomeration.
6
Publication available in full text mode
Content available

Modele przestrzeni miejskiej złożonych układów osadniczych – na przykładzie konurbacji katowickiej

63%
Runge A., Runge J.
Studia Miejskie
|
2019
|
vol. 35
83-101
EN
Processes occurring in the complex settlement system of the Katowice conurbation and in the inner-town space of its selected centres are the subject of the present study, whose aim is to show the effect of selected processes on shaping the relationship within the spatial structure of a town, between its functional, morphological and demographic and social dimensions in the context of maintaining a relative balance or the appearance of disharmony. Apart from that, an attempt has been made to develop a model approach to the space of a complex settlement system – which is relatively structurally balanced as well as structurally diverse. In the first part of the paper, an analysis of transformations of the inner-town space has been carried out. The transformations take place both in processes of historical changes and in those initiated by economic and political transformations, such as: liquidation and restructuring of industrial plants; appearance of new business activities and their preferred locations; differentiation of changes in the central areas of towns; appearance of divided and unwanted spaces; creation of centres which are leaders of transformations and occurrence of the phenomenon of suburbanization. At the same time, differences in the course of those processes have been pointed out. They emerge in the centripetal formation of the settlement system of the Katowice conurbation, bipolarity of the leading centres dominating over their neighbours, abandoning of the central areas of the towns and great significance of the internal suburbanization. In the second part of the paper, a model of shaping the inner-town space of complex system centres in conditions of multi-faceted changes caused by such processes, has been proposed. The model of the relative balance of the urban space is to maintain a relatively harmonized system of relations in the spatial structure of a town in functional, morphological, demographic and social terms. A model of the structurally balanced space of the entire conurbation system and a model of the structurally diverse space of the system have also been developed.
PL
Przedmiot niniejszych rozważań stanowią procesy zachodzące w złożonym układzie osadniczym konurbacji katowickiej oraz w przestrzeni wewnątrzmiejskiej jej wybranych ośrodków. Celem opracowania jest wykazanie konsekwencji wybranych procesów dla kształtowania się relacji w strukturze przestrzennej miasta pomiędzy jej wymiarem funkcjonalnym, morfologicznym a demograficzno- -społecznym w kontekście zachowania względnej równowagi bądź pojawiania się dysharmonii. Jednocześnie podjęto próbę opracowania modelowego ujęcia przestrzeni złożonego układu osadniczego – zarówno względnie zrównoważonej strukturalnie, jak i strukturalnie zróżnicowanej. W pierwszej części opracowania analizie poddano przeobrażenia przestrzeni wewnątrzmiejskiej dokonujące się pod wpływem zarówno historycznych przemian, jak i procesów zainicjowanych wraz z transformacją ustrojowo-gospodarczą po 1989 roku: likwidacji i restrukturyzacji obiektów przemysłowych, pojawiania się nowych działalności gospodarczych i ich preferencji lokalizacyjnych, różnicowania się zmian w obszarach śródmiejskich, ujawniania się przestrzeni podzielonych i  niechcianych, kreowania ośrodków wiodących w przemianach oraz występowania zjawiska suburbanizacji. Wykazano przy tym różnice w przebiegu tych procesów ujawniające się w  dośrodkowym formowaniu się układu osadniczego konurbacji katowickiej, bipolarności wiodących ośrodków dominujących nad sąsiadami, pustoszeniu obszarów centralnych miast i dużym znaczeniu suburbanizacji wewnętrznej. W drugiej części artykułu zaproponowano model kształtowania się przestrzeni wewnątrzmiejskiej ośrodków złożonego układu w warunkach wieloaspektowych zmian wywołanych przez te procesy. W modelu względnej równowagi przestrzeni miejskiej chodzi o  zachowanie względnie zharmonizowanego układu relacji w strukturze przestrzennej miasta w ujęciu funkcjonalnym, morfologicznym i demograficzno- -społecznym. Opracowano także model względnie zrównoważonej strukturalnie przestrzeni całego układu konurbacyjnego oraz model względnie zróżnicowanej strukturalnie przestrzeni tego układu.
7
Publication available in full text mode
Content available

The Multiculturalism of a Traditional Economic Region – the Example of the Katowice Conurbation (Poland)

63%
Runge J., Runge A.
Journal of Geography, Politics and Society
|
2023
|
vol. 13
|
issue 1
11-21
EN
The Katowice conurbation took shape from the end of the 18th century in the borderlands of two states, Poland and Germany. In this sense, it was an area on both their peripheries. Permanent and dynamic interactions between different national-ethnic groups resulted in cultural intermingling. From the middle of the twentieth century, this complex settlement system was already at the centre of socio-economic development on a supra-regional scale. As a result of multidirectional migration, influenced by intensive industrialisation, social relations evolved between the migrants and the local (indigenous) population, as well as between the migrants themselves. The aim of this paper is to analyse the early multicultural nature of selected cities in the Katowice conurbation against a methodological and terminological background and to indicate the extent to which this feature might be an asset in present day socio-economic transformations in this area. The temporal and spatial overlapping of various origins of socio-cultural links and relations leads the authors to formulate the concepts of cultural genotype and primary and secondary cultural genotype, and to exemplify the formation of cultural genotypes in the Katowice conurbation.
8
Publication available in full text mode
Content available

Centralność i peryferyjność w badaniach rynku pracy

63%
Runge A., Runge J.
Studia Miejskie
|
2014
|
vol. 13
85-95
PL
Artykuł stanowi próbę konfrontacji koncepcji centralności i peryferyjności z zagadnieniami rynku pracy. Jeżeli bowiem rynek pracy jest składowa przestrzeni spoleczno-gospodarczej charakteryzującej sie zmiennością w czasie i w przestrzeni, to zmiany te dotyczą także rynku pracy, od poziomu lokalnego, przez regionalny, do krajowego. Celem artykułu jest wykazanie centralności i peryferyjności regionalnego rynku pracy rozpatrywanego na przykładzie konurbacji katowickiej oraz wybranych miejskich rynków pracy a także zmienności tego dualizmu w kolejnych etapach przemian owych rynków pracy. Można wskazać, ze o ile od drugiej polowy XVIII w. do okresu międzywojennego występował dośrodkowy model rynku pracy, o tyle w latach 50. i 60. XX w. na poziomie regionalnym zaznaczyły sie tendencje odśrodkowe, związane z realizacja planu regionalnego województwa (1951–1953), a w nim idei deglomeracji. Spowodowało to zróżnicowanie rozwoju rynku pracy poszczególnych miast konurbacji katowickiej, prowadząc do większej złożoności układu centrum–peryferie. Na styku obszarów centrum i peryferii pojawił sie obszar subcentrum charakteryzujący sie dynamicznym rozwojem. Dekada lat 70. charakteryzowała się wzmacnianiem rynku pracy, zwłaszcza we wschodniej części konurbacji katowickiej. Nastąpił zatem rozwój subcentrum, które składa sie z dwóch części: zachodnia tworzą górnicze miasta na zachód i południe od Gliwic, zaś na wschodzie powstał duży ośrodek pracy w Dąbrowie Górniczej oraz rozwinęło sie górnictwo węglowe w Bieruniu i Lędzinach. Transformacja gospodarcza osłabiła rozwój ośrodków północnego obrzeza konurbacji. Zarówno model regionalnego, jak i miejskich rynków pracy wskazują na zmienność układu centrum–peryferie w zakresie funkcjonowania rynku pracy.
EN
This paper is an attempt to compare the concepts of centrality and peripherity with labour market problems. If a labour market is a constituent of social-economic sphere showing spatial and temporal changes, these changes include also labour market from local level, through regional one, to national level. The aim of the paper is to show centrality and peripherity of regional labour market with special reference to Katowice conurbation and selected urban labour markets in this conurbation, and also to reveal changeability of this dualism in the succeeding stages of transformations of these labour markets. The most important feature of the regional labour market model in the area of Katowice conurbation is fact that since the 1750s to the 1930s a centripetal model of labour market occurred, whereas in the 1950s and 1960s decentralizing trends occurred connected with realization of regional plan of the Silesian Province (1951–1953) including deglomeration ideas. This caused differentiation of job market development in individual towns of Katowice conurbation leading to greater complexity of centre-peripheries system. At the contact zone of the centre and peripheries a new area of subcentre originated showing dynamic development. The decade of the 1970s intensified the labour market, especially in the eastern part of the conurbation. Further development of the subcentre took place and this area divided into two parts: the western part which is composed of coal-mine centres located west and south of Gliwice, and the eastern part including a large labour market in Dabrowa Górnicza and coal-mine centres in Bierun and Ledziny. Economic transformation of the Katowice conurbation diminished development of centres of the northern fringe of the conurbation. Both models of regional and urban labour markets indicate changeability of centre-peripheries system of labour market functioning.85-95
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.