Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 5

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Content available remote

Dlaczego zwierzęta coś wiedzą? Zarys socjobiologicznej koncepcji wiedzy

100%
Urbaniak M.
Filozofia i nauka. Studia filozoficzne i interdyscyplinarne
|
2017
|
vol. 5
253-269
PL
Artykuł rekonstruuje pojęcie wiedzy w perspektywie socjobiologicznej. Koncentruję się na wybranych, reprezentatywnych stanowiskach, które rozumieją fenomen wiedzy w kontekście zjawisk logotaksji, neofilii, intencjonalności oraz tzw. teorii umysłu. Celem jest poddanie w wątpliwość pojęcia podmiotu wiedzy, jaki funkcjonuje w tradycyjnej epistemologii i antropologii filozoficznej, oraz poszerzenie zasięgu oddziaływania socjobiologicznej koncepcji poznania i wiedzy we współczesnej filozofii. Artykuł zawiera uwagi metodologiczne; analizę logotaksji jako naturalnej tendencji organizmów do poszukiwania i pochłaniania informacji, charakterystykę neofilii, czyli naturalnej skłonności do stałych zachowań eksploracyjnych, krytyczną dyskusję dotyczącą występowania zjawiska wiedzy i metapoznania wśród zwierząt pozaludzkich; podsumowanie rozważań.
EN
The article reconstructs the notion of knowledge in the sociobiological perspective. This perspective focuses on some selected, representative views, which grasp the phenomenon of knowledge in the context of logotaxis, neophilia and intentionality phenomena and the so-called theory of mind. One of basic aims of the so chosen context is the impeachment of the notion of knowledge subject that functions within traditional epistemology or philosophical anthropology, and the extending of the influence of sociobiological idea of cognition and knowledge in contemporary philosophy. The paper includes introductory methodological remarks, the analysis of logotaxis as a natural tendency to search and absorb some information, the analysis of neophilia as a natural predisposition to permanent exploratory behaviours; a critical discussion on the occurrence of knowledge phenomenon and metacognition among non-human animals; and a recapitulation of the considerations.
2
Content available remote

Wiedza w ujęciu determinizmu memetycznego

100%
Urbaniak M.
Filozofia i nauka. Studia filozoficzne i interdyscyplinarne
|
2017
|
vol. 5
237-251
PL
Artykuł prezentuje próbę przezwyciężenia teoretycznych ograniczeń związanych z rozumieniem i wyjaśnianiem pojęcia wiedzy. Przedstawione tutaj zostanie memetyczne ujęcie problematyki wiedzy, którego pierwszorzędnym celem jest pogłębiona analiza fenomenu wiedzy oraz wzbogacenie dotychczasowego pojęcia wiedzy o krzyżującą się perspektywę przyrodoznawczo-semiotyczną. Kolejnym celem jest próba odpowiedzi na pytanie o istotę wiedzy, sposób jej istnienia oraz zakres występowania. Omawiane są główne właściwości memów, ich cechy charakterystyczne, podstawowe funkcje i możliwa klasyfikacja. Rekonstruowane są również działania memetycznych mechanizmów wiedzy: formy uzewnętrzniania się wiedzy; proliferacji wiedzy; kooperacji i rywalizacji informacji.
EN
The article attempts to overcome some theoretical limitations as regards understanding and explanation of the knowledge notion. I present the memetic perspective of the issue of knowledge. The main aim is to deepen the analysis of knowledge phenomenon and to enrich previous knowledge notion with crossing, natural and semiotical points of view. The next aim is to try to answer the question about the nature of knowledge, the way of knowledge existence and the area of occurrence of knowledge. Some main attributes of memes, their hallmarks, basic functions and possible classification are examined. I also discuss the actions of memetic mechanisms of knowledge: some forms of knowledge externalisation; knowledge proliferation; cooperation and competition of information. At the end of the article there are summative reflections and author’s conclusions.
3
Content available remote

O przyrodniczo-społecznej szkodliwości praktyk łowieckich

100%
Urbaniak M.
Filozofia i nauka. Studia filozoficzne i interdyscyplinarne
|
2020
|
vol. 8/2
159-174
PL
Obecny model gospodarki łowieckiej, skoncentrowany głównie na zabijaniu nie­zliczonych osobników gatunków łownych oraz czerpaniu z tego gratyfikacji finansowej i satysfakcji psychicznej, absolutnie nie spełnia kryteriów zarządzania, które można nazwać zrównoważonym, etycznym i merytorycznie uzasadnionym. Tekst stanowi przegląd argumentów za stanowiskiem, że moralne zło polowania wraz z całą kulturą łowiecką nie są racjonalnie możliwe do usprawiedliwienia. Będę uzasadniał, że nie istnieje żaden sensowny argument za utrzymaniem gospodarki i kultury łowieckiej w bieżącym, archaicznym stanie, wobec czego konieczna jest natychmiastowa reforma systemowa rodzimego modelu gospodarki łowieckiej. Istnieje obszerna lista zarzutów wobec różnych aspektów działań myślowych, które zostaną tutaj przedstawione i krótko scharakteryzowane. Zreformowana instytucja łowiecka, wyposażona w weterynaryjnie przeszkoloną służbę, powinna chronić interesy dzikich zwierząt poprzez metody łagodzenia konfliktów na linii człowiek-zwierzę, a więc poprzez odławianie, płoszenie, wygradzanie czy bioasekurację, wraz z profesjonalną utylizacją zainfekowanych zwłok zwierzęcych. Główną rekomendacją dla skostniałej tradycji łowieckiej jest apel o posłuchanie głosu specjalistów, reprezentujących nauki przyrodnicze.
4
Content available remote

Filogenetyczne uzasadnienie zjawiska rozumienia oraz wiedzy proceduralnej i deklaratywnej

100%
Urbaniak M.
Filozofia i nauka. Studia filozoficzne i interdyscyplinarne
|
2016
|
vol. 4
259-274
PL
W artykule uzasadniam funkcjonujący głównie w dziedzinie hermeneutyki fenomen rozumienia z pozycji naturalistycznie zorientowanej filozofii. Konsekwencją tej próby będzie naturalistyczne spojrzenie na zjawisko wiedzy oraz na pojęcie wiedzy funkcjonujące w tradycji analitycznej. Głównym celem pracy jest krytyczna analiza tezy mówiącej, że choć egzystencjał rozumienia jest źródłem zdolności wyjaśniania poprzez wiedzę teoretyczną i praktyczną, to zarówno zdolność wyjaśniania jak i umiejętność rozumienia stanowią struktury bytowo-poznawcze o podłożu filogenetycznym, które wyłoniły się w procesie ewolucji gatunków. Efektem rozważań jest teza, że deklaratywna wiedza-że oraz proceduralna wiedza-jak również posiadają swoje źródła w procesie filogenetycznym. Dalszym celem pracy jest próba doprecyzowania pojęcia wiedzy z perspektywy filozofii naturalistycznej jako alternatywy dla tradycyjnej koncepcji wiedzy przedstawionej w Platońskim Teajtecie.
EN
The article attempts to justify the phenomenon of comprehension—functioning generally in Heidegger’s and Gadamer’s hermeneutics—from the perspective of naturalistically oriented philosophy. As a consequence, a naturalistic perspective is proposed — presented by Dennett, Lorenz, Wuketits, Vollmer—on the phenomenon of knowledge and the notion of knowledge functioning in the analytic tradition. More precisely, the basic aim of this article is a critical analysis of the thesis saying that even though the way of being called “comprehension” is the source of explanation by theoretical and practical knowledge, the explanation and understanding capacities are onto-cognitive structures with a phylogenetic basis. These structures emerged in the process of evolution. As a result of above reflection there is thesis: declarative knowing-that and procedural knowing-how have also their sources in the phylogenetic process. This work also attempts to clarify the notion of knowledge from a naturalistic point of view, as an alternative to the conception of knowledge presented in Plato’s Theaetetus.
5
Content available remote

Spojrzenie na zdolności hermeneutyczne człowieka z perspektywy zoologicznej

100%
Urbaniak M.
Filozofia i nauka. Studia filozoficzne i interdyscyplinarne
|
2018
|
vol. 6
117-131
PL
Artykuł jest próbą prezentacji poglądów filozoficznych na pochodzenie ludzkiej zdolności interpretacji i rozumienia znaczeń. Autor inspiruje się wynikamy współczesnych nauk biologicznych, kognitywistycznych i psychologicznych, w świetle których można przeciwstawiać się koncepcjom hermeneutycznym, jakie tkwią w nowożytnej tradycji antropocentrycznej. Chciałbym zarysować wyjaśnienie statusu bytowego tzw. kompetencji hermeneutycznych w formie znaturalizowanej, która nie unika płynnego stopniowania struktur czy umiejętności podmiotowych bez popadania w trywialny redukcjonizm. Będę twierdził, że choć pełne ukształtowanie procesów rozumienia pozostaje zarezerwowane dla konkretnych grup spośród gatunku ludzkiego, to można racjonalnie uzasadnić, że u odmiennych gatunków zwierząt i bezpośrednich przodków człowieka mamy już do czynienia z elementami hermeneutycznych kompetencji, które legły u podstawy pojęcia Dasein. Jeżeli zasadniczym problemem książki Konrada Lorenza Odwrotna strona zwierciadła była próba rekonstrukcji historii naturalnej ludzkiego poznania i polemika z tradycją Kanta co do istoty poznania, to niniejsza praca stanowi zalążek refleksji nad naturalną historią ludzkiego rozumienia oraz nad polemiką z antropocentryczną hermeneutyką filozoficzną. Głównym celem pracy jest przyjrzenie się hipotezie, jakoby podmiotowe egzystencjały rozumienia, nastrojenia czy bycia-w-świecie można było ujmować w formie naturalnych adaptacji organizmów ludzkich i pozaludzkich.
EN
The article attempts to present the philosophical idea of origin of human capability to interpret and understand meanings. I am inspired by the results of contemporary cognitive and natural sciences as well as psychology. In view of those sciences one can defy hermeneutical concepts, which are embedded in the modern anthropocentric tradition. I would like to explain the ontological status of so-called hermeneutical skills in a naturalized form that does not avoid the continuous gradation of subject’s structures or abilities without falling into trivial reductionism. I demonstrate that the comprehensive formation of understanding processes is reserved for particular groups of human beings. However, it can be justified that different animal species and direct human ancestors are equipped with some elements of hermeneutical skills. These skills are a ground of the notion of Dasein. This paper begins my reflection on the natural history of human understanding and on polemics with anthropocentric philosophical hermeneutics. The basic aim of this work is to closely consider the hypothesis which states that the fundamental aspect of human existence (primordial modes) such as comprehension, attuning towards meanings or being-in-the-world can be grasped as natural adaptations of human and non-human organisms.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.