Search results

1

A microparadigm and a scientifi c microcommunity – Kuhn revisited

100%

Kołtun A.

Zagadnienia Naukoznawstwa

|

2015

|

vol. 51

|

issue 1(203)

59-72

EN

Nearly half a century ago Thomas Kuhn’s ‘The Structure of Scientifi c Revolutions’ marked a major turn in understanding the nature, organization and change in science. Ever since, the concept of a scientifi c community has been undergoing some profound transformations which virtually resulted in its abandonment in the studies of science. In this paper I put forward a concept of a scientifi c microcommunity, accompanied and concurrently created by an adequate microparadigm. The approach presented here stems from the very roots of Kuhn’s conception, yet aims to avoid some of its most serious shortcomings. The ‘micro’ prefi x does not refl ect only upon a size of a community, nor solely on level of analysis. It acknowledges of all the regular scientifi c activities and transformations that occur within paradigms, but do not necessarily lead to total revolutions or fundamental incommensurability. In consequence, it admits a vision of science as both theory- and problem-driven, shaped by communities which are closely bound to certain micro-models of the world, but at the same time remain context-dependent and open to changes.

PL

Prawie pół wieku temu praca Thomasa Kuhna pt. „Struktura rewolucji naukowych” wyznaczyła zasadniczy zwrot w rozumieniu charakteru, funkcjonowania i rozwoju nauki. Od tego momentu pojęcie wspólnoty naukowej ulegało wielu przeobrażeniom, które spowodowały, że właściwie zniknęło ono z obszaru studiów nad nauką. W artykule przedstawiam koncepcję mikrowspólnot naukowych oraz towarzyszących im mikroparadygmatów. U podstaw prezentowanego podejścia leżą najważniejsze założenia koncepcji wypracowanej przez Kuhna. Niemniej ma ono również na celu uniknięcie niektórych z jego najpoważniejszych niedociągnięć. Przerostek „mikro” nie odzwierciedla tutaj jedynie wielkości wspólnoty naukowej, ani nie odnosi się tylko do poziomu analizy. Pozwala on natomiast rozpoznać zarówno „normalne” praktyki naukowe, jak i rozmaite przemiany zachodzące w ramach paradygmatów; przemiany, które nie muszą prowadzić do rewolucji czy zasadniczej niewspółmierności. W rezultacie, prezentowane tu stanowisko umożliwia spojrzenie na naukę jako rozwijającą się zarówno poprzez teorie, jak i rozwiązywanie praktycznych problemów, oraz ukształtowaną przez wspólnoty, które są ściśle powiązane z określonymi mikro-modelami świata, a jednocześnie pozostają zależne od swojego otoczenia i otwarte na zmiany.

2

„Obiektywność skonstruowana”? Kategoria obiektywności w postkonstruktywistycznych studiach nad nauką i technologią

100%

Kołtun A.

Zagadnienia Naukoznawstwa

|

2015

|

vol. 51

|

issue 2(204)

157-166

PL

Celem artykułu jest zarysowanie kategorii obiektywności z perspektywy postkonstruktywistycznych studiów nad nauką i technologią. Choć są to koncepcje odrzucające klasyczne ujęcia wiedzy i nauki, namysł nad obiektywnością zajmuje w nich istotne miejsce. Wypracowane w nich rozumienie tego pojęcia zakłada jej „konstruowany” charakter, a zarazem podkreśla związki ze swoiście pojmowaną rzeczywistością. Obiektywność stanowi więc właściwość wytworów naukowych, uzyskanych w toku skomplikowanych laboratoryjnych praktyk, których zakres i charakter jest nieustannie ograniczany poprzez tzw. materialny opór rzeczywistości, widoczny w działaniach maszyn i instrumentów badawczych. Za przykłady tak rozumianego podejścia do kategorii obiektywności posłużą w artykule stanowiska wypracowane przez Bruno Latoura i Andrew Pickeringa.

EN

The aim of the article is to present the notion of objectivity from the standpoint of the postconstructivist Science and Technology Studies. Although these approaches deny the classical understanding of knowledge and science, refl ection upon objectivity remains an important point of their interest. Objectivity is assumed to be of a “constructed” character, yet at the same time as bearing a relation to a specifi cally understood independent reality. Thus, it is a quality of a scientifi c result, itself achieved in the course of complex laboratory practices which are constantly delimited by the so-called material resistance of reality, exercised by means of various machines and instruments. The examples of such standing towards the notion of objectivity are provided with the conceptions of Bruno Latour and Andrew Pickering.

3

„Nauka rozszerzona” – agory, laboratoria, maszyny społeczne

100%

Kołtun A.

Filozofia i nauka. Studia filozoficzne i interdyscyplinarne

|

2015

|

vol. 3

301-316

PL

Coraz częściej zmiany zachodzące w funkcjonowaniu współczesnej nauki są postrzegane w kategoriach jej rozszerzania pod kątem obszarów zainteresowania, wielości i różnorodności zaangażowanych aktorów czy przekraczania granic dyscyplin. Równolegle do tych zmian pojawiają się pytania dotyczące tego, gdzie i w jaki sposób powstaje wiedza naukowa, a także problem dookreślenia kryterium naukowości. W artykule zostaną przedstawione wybrane koncepcje z zakresu studiów nad nauką i technologią, w których szczególną uwagę poświęca się przestrzeniom (fizycznym, organizacyjnym, kulturowym), w których ma powstawać wiedza uznawana za naukową. Ostatecznie, wydaje się, że to właśnie specjalny sposób organizacji działalności naukowej w specyficznych przestrzeniach stanowi obecnie jedną z podstaw dla odróżniania nauki od nienauki.

EN

The transformations in the functioning of contemporary science are recognised more and more often in the categories of extension of its areas of inquiry, heterogeneity of the engaged actors, and crossing the disciplinary boundaries. Along with these changes there arise questions concerning where and how exactly scientific knowledge emerges as well as the problem of defining the criteria of sciencehood. The article aims to present selected conceptions from the area of Science and Technology Studies; such ones which focus their attention to diverse spaces (of material, organisational and/or cultural kinds) in which supposedly scientific knowledge emerges. Altogether, it seems that these are both the organisational mode and the specific spaces that can currently serve as a basis for discerning science from nonscience.

Refine search results

2 Zagadnienia Naukoznawstwa

1 Filozofia i nauka. Studia filozoficzne i interdyscyplinarne

3 Kołtun A.

3 2015

A microparadigm and a scientifi c microcommunity – Kuhn revisited

„Obiektywność skonstruowana”? Kategoria obiektywności w postkonstruktywistycznych studiach nad nauką i technologią

„Nauka rozszerzona” – agory, laboratoria, maszyny społeczne