Results found: 1

Search results

Sort By:

Limit search:

Roman military sentry posts in Crimea. New discoveries?

100%

KARASIEWICZ-SZCZYPIORSKI R.

Światowit

2012

vol. Tom VII (XLVIII), fasc. A

93-99

Hачиная с 1997 года совместной экспедицией Института Археологии варшавского университета и на-ционального заповедника «херсонес таврический» проводятся работы, в результате которых было обнаруже¬но несколько памятников археологии, связанных с присутствием римских войск в крыму. Было исследовано святилище Юпитера долихенав Балаклаве-кадыковке. выявлены остатки двух наблюдательных башен, расположенных вдоль хребта сапун-горы, которые вошли в нaучную литературу под названиями: казацкая и кавказ. Карагач - поиск следующей наблюдательной башни С участием. Т. Сарновского и О.Я. Савели Открытие двух почти идентичных постов, снабжённых наблюдательной башней позволило опре-делить, что: • Они не были элементами оборонительной системы (limes), а являлись изолированными военными пунктами, приспособленными к круговой обороне. • Они сооружены по одному образцу. размеры всей постройки и расположенной в её центре башни в обоих случаях те же самые, а сухой ров, окружающий каждый из постов, в разрезе имеет форму буквы V. • расстояние между известными нам постами равно 2 римским милям. Если принять, что самый близкий форт нахо-дился в кадыковке, то место было выбрано идеально для блокады доступа в балаклаву и находящийся там порт. Б то же время, расположенное таким образом укрепление, имело очень ограниченный обзор пригра¬ничной зоны. рельеф местности в балаклавской долине позволяет из кадыковки видеть только самые высокие возвышенности, находящиеся вблизи границы сельской территории Херсонеса. С этой перспективы сигнал о приближении врага мог быть замеченным в форте только с двух вершин: с южного края Сапун-горы, на-зываемого карагач, или с расположенной далее на юг одинокой высоты Горная. Третий наблюдательный пост мог быть распо-ложен на вершине карагач. Б таком случае «в системе раннего предостережения» расстояние между данным пунктом и предыдущим, расположенным в урочище кавказ, составляет также 2 римские мили! О существо-вании на данном участке руин башни с окружающей её стеной сообщает швейцарец Франсуа Дюбуа де Мон- пере, путешествующий в XIX веке по крыму. С целью проверки нашего предположения в ав¬густе 2008 года на высоте карагач были осуществлены предварительные раскопки. Б результате обнаружены только плохо сохранившиеся следы каменной застройки из нерегулярных глыб известняка. Немногочисленные фрагменты керамики датируют выявленные остатки VIII-IX вв. к сожалению, не представляется возможным установить как далеко от места наших исследований возвышалась постройка, упомянутая швейцарским путешественником. Б связи с неудачей археологических изысканий донесение Франсуа Дюбуа де Монпере остаётся самым важным аргументом в пользу представ-ленной выше теории. Чатыр-Даг - неизвестный римский форт на Южном берегу Крыма С участием В.Л. Мыца и А. Лысенко Первым открытым римским укреплением в крыму, на котором проводились раскопки, является форт на мысе Ай-Тодор, который отождествляют с ан-тичным пунктом под названием Charax. По соседству с фортом, среди всего прочего, обнаружен варварский могильник, расположенный сразу за стенами. Среди характерных черт могильника следует упомянуть: все-общую кремацию, помещение праха в амфоры, а также наличие железных инструментов, элементов вооружения и снаряжения. Подобные могильники в крыму являются абсолютно исключительными. Самым близким по типу, исследованным и доступным в публикациях, является могильник Чатыр-Даг. кажется существенным в данном случае вопрос - соседство могильника и форта на мысе Ай-Тодор является случайным? Б литературе появляются мнения, что около укреплений хоронили особы, принадлежа-щие варварскому гарнизону, размещённому в III веке после эвакуации римских отрядов. Если это так, то су-ществование могильника типа «Ай-Тодор» в месте, где отсутствуют следы римского форта, должно склонить к поискам такого укрепления. Именно для этого в 2007 году была проявлена инициатива проведения исследований в окрестностях одного из могильников, схожесть которого с некрополем на мысе Ай-Тодор не вызывает сомнений. Три участка каменных валов, значительно более массивных по сравнению с остальными такого типа конструкциями, которые встречаются в окрестностях, расположены таким образом, что могут представлять собой фрагменты одного укрепления. Б любом случае, они проходят на территории, подходящей для обороны. речь идёт, прежде всего, о принуждении потенци-ального противника к атаке под гору. Такой важной чертой не обладают другие каменные насыпи на иссле-дуемой территории. Важным аргументом в пользу тезиса, что имеем дело с остатками стен, являются находки отдельных, хорошо обработанных блоков, разбросанных поблизости от сохранившихся валов. Это огромные блоки, один из которых даже был подготовлен как элемент конструкции, обладающей тупым углом. Аетом 2008 года нами были продолжены иссле-дования. в начале был выявлен наиболее хорошо сохранившийся участок предположительной стены. в выбранном месте снят дерновый слой, сорная трава и листья, опавшие с ближайших деревьев и слежавшиеcя со временем. в результате расчистки поверхности удалось обнаружить лицо стены, проходящее по прямой линии. Местами это был только один ряд массивных каменных глыб. Однако, на некоторых участках исследуемой структуры сохранились камни другого лица и третьего ряда кладки, считая от поверхности грунта. Предположительный, самый высокий пункт линии укреплений проходит по территории, занятой могильником Чатыр-Даг, который принадлежит типу Ай-Тодор. Согласно с ситуацией несохранившийся или недостроенный участок стены должен быть более ранним по сравнению с могильником, функционирующим в III-IV вв. Если так, то стена может являться одновременной укреплениям на мысе Ай-тодор. в результате проводимых до настоящего времени исследований без осуществления масштабных рас-копок напрашиваются два заключения: • Некоторые валы по соседству с могильником создают впечатление остатков оборонительной стены. • Скорее всего, строительство предполагаемых укреп-лений никогда не было закончено. В пользу последней теории свидетельствует, между прочим, существование только фрагментов стен, а также разброс отдельных обработанных блоков на некотором отдалении от сохранившихся валов. может быть строительный материал был брошен по дороге на строительную площадку? Гипотеза о незаконченной инвестиции, помогла бы объяснить - почему так мало археологических находок сопровождают предполагае-мые укрепления. на территории форта, который не был заселён или был использован очень короткое вре¬мя не было постоянной внутренней застройки и нагромождения отходов жизнедеятельности (например керамики). Следует подчеркнуть, что собранные до настоящего времени материалы не позволяют однозначно утверждать, что на памятнике археологии Чатыр-Даг, подобно как на мысе Ай-тодор, могильник с трупосожжением был размещён рядом с более ранним римским фортом. Однако, открытые и задокументированные остатки предполагаемой стены, являются новым фактом в дискуссии на тему присутствия римлян на Южном берегу Крыма. Конкретную информацию для освещения данного вопроса могут дать будущие раскопки.

Od 1997 roku wspólna ekspedycja Instytutu Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego i Muzeum Chersonez Taurydzki odkrywa kolejne budowle związane z obecnością wojsk rzymskich na Krymie. Przebadano świątynię Jowisza Dolicheńskiego w Bałakławie-Kadykowce. Odsłonięto pozostałości dwóch wież obserwacyjnych położonych wzdłuż grzbietu Sapun-gora. Stanowiska te noszą w literaturze nazwy: Kazackaja i Kavkaz. Karagac - poszukiwania kolejnej wieży obserwacyjnej Przy współpracy T. Sarnowskiego i O. Savelii Odkrycie dwóch niemal identycznych posterunków wyposażonych w wieże obserwacyjne pozwoliło ustalić, że: • Nie były one elementami systemu obrony linearnej (limes), a jedynie izolowanymi umocnieniami dostosowanymi do obrony okrężnej. • Wykonano je według tego samego wzoru. Wymiary całego założenia i położonej centralnie wieży są w obu przypadkach takie same, a suchy rów otaczający każdy z posterunków ma w przekroju kształt litery V. • Odległość między znanymi posterunkami wynosi 2 mile rzymskie. Jeśli najbliższy fort znajdował się w Kadykowce, miejsce było doskonale wybrane, aby blokować dostęp do Bałakławy i znajdującego się tam portu. Jednocześnie tak położone umocnienie miało bardzo ograniczoną obserwację przedpola. Ukształtowanie terenu w Dolinie Bałakławskiej powoduje, iż z Kadykovki można było dostrzec jedynie najwyższe wzniesienia sąsiedniego pogranicza wiejskiego terytorium Chersonezu. Z tej perspektywy sygnał o nadchodzącym wrogu mógłby dotrzeć do fortu tylko z dwóch wzniesień: południowego krańca Sapun-gory, zwanego Karagac, lub położonego dalej na południe samotnego wzgórza Gornaja. Jako możliwe miejsce położenia trzeciej wieży wytypowany został Karagac. Odległość pomiędzy nim a poprzednim w „systemie wczesnego ostrzegania” Kavkazem wynosi także 2 mile rzymskie! O istnieniu w tej okolicy ruin wieży wraz z otaczającym murem donosił w XIX wieku podróżujący po Krymie Szwajcar - Francois Dubois de Montpereux. Weryfikację wykopaliskową przeprowadzono w sierpniu 2008. Natrafiono jedynie na źle zachowane relikty budowli kamiennej z nieregularnych brył wapienia. Nieliczne towarzyszące fragmenty ceramiki datują odsłonięte pozostałości na VIII-IX w. Nie sposób ustalić, jak daleko od miejsca naszych badań wznosiła się budowla wzmiankowana przez szwajcarskiego podróżnika. Wobec fiaska poszukiwań archeologicznych relacja Francois Dubois de Montpereux pozostaje najważniejszym argumentem na korzyść przedstawionej powyżej teorii. Catyrdag - nieznany fort rzymski na południowym wybrzeżu Krymu Przy współpracy V. Myca i A. Łysenki Pierwszym odkrytym i przebadanym wykopaliskowo rzymskim umocnieniem na Krymie był fort na przylądku Ay-Todor, utożsamiany z antyczną nazwą Charax. W sąsiedztwie fortu natrafiono m.in. na położone tuż za murami cmentarzysko barbarzyńskie. Wśród cech charakterystycznych wymienić należy: powszechną kremację, składanie prochów w amforach, a także obecność wśród wyposażenia żelaznych narzędzi i elementów uzbrojenia. Podobne cmentarzyska są na Krymie absolutnie wyjątkowe. Najbliższe typologicznie, przebadane i dostępne w publikacjach, jest cmentarzysko Catyrdag. Istotne wydaje się pytanie, czy sąsiedztwo cmentarzyska i fortu na przylądku Ay-Todor jest tylko przypadkowe? W literaturze pojawiają się głosy, że obok umocnień chowano osoby należące do barbarzyńskiego garnizonu, sprowadzonego w III w. po ewakuacji oddziałów rzymskich. Jeśli tak, to istnienie cmentarzyska typu Ay-Todor w miejscu, gdzie brak śladów fortu rzymskiego, powinno skłaniać do poszukiwań takiego umocnienia. Właśnie dlatego zainicjowane zostały badania w okolicy jedynego cmentarzyska, którego podobieństwo do nekropoli Ay-Todor nie budzi wątpliwości. Trzy odcinki wałów kamiennych, znacznie masywniejsze od pozostałych tego typu konstrukcji spotykanych w okolicy, są położone w ten sposób, że mogą stanowić fragmenty jednego umocnienia. W każdym przypadku biegną w terenie dogodnym do obrony. Chodzi przede wszystkim o zmuszenie potencjalnego przeciwnika do ataku pod górę. Tej ważnej cechy pozbawione są inne nasypy kamienne w okolicy. Ważny argument na korzyść tezy, iż mamy do czynienia z pozostałościami murów, stanowią znaleziska pojedynczych, dokładnie obrobionych bloków, rozrzucone w pobliżu zachowanych wałów. Są to ogromne bloki, z których jeden był nawet przygotowany jako element konstrukcji posiadającej kąt rozwarty. Powrót do prac latem 2008 pozwolił wytypować najlepiej zachowany odcinek domniemanego muru. W wybranym miejscu usunięto darń, chwasty i nagromadzone latami liście z pobliskich drzew. W wyniku oczyszczenia powierzchni udało się uchwycić biegnące po linii prostej lico muru. Miejscami był to tylko jeden rząd masywnych brył kamienia. Część badanej struktury zachowała jednak kamienie lica drugiego i trzeciego rzędu, licząc od powierzchni gruntu. Domniemany najwyższy punkt linii umocnień biegnie po terenie zajętym przez cmentarzysko Catyrdag należące do typu Ay-Todor. Wobec takiej relacji niezachowany lub niedobudowany odcinek muru musiałby być wcześniejszy od cmentarzyska funkcjonującego w III-IV w. Jeśli tak, to mur może być współczesny umocnieniom na przylądku Ay-Todor. Po dotychczasowych badaniach niewykopaliskowych nasuwają się dwie konkluzje: • Niektóre wały w sąsiedztwie cmentarzyska robią wrażenie pozostałości muru obronnego. • Najprawdopodobniej budowy domniemanych umocnień nigdy nie ukończono. Za tą ostatnią teorią przemawiałoby m.in. istnienie jedynie fragmentów postulowanego obwodu murów oraz rozproszenie pojedynczych, obrobionych bloków, w pewnym oddaleniu od zachowanych wałów. Być może budulec porzucono po drodze na plac budowy? Hipoteza o pozostawieniu nieukończonej inwestycji wyjaśniałaby, dlaczego tak mało znalezisk ruchomych towarzyszy domniemanym umocnieniom. Fortowi, który nie został zasiedlony lub był użytkowany bardzo krótko, nie towarzyszyła trwała zabudowa wewnętrzna ani nagromadzenie odpadów (np. ceramiki). Należy podkreślić, że zgromadzone dotychczas materiały nie pozwalają jednoznacznie stwierdzić, iż na stanowisku Catyrdag, podobnie jak na przylądku Ay-Todor, cmentarzysko ciałopalne ulokowano obok wcześniejszego fortu rzymskiego. Odkryte i zadokumentowane pozostałości domniemanego muru stanowią jednak nowy argument w dyskusji na temat obecności Rzymian na południowym wybrzeżu Krymu. Rozstrzygniecie w tej kwestii przyniosą być może przyszłe wykopaliska.

Refine search results

1 Światowit

1 KARASIEWICZ-SZCZYPIORSKI R.

1 2012

Search results

Roman military sentry posts in Crimea. New discoveries?