Search results

1

Czy Bóg Starego Testamentu ma surowe oblicze? Hebrajska Biblia a przemoc

100%

DZIADOSZ K. D.

Ethos. Kwartalnik Instytutu Jana Pawła II KUL

|

2014

|

vol. 27

|

issue 2 (106)

EN

The problem of violence in the Old Testament belongs among the most difficult and most vital issues of theology which have occupied not only professional exegetes, but generally believers of Judaism and Christianity, the faith of the latter based on the Gospel of Jesus Christ. Indeed some Biblical texts are a source of numerous controversies due to the drastic scenes of violence and cruelty they include. Even more dubious and problematic are the Old Testament strict laws which command Israelites to do violence against other peoples and believers of other religions. The most acute problem, however, is that of the interpretation of the traditions which, directly or indirectly, associate violence with the God YHWH.In the succeeding sections of the article, the author focuses on giving the interpretation key to these difficult traditions. He discusses the origin of violence and cruelty according to the Bible and describes their most important forms and manifestations, as well as the Old Testament image of the YHWH God seen through the prism of the violent acts present in the Biblical narration. Translated by Dorota Chabrajska

PL

Problem przemocy na kartach Pisma Świętego Starego Testamentu należy do najtrudniejszych kwestii teologicznych, z jakimi od wieków borykają się nie tylko egzegeci, ale też wyznawcy judaizmu, a przede wszystkim opierający się na nauce Chrystusowej Ewangelii chrześcijanie. Niewątpliwie lektura niektórych tekstów biblijnych jest źródłem wielu kontrowersji z uwagi na obecne w nich drastyczne sceny gwałtu i okrucieństwa. Jeszcze więcej wątpliwości i pytań budzą surowe prawa nakazujące członkom narodu wybranego przemoc wobec obcych ludów i innowierców. Największy problem stanowi jednak interpretacja tych tradycji, które przemoc wiążą bezpośrednio lub pośrednio z Bogiem JHWH. Poszukiwanie właściwego klucza interpretacyjnego do tych trudnych tradycji stanowi treść kolejnych etapów artykułu. Autor omawia ponadto biblijną genezę gwałtu i okrucieństwa, ich najważniejsze przejawy oraz formy, a także starotestamentowy obraz Boga JHWH widziany przez pryzmat przemocy.

2

„Nie będę się wstydził osłonić przyjaciela” (Syr 22, 25). Przyjaźń w biblijnych tradycjach Starego Testamentu

100%

DZIADOSZ K. D.

Ethos. Kwartalnik Instytutu Jana Pawła II KUL

|

2013

|

vol. 26

|

issue 3 (103)

EN

Friendship as a Biblical idea is relationship based in attraction in which persons are drawn together by the recognition of, and desire to share, something good and appealing in each other. The distinctive mark of friendship is that each person not only wishes for the good of the other but also actively works to achieve it and, because of affection for the friend, finds joy in doing so. Friends have similar interests, beliefs, goals, cares, and commitments. While many Biblical traditions realized that friendship enriches human life, as a subject of serious theological refl ection the theme of friendship is not developed in the Bible – in contrast to the Greek and Roman literature. Where the covenant concept prevails, natural attraction and personal preference appear to be less important than covenant obligations as the bases of relationships between persons. The benefits and requirements of friendship are among the subjects addressed by Israel’s wise men, especially in Proverbs and Ecclesiasticus. The sage stresses loyalty and steadfastness as marks of the true friend (cf. Prov 17:17; 18:24; Eccl 6:14-16) but warns that poverty or adversity often reveals people to be friends in name only (cf. Prov 19:4. 6-7; Eccl 12:9; 13:21; 37:4-5). However, the entire Biblical story of salvation can fittingly be read as a chronicle of God’s befriending love. In creating humans in the divine image and helping them in attaining grace, God calls men and women to friendship with one another and to friendship with God. The covenant that God makes with Israel bespeaks both the affection and intimacy characteristic of friendships, and the expectations and responsibilities that are part of friendships.

PL

Przyjaźń w sensie biblijnym to relacja oparta na potrzebie wzajemnej bliskości osób, które dostrzegają w sobie nawzajem pewne atrakcyjne dobro i pragną się tym dobrem ze sobą dzielić. Cechą szczególną przyjaźni jest nie tylko pragnienie dobra przyjaciela, ale aktywne działanie na rzecz osiągnięcia tego dobra i – ze względu na uczucie żywione wobec przyjaciela – odczuwanie radości, jeśli dobro to zostaje osiągnięte. Przyjaciół łączą zainteresowania, cele, troski i obowiązki. Chociaż w licznych biblijnych tradycjach zdawano sobie sprawę, że przyjaźń ubogaca ludzkie życie, wątek przyjaźni jako przedmiot poważnej debaty teologicznej – w przeciwieństwie do literatury greckiej i rzymskiej – nie jest w Biblii rozwijany. Tam, gdzie dominuje pojęcie przymierza, naturalne przyciąganie i osobiste preferencje jako podstawy relacji między osobami wydają się mniej istotne niż obowiązki, których źródłem jest przymierze. Korzyści i wymogi związane z przyjaźnią należą do tematów, które podejmuje tradycja mądrościowa, przede wszystkim Księga Przysłów i Księga Koheleta. Jako cechy prawdziwego przyjaciela mędrzec podkreśla lojalność i wytrwałość (zob. Prz 17, 17; 18, 24; Koh 6, 14-16), ale ostrzega, że sytuacja ubóstwa czy przeciwności losu często weryfikują przyjaźń i ukazują, że ludzie są przyjaciółmi jedynie z nazwy (zob. (Prz 19, 4.6-7; Koh 12, 9; 13, 21; 37, 4-5). Całą biblijną opowieść o zbawieniu można jednak zasadnie odczytywać jako kronikę Bożej miłości do człowieka, polegającej na przyjaznym z nim obcowaniu. Stwarzając ludzi na swój obraz i niosąc im pomoc poprzez swoją łaskę, Bóg powołuje ich do wzajemnej przyjaźni między sobą oraz do przyjaźni z Bogiem. Przymierze, które Bóg zawiera z Izraelem jest wyrazem zarówno uczucia i bliskości, które są charakterystyczne dla przyjaźni, a także oczekiwań i obowiązków, które należą do jej istoty.

3

„Twoje słowo jest lampą dla moich stóp i światłem na mojej ścieżce” (Ps 119,105). Teologiczna lektura idei światła w tradycjach Starego Testamentu

100%

DZIADOSZ K. D.

Ethos. Kwartalnik Instytutu Jana Pawła II KUL

|

2017

|

vol. 30

|

issue 3 (119)

EN

Light is one of the Hebrew Bible’s most complex symbols and the common literary theme in the ancient Near East civilizations (Sumer, Ugarit, Babylonia, Egypt). In many of its biblical figurative uses, the exact significance of light is uncertain, but often some links to physical light are present. There are four main thematic lines in the biblical concept of light: the integral relationship of light to God, its importance to the world and man, its rich symbolism, and the eschatological dimension.

PL

Koncepcja światła w Biblii Hebrajskiej pozostaje mocno zakorzeniona w religijno-kulturowym i filozoficznym kontekście Bliskiego Wschodu okresu starożytności. Podkreślano wówczas zarówno naturalny i fizyczny aspekt światła, jak również więź tego pojęcia ze światem transcendencji. Światło postrzegane było jako jeden z kluczowych atrybutów Boga (bogów) i symbol Jego (ich) transcendentnej aktywności. Pośród mitycznych ujęć światła w cywilizacjach Ugarit, Sumeru, Babilonii i Egiptu, idea światła w Starym Testamencie wyróżnia się dużym bogactwem terminologii i symboliki, a nade wszystko głębią teologiczną, pozwalającą odczytać jego sens dosłowny i metaforyczny. Treścią niniejszej publikacji jest prezentacja podstawowej kalki pojęciowej związanej z ideą światła w Biblii Hebrajskiej, a także wskazanie na jej fundament teologiczny, który definiuje światłość jako obraz (znak) obecności, doskonałości i wszechmocy Boga, dar Stwórcy dla świata i ludzkości, a także zadatek wiecznej szczęśliwości dla tych, którzy w trakcie swego życia doczesnego okazali wierność swemu Bogu.

4

„I wy byliście przybyszami...” (Kpł 19,34). „Obcy” w religijnym i społeczno-kulturowym kontekście Biblii Hebrajskiej

100%

DZIADOSZ K. D.

Ethos. Kwartalnik Instytutu Jana Pawła II KUL

|

2017

|

vol. 30

|

issue 1 (117)

EN

Regardless of their origin, cultural and social identity, as well as their social status, strangers have always epitomized the alien and puzzling reality of the unknown and the impenetrable. The ‘otherness’ of strangers and their difference contribute to twofold attitudes on the part of members of their host communities. On the one hand, the presence of strangers among us is often perceived as a threat to what we have so far believed to be certain and imponderable, which may release our defense mechanisms, deepen the distance between strangers and us, and provoke mutual aggression. On the other hand, it also happens that strangers awaken in us the feeling of superiority, which in turn makes us want to divest them of their identities and incorporate them into the structures of our society, culture and religion. The present article reconstructs both kinds of attitudes on the examples drawn from the Hebrew Bible. Translated by Dorota Chabrajska

PL

Bez względu na swoje pochodzenie, tożsamość kulturowo-religijną i status społeczny obcy był, jest i będzie dla społeczności, w której się znalazł, uosobieniem tego, co inne, nieznane i niezrozumiałe. Odmienność i oryginalność obcych zwykle budzi dwojakiego rodzaju odczucia i postawy. Obcy często wywołują poczucie zagrożenia i niepewności, które nakazuje traktowanie ich jako konkurentów lub wrogów, co w konsekwencji wyzwala różnego typu mechanizmy obronne, pogłębia dystans i budzi agresję. Zdarza się też, że obcy budzą w nas przekonanie o naszej wyższości, a zatem pragniemy jak najszybciej pozbawić ich odmienności i wcielić w stworzone przez nas struktury społeczne i kulturowo-religijne. Obie te postawy w bardzo specyficzny sposób zostały zaprezentowane w Biblii Hebrajskiej.

5

„Przestraszyłem się, bo jestem nagi” (Rdz 3,10). Geneza ludzkiego lęku w biblijnej relacji o ogrodzie Eden

100%

DZIADOSZ K. D.

Ethos. Kwartalnik Instytutu Jana Pawła II KUL

|

2014

|

vol. 27

|

issue 4 (108)

EN

Fear is permanently inscribed in various dimensions of human existence, and therefore, in the history of humankind, it has always been subject to a multifaceted philosophical and theological reflection. Also the ancient traditions of the Hebrew Bible addressed that issue with due seriousness, pointing not only to the origin of fear and to the multifarious shapes it assumes, but also to some remedial measures which may alleviate its diverse consequences. All the inspired texts that elaborate on the origin of human fear relate it to the multifaceted reality of human sin which substantially affects the quality of the human relationships with God, with oneself, with other human beings, and with the surrounding world. The dependency in question is described, probably most exhaustively, in the Biblical account of the creation and the fall of the first human beings (Gen 2,4:b-3,24), pointing first to the beauty and perfection of God’s work, and then to the causes and the consequences of Adam’s and Eve’s disobedience. One of the leading literary and theological motifs of this Biblical tradition is precisely the issue of human fear. Translated by Dorota Chabrajska

PL

Lęk jest trwale wpisany w różne wymiary człowieczej egzystencji, a w związku z tym od zarania historii ludzkości jest też przedmiotem wieloaspektowej refleksji filozoficznej i teologicznej. Z należytą głębią wypowiadają się na ten temat starożytne tradycje Biblii hebrajskiej, wskazując nie tylko na genezę i wielorakie rodzaje tego złożonego i trudnego dla ludzi zjawiska, ale też na konkretne środki zaradcze, które mogą złagodzić jego różnorakie konsekwencje. Wszystkie teksty natchnione prezentujące genezę ludzkiego lęku wiążą go z wieloaspektową rzeczywistością grzechu, która w realny i głęboki sposób wpływa na jakość ludzkich relacji do Boga, samego siebie, innych ludzi i otaczającego świata. Najpełniej zależność tę ilustruje jahwistyczny opis stworzenia i upadku pierwszych ludzi (Rdz 2,4b-3,24), pokazując najpierw piękno i doskonałość Bożego dzieła, a następnie przyczyny i skutki nieposłuszeństwa Adama i Ewy. Jednym z wiodących motywów literackich i teologicznych tej biblijnej tradycji jest kwestia ludzkiego lęku.

6

Szaleństwo Saula. Obłęd, opętanie czy polityczna intryga?

100%

DZIADOSZ K. D.

Ethos. Kwartalnik Instytutu Jana Pawła II KUL

|

2015

|

vol. 28

|

issue 2 (110)

EN

The motif of madness certainly does not belong among the leading themes of the Hebrew Bible. The Old Testament texts approach the question of madness and insanity with great caution, as if the inspired authors realized the complexity of the phenomena in question and were aware of their supernatural origin. The Bible usually speaks negatively about madness, attributing this term to human behaviors and attitudes which are described today as psychological, emotional, and depressive disorders, as well as spiritual ones, such as being possessed. Every instance of a disturbed balance of mind or personality is seen in the Bible as a result of the working of the hand of God, who has decided to influence the life of a particular individual for reasons he only knows. The tragic story of Saul, the first king of Israel, provides a perfect illustration of this theological truth despite its being presented in many different ways by different historical-Biblical sources. The present article describes selected social, political, literary and theological aspects of the Biblical personality of the son of Kish, as seen from the perspective of his apparent madness, his being rejected and his final suicide. Translated by Dorota Chabrajska

PL

Z pewnością motyw szaleństwa nie należy do wiodących tematów Biblii Hebrajskiej. Teksty Starego Testamentu podchodzą do tej kwestii z wielką ostrożnością, a ich autorzy zdają sobie sprawę ze złożoności tego zjawiska oraz jego ponadnaturalnego pochodzenia. Zazwyczaj Biblia mówi o szaleństwie w jego aspekcie negatywnym, posługując się tym terminem na określenie ludzkich postaw i zachowań, które dziś określamy za pomocą różnego rodzaju dolegliwości i schorzeń: psychicznych, emocjonalno-depresyjnych czy duchowych (opętanie). Biblia za każdym rodzajem emocjonalnego czy osobowościowego niezrównoważenia widzi rękę Boga, który w sobie tylko znanym celu postanawia skutecznie wpłynąć na bieg życia konkretnego człowieka. Doskonałą ilustracją dla tej teologicznej prawdy jest tragiczna historia pierwszego króla Izraela – Saula, którą historyczne źródła biblijne pokazują na różny sposób. Niniejszy artykuł ukazuje społeczno-polityczne, literackie i teologiczne aspekty biblijnej sylwetki syna Kisza widzianej z perspektywy jego obłąkania, odrzucenia i samobójstwa.

Refine search results

6 Ethos. Kwartalnik Instytutu Jana Pawła II KUL

6 DZIADOSZ K. D.

2 2017

1 2015

2 2014

1 2013

Czy Bóg Starego Testamentu ma surowe oblicze? Hebrajska Biblia a przemoc

„Nie będę się wstydził osłonić przyjaciela” (Syr 22, 25). Przyjaźń w biblijnych tradycjach Starego Testamentu

„Twoje słowo jest lampą dla moich stóp i światłem na mojej ścieżce” (Ps 119,105). Teologiczna lektura idei światła w tradycjach Starego Testamentu

„I wy byliście przybyszami...” (Kpł 19,34). „Obcy” w religijnym i społeczno-kulturowym kontekście Biblii Hebrajskiej

„Przestraszyłem się, bo jestem nagi” (Rdz 3,10). Geneza ludzkiego lęku w biblijnej relacji o ogrodzie Eden

Szaleństwo Saula. Obłęd, opętanie czy polityczna intryga?