Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 15

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

Żywotność zapożyczeń wschodniosłowiańskich w gwarach polskich z okolic Lubaczowa (na podstawie pola tematycznego CZŁOWIEK)

100%
Kostecka-Sadowa A.
Rozprawy Komisji Językowej ŁTN
|
2020
|
vol. 68
89-105
EN
In the article the author presents verification the degree of vitality of East Slavonic borrowings in the dialects of south-eastern Małopolska. Based on own field research, confronted the material obtained from the SGP file with the current state of the research, taking into account the generational diversity of the respondents. The collection of material among the younger generation gave the basis for a reliable tracking of changes. This discussions concerns the thematic filed related to man, degrees of affinity, names of body parts. The remaining East Slavic elements are subject to various linguistic changes, which lead to the modification of the meanings of lexemes and shifts in their pragmatic zone. The vitality of East Slavicism in Polish dialects is influenced by the lack of their equivalents in Polish or the presence of word-forming related forms. Civilisational and cultural transformations affect the language of the rural population and the gradual disappearance of the bustle.
PL
Celem artykułu jest zweryfikowanie stopnia żywotności wyrazów wschodniosłowiańskich w gwarach polskich z okolic Lubaczowa. Bazując na własnych badaniach terenowych, skonfrontowałam materiał pozyskany z kartoteki SGP z nowszymi badaniami, uwzględniając zróżnicowanie pokoleniowe respondentów. Pozyskany materiał został zweryfikowany przez badanych z trzech grup pokoleniowych, co dało mi podstawę do wiarygodnego prześledzenia zmian. Omówienie dotyczy pola tematycznego CZŁOWIEK, nazw stopni pokrewieństwa, nazw zawodów i nazw części ciała. Utrzymujące się w gwarach polskich z okolic Lubaczowa elementy wschodniosłowiańskie ulegają różnym zmianom językowym, które prowadzą do modyfikacji znaczeń leksemów i przesunięć w ich strefie pragmatycznej. Na żywotność wschodnioslawizmów w gwarach polskich ma wpływ brak ich odpowiedników w języku polskim czy obecność form pokrewnych słowotwórczo. Przeobrażenia cywilizacyjno-kulturowe oddziałują na język mieszkańców wsi oraz powodują stopniowe zanikanie gwar.
2
Publication available in full text mode
Content available

Wybrane tendencje słowotwórcze w polszczyźnie południowokresowej na przykładzie Mościsk i okolic (Uwagi o zjawiskach słowotwórczych w języku Polaków południowokresowych

100%
Kostecka-Sadowa A.
Socjolingwistyka
|
2013
|
issue 27
153-161
EN
This article is focused on the characteristic of wordbuilding patterns in the Polish dialect of people in the southern borderland. Wordbuilding tendencies of this Polish borderland dialect split into several directions. On the one hand there are many items marked as archaic in Słowniku języka polskiego (Dictionary of the Polish Language). On the other hand includes independent formants and different degrees of productivities of some other formants. Moreover, there are also Ukrainian loan structures and formants. The above mentioned combinations are significant for the dialect and determine its independent character.
3
Publication available in full text mode
Content available

Voprosy onomastiki, t. 15 (№ 1, 2, 3)

100%
Kostecka-Sadowa A.
Onomastica
|
2019
|
vol. 63
340-342
EN
[discussion] Voprosy onomastiki, t. 15 (№. 1, 2, 3), red. Elena L. Berezovič, Ekaterinburg 2018, 227 s., 287 s., 275 s.
4
Publication available in full text mode
Content available

Wpływy polskie w mowie ludności ukraińskiej województwa lwowskiego na przykładzie słownictwa

100%
Kostecka-Sadowa A.
Slavia Occidentalis
|
2018
|
issue 75/1
73-82
EN
The aim of this study is to show some aspects of how Polish loanwords exist in Ukrainian dialects in the rural areas. While in the population from the study area, Ukrainians represent a majority, the community consists of a significant percentage of Polish inhabitants. The article analyses the names of lexical and semantic group names of kitchen utensils for food preparation used in the subdialects of the Nadsiannia boundary area. The origin of the analysed names is given together with parallels with others dialects of the Ukrainian langu
PL
The aim of this study is to show some aspects of how Polish loanwords exist in Ukrainian dialects in the rural areas. While in the population from the study area, Ukrainians represent a majority, the community consists of a significant percentage of Polish inhabitants. The article analyses the names of lexical and semantic group names of kitchen utensils for food preparation used in the subdialects of the Nadsiannia boundary area. The origin of the analysed names is given together with parallels with others dialects of the Ukrainian language.
5
Publication available in full text mode
Content available

Jolenta Brzezińska, Nieznajomi. Na podstawie pierwodruków i materiałów archiwalnych opracowali i do druku podali Marcin Brzeziński, Justyna Kobus, Jerzy Sierociuk, Poznań 2020

100%
Kostecka-Sadowa A.
Poradnik Językowy
|
2020
|
vol. 778
|
issue 9
114-117
6
Publication available in full text mode
Content available

Nazwy wyrobów z mąki w mowie mieszkańców dawnych Kresów Południowo‑Wschodnich (na przykładzie kilku wsi z obwodu lwowskiego)

100%
Kostecka-Sadowa A.
Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica
|
2023
|
issue 18
169-180
EN
The aim of this article is to describe the generational characteristics of flour products in the speech of Poles of the former South‑Eastern borderlands on the example of several villages from the Lviv region. My analyses focus on the dynamics of changes in the functioning of food names. The presented material and its preliminary analyses allow to unambiguously assign many names of dishes to specific generational groups of people studied. Comparison of the discussed names of dishes with the content of SGP showed that many of them are common with Polish dialect in the Poland. Confrontation with the Dictionary of the Ukrainian language and Ukrainian dialectological works from the studied area showed that many words coexist in Ukrainian, for example: buchanka, paska, pampuch, bublik, kałacz, korowaj, zawiwańce, pierożek, blin, palanycia.
7
Publication available in full text mode
Content available

Funkcjonowanie wybranych nazw roślin i grzybów w języku polskiej ludności wiejskiej obwodu lwowskiego

100%
Kostecka-Sadowa A.
Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica
|
2022
|
issue 17
122-131
EN
The purpose of this article is to present and discuss several dialect plant names from the „plant word” thematic field in the speech of the Poles of Lviv region. These are lexical units having no equivalents in other regions of the country or having them in an incomplete range of meaning. The lexis of the dialect in the studied Polish language is also subjected to various foreign influeces, which also must be taken into account when reconstructing the processes that shape the given form in Polish dialects. The generational breakdown shows that dialect plant names in their local meaning will cause significant difficulties for dialect users over time.
8
Publication available in full text mode
Content available

Mechanizmy przejmowania wyrazów niemieckich w polszczyźnie południowokresowej

100%
Kostecka-Sadowa A.
Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica
|
2020
|
issue 15
119-130
EN
The article describes the mechanisms of taking over German words to the conspiracy dialect on the phonetic-flexible and word-forming level. German language borrowings account for a significant percentage of the vocabulary in the conspiracy. Different historical and geographical conditions of the area contributed to this. The mass settlement of Germans in the cities caused the German loans to become more and more numerous and took root unnoticed in the language. The Germanisms presented here show a different degree of dependence on their originals, usually making it difficult, and sometimes impossible, to indicate their sources, which was related to the fact that quite often the source of Polish borrowings were German bustling, environ mental or colloquial expressions.
9
Publication available in full text mode
Content available

Charakterystyka słowotwórcza ekspresywnych nazw człowieka w gwarze polskiej obwodu lwowskiego (wybrane przykłady)

100%
Kostecka-Sadowa A.
Gwary Dziś
|
2020
|
vol. 12
289-297
EN
In the article, the author presents highly emotionally charged names of people with prevailing negative emotions. There are lexemes describing a vain, lazy, and slow man working in the Polish Lvov region. The material basis for the analysis are words of native and foreign origin, typical of this dialect.
PL
Przedmiotem artykułu są ekspresywne nazwy osób o wysokim ładunku emocjonalnym, głównie negatywnym. Są to leksemy określające w gwarze polskiej obwodu lwowskiego człowieka próżnego, leniwego, powolnego oraz wolno pracującego. Podstawę materiałową analizy stanowią wyrazy rodzime i pochodzenia obcego, typowe dla tej gwary.
10
Publication available in full text mode
Content available

Zapożyczenia niemieckie w gwarze spiskiej (na podstawie materiału zgromadzonego w Korpusie spiskim)

100%
Kostecka-Sadowa A.
Gwary Dziś
|
2019
|
vol. 11
EN
The article is an attempt at defining the range of lexical Germanisms in thematic fields in the Spisz dialect. This will allow to indicate which areas were most affected and to determine the numer of borrowings in specific semantic fields. The basis for the discussion is the Corps of Spisz.
PL
Artykuł jest próbą określenia na podstawie gwary spiskiej zasięgu germanizmów leksykalnych w polach tematycznych, które pozwolą wskazać, przez jakie dziedziny życia szerzyły się one najbardziej, z określeniem liczby zapożyczeń w poszczególnych polach semantycznych. Podstawą omówienia jest powstały Korpus spiski.
11
Publication available in full text mode
Content available

Nazwy potraw z mięsa w języku mieszkańców kilku polskich wsi rejonu mościskiego

100%
Kostecka-Sadowa A.
Gwary Dziś
|
2022
|
vol. 15
173-182
EN
The purpose of this article is to discuss the names of meat dishes in the speech of Poles in the south-eastern borderlands. The subject of my research is the nomenclature and generational characteristics of the names of local dishes prepared and eaten as festive meals – meat dishes prepared on Sundays, holidays or during pig slaughter. My analyses revolve around the dynamics of change in the functioning of food names.
PL
 Celem tego artykułu jest omówienie nazw potraw z mięsa w mowie Polaków na dawnych Kresach południowo-wschodnich. Przedmiotem moich badań jest nazewnictwo i charakterystyka pokoleniowa nazw lokalnych potraw przygotowywanych i spożywanych jako posiłki świąteczne – dania z mięsa przygotowywane na niedzielę, święta lub podczas świniobicia. Analizy koncentruję wokół dynamiki zmian w zakresie funkcjonowania nazw pożywienia.
12
Publication available in full text mode
Content available

Leksem siła ‘dużo, wiele’ w gwarach polskich i polszczyźnie południowokresowej

100%
Kostecka-Sadowa A.
Gwary Dziś
|
2023
|
vol. 16
121-130
EN
The aim of the article is to discuss the process of numbering the noun in the Polish dialects and the South Polish language. The basis for the analysis is the noun “siła”, in its original meaning designating cetain objects or phenomena and, in conjunction with other nouns, denoting approximately the numer of items in a set. An analysis of the contexts in which the selected lex occurs shows its multi-stage and multi-directional semantic development, which leads to a shift of words from the noun class to the numeral class. Observing the development of the changes to the meaning of words shows that the numbering of nouns in dialects is similar to that in the general language. The semantic development of quantitative nouns, not only for numerical words, but also for adverbs, distinguishes the dictionary of dialects from the general Polish language.
PL
Celem artykułu jest omówienie procesu numeralizacji rzeczownika w gwarach polskich oraz polszczyźnie poludniowokresowej. Podstawę analizy stanowi rzeczownik siła, który w swoim znaczeniu pierwotnym nazywa konkretne przedmioty czy zjawiska, a w połączeniu z innymi rzeczownikami oznacza w sposób przybliżony liczebność danego zbioru. Analiza kontekstów, w których występuje wyselekcjonowany leksem, pokazuje jego wieloetapowy i wielokierunkowy rozwój semantyczny, którego rezultatemjest przesunięcie wyrazów z klasy rzeczowników do klasy liczebników. Obserwacja ewolucji zmian znaczeniowych wyrazów wykazuje, że numeralizacja rzeczowników w gwarach przebiega podobnie jak w języku ogólnym. Cechą odróżniającą leksykę gwarową od polszczyzny ogólnej jest niestandardowy rozwój semantyczny rzeczowników ilościowych, polegający na wchodzeniu w zależności charakterystyczne nie tylko dla liczebników, ale także dla przysłówków.
13
Publication available in full text mode
Content available

O kilku formalnie podobnych wyrazach w mowie Polaków zamieszkałych w obwodzie lwowskim

100%
Kostecka-Sadowa A.
Poradnik Językowy
|
2024
|
vol. 810
|
issue 1
109-119
EN
The article aims at presenting and discussing several similar words with different meanings in Polish dialects, yet commonly known and used by Polish speakers in the South-Eastern Borderlands. Dictionary research and extensive material documentation show that the words hurba, hurma, ujma are well embedded in the vocabulary resources of respondents who use southern Polish in the South-Eastern Borderlands on a daily basis. Centuries of Polish–Ukrainian contacts have influenced a number of linguistic processes. Direct contacts among the bilingual population enabled a gradual, mutual, usually relatively unconscious acquisition of various linguistic features (including dialectal ones), especially when it comes to vocabulary.
PL
Celem artykułu jest przedstawienie i omówienie kilku wyrazów podobnych znaczeniowo o różnym zasięgu w gwarach polskich, zaś powszechnie znanych w mowie respondentów polszczyzny poludniowokresowej. Badania słownikowe oraz bogata dokumentacja materiałowa pokazują, że wyrazy hurba, hurma, ujma są dobrze osadzone w zasobie słownikowym respondentów posługujących się na co dzień polszczyzną południowokresową. Wielowiekowe polsko-ukraińskie kontakty ludności wpłynęły na szereg procesów językowych. Dzięki bezpośrednim kontaktom ludności dwujęzycznej dochodziło do stopniowego, wzajemnego, na ogół bliżej nieuświadomionego przejmowania różnych cech językowych (w tym gwarowych), zwłaszcza w zakresie słownictwa.
14
Publication available in full text mode
Content available

Słownik języka mieszkańców okolic Pobiedzisk. Przyroda, pod redakcją Justyny Kobus i Anny Migdałek, Wydawnictwo PSP, Poznań 2023

100%
Kostecka-Sadowa A.
Poradnik Językowy
|
2023
|
vol. 807
|
issue 8
89-93
15

Konferencja naukowa Status gwary w języku i kulturze, Kraków, 14–15 września 2015 r.

63%
Kostecka-Sadowa A., Popławski E.
Język Polski
|
2016
|
vol. 96
|
issue 1
135-140
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.