Results found: 2

Search results

Sort By:

Limit search:

Stalinowskie represje wobec Edwarda Kuli, nauczyciela historii, w świetle dokumentów Wojskowego Sądu Rejonowego w Zielonej Górze

100%

Budniak M.

In Gremium. Studia nad Historią, Kulturą i Polityką

2018

vol. 12

197-217

Życie Edwarda Kuli, nauczyciela historii, dyrektora szkoły, zasługuje na opisanie nie tylko dlatego, że stał się ofiarą stalinowskiego terroru, wymierzonego w ideologicznych przeciwników – za takiego uznały go organy komunistycznej sprawiedliwości – ale również dlatego, że uczyniono go obywatelem drugiej kategorii, który po odbyciu kary więzienia zmuszony był do życia na marginesie społecznym . Jego droga była szczególna . Będąc synem chłopa małorolnego, przeszedł wszystkie szczeble edukacji II Rzeczypospolitej, zostając ostateczne absolwentem kierunku historii na Uniwersytecie Jagiellońskim . Jesienią 1945 r . przyjechał do Zielonej Góry i rozpoczął swoją karierą zawodową nauczyciela historii, a następnie dyrektora Szkoły Przemysłowej . Urząd Bezpieczeństwa interesował się nim ze względu na jego wojenne związki z Narodowymi Siłami Zbrojnymi . Edward Kula po kilku latach pracy zdobył silną pozycję i autorytet wśród uczniów i nauczycieli . Władzę to niepokoiło tym bardziej, że nie należał do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej . Postanowiono usunąć niewygodnego dyrektora, wykorzystując do tego celu zeznania dziewięciu uczniów, którzy opowiedzieli funkcjonariuszom UB o tym, że „nie nauczał właściwej historii Polski, bo mówił inaczej niż pisano w gazetach i mówiono w radiu” . Na jego rozprawie (styczeń 1951 r .) pojawili się również uczniowie, którzy przed sędzią wojskowym bronili swojego dyrektora, mówiąc, że „nigdy nie słyszeli, aby źle prowadził swoje wykłady i mówił coś niewłaściwego pod adresem Polski Ludowej” . Sędzia dał wiarę jednak uczniom oskarżającym i skazał Kulę na 4 lata więzienia . Po odbytej karze, Kula nigdy nie odzyskał już utraconej pozycji społecznej . Stan ten trwał do 1991 r ., kiedy Sąd Wojewódzki w Zielonej Górze unieważnił wyrok, stwierdzając, że „prowadząc wykłady z historii”, walczył o niepodległy byt Państwa Polskiego . Po latach dzięki dwóm żyjących uczniów – Walerianowi Piotrowskiemu i Wilhelmowi Skibińskiemu – została przywrócona pamięć niepokornego nauczyciela . W 2016 r . usłyszałem jego historię . Badając akta Wojskowego Sądu Rejonowego w Zielonej Górze, dotarłem do teczki „Sprawa karna przeciwko Edwardowi Kuli” .

The life of Edward Kula, a History and head teacher, deserves describing not only because he became a victim of Stalinist terror, directed at its ideological opponents, as he had been named by the communist authorities, but also because he was made a second-class citizen who, having served a prison sentence, was made to live a life of a social outcast . His life was exceptional . A son of a smallholder, he progressed through all the levels of education in interwar Poland, obtaining a degree in History at Jagiellonian University . In the autumn of 1945 he arrived in Zielona Góra to begin his career as a History teacher, later becoming the head teacher of a school of industry . He became of interest to the secret police for his connections with national armed forces during World War II . After a few years of work, Edward Kula earned a strong position as well as students’ and teacher’s high regard . This, as well as the fact that he was not a member of Polish United Workers’ Party (PZPR), upset the authorities . A decision was taken to eliminate an inconvenient head teacher, using testimony of nine students, who testified that “he did not teach the right history of Poland, as what he said differed from what was written in the papers and said on the radio” . Although students who defended their head teacher before a judge of a military court also appeared during his trial in January 1951, saying that they had “never heard him deliver his lectures badly or say anything inappropriate against People’s Poland”, the judge chose to believe the accusing students and sentenced Kula to four years of prison . Having served the sentence, he never recovered his lost social position . It was not until 1991 that the provincial court of Zielona Góra annulled the sentence, stating that while „giving his lectures in history” he fought for Poland’s independence . Years later, thanks to his two surviving students – Walerian Piotrowski and Wilhelm Skibiński – a rebellious teacher has been commemorated . In 2016 I heard his story . while studying files of Military District Court in Zielona Góra, I found a file “Criminal case against Edward Kula” .

„Ludzie niezłomni” na Środkowym Nadodrzu Rekonesans badawczy

100%

Budniak M.

Studia Paradyskie

2018

issue 28

119-143

Człowiek niezłomny, niepodatny na naciski, niezachwiany w przekonaniach, wierny swoim ideałom i wartościom był realnym zagrożeniem dla systemu stalinowskiego. Rozpoczęto totalną walkę z nim, najpierw poprzez zmianę prawa, następnie eliminując z życia społecznego. Jedyną w miarę skuteczną metodą, były represje. W latach 1950 – 1954 funkcjonował w Zielonej Górze Wojskowy Sąd Rejonowy, w którego jurysdykcji znajowali się mieszkańcy województwa zielonogórskiego. Zgodnie tzw. prawem dekretowym okresu stalinowskiego wydawał on surowe wyroki na osoby cywilne, które dopuściły się wystąpień przeciwko „państwu i władzy ludowej”. Skazywano ludzi za byle błahostki jak również za poważne przestępstwa, np. krytyka rządu, słuchanie audycji radiowych nadawanych w języku polskim z zachodu, zorganizowanie nielegalnego związku, organizacji, zbieranie tajnych informacji i przekazywanie ich na zachód. Kilka osób rozstrzelano, inni szli na długie lata do więzienia. Badając źródła w postaci dokumentów WSR w Zielonej Górze natrafiamy na blisko 200 osób, które zostały poddano represjom w majestacie ówczesnego prawa. Zdecydowana większość z nich z godnością przeszła drogę szykan i tortur. Próbowali niejednokrotnie szukać sprawiedliwości u sędziego wojskowego, po tym, co przeszli w trakcie śledztwa. Jednak sędzia nie widział człowieka we „wrogu klasowym”- miał przed sobą „kontrrewolucjonistę”, którego należało wyeliminować. W artykule przestawiam kilkanaście osób, które na etapie moich obecnych badań zasługują na omówienie – Jan Kudła, Jan Olejnik, Eliasz Mroczek, Jakub Czaja, Kazimierz Kos, Aleksander Szcześniewicz, Aleksander Wiewiór, Stanisław Romanowski, Henryk Stańda, Marian Suchocki, Zbigniew Śliski, Aleksander Kaniowski, Jan Przygoda, Kazimierz Bętkowski, Tadeusz Klara, Stanisław Jaborski, Wacław Worotyński.

An indomitable man, unsusceptible to pressure, of unwavering beliefs in ideals and values, was a real threat to the Stalinist system. A total fight with him was commenced; first by changing the law, then by eliminating him form social life. Repressions were the only method which proved moderately effective. Between 1950 and 1954 Military District Court in Zielona Góra was in session. The court had jurisdiction over the inhabitants of Zielona Góra province. Under the so-called decree law, the court passed harsh sentences on civilians who opposed “the state and People’s authorities”. People were sentenced for trifles as well as serious crimes, e.g. criticising the government, listening to Polish-language radio programmes broadcast from the west, organising an illegal union, organizing and collecting classified information and sending them to the west. Several people were executed by a firing squad, some were imprisoned for years. Such sources as the documents of the Military District Court in Zielona Góra reveal nearly 200 people who were submitted to repression with the full sanction of the law of the day. The vast majority of them faced tortures and harassment with dignity. On many an occasion, they tried to seek justice with the military judge after what they had gone through in investigation. But the judge saw in the “class enemy” nothing more than just a “counter-revolutionary” who was to be eliminated. The article deals with the following people: Jan Kudła, Jan Olejnik, Eliasz Mroczek, Jakub Czaja, Kazimierz Kos, Aleksander Szcześniewicz, Aleksander Wiewiór, Stanisław Romanowski, Henryk Stańda, Marian Suchocki, Zbigniew Śliski, Aleksander Kaniowski, Jan Przygoda, Kazimierz Bętkowski, Tadeusz Klara, Stanisław Jaborski, Wacław Worotyński

Refine search results

1 In Gremium. Studia nad Historią, Kulturą i Polityką

1 Studia Paradyskie

2 Budniak M.

2 2018

Search results

Stalinowskie represje wobec Edwarda Kuli, nauczyciela historii, w świetle dokumentów Wojskowego Sądu Rejonowego w Zielonej Górze

„Ludzie niezłomni” na Środkowym Nadodrzu Rekonesans badawczy