Search results

1

Teatralny wymiar twórczości filmowej Romana Polańskiego

100%

Zmudziński B.

Kwartalnik Filmowy

|

2014

|

issue 87-88

99-112

PL

Realizacja dwóch ostatnich filmów Romana Polańskiego – „Rzeź”, na podstawie sztuki teatralnej Yasminy Rezy i „Wenus w futrze” Davida Ivesa, który dla potrzeb nowojorskiej sceny teatralnej zaadaptował kontrowersyjną przed laty powieść hrabiego Leopolda von Sacher-Masocha – stanowi właściwy moment do podjęcia próby odkrycia korzeni i dookreślenia wpływu szeroko pojętych doświadczeń teatralnych na kształt dzieła filmowego artysty. Zmudziński wykracza poza filmy, które są ekranizacjami sztuk teatralnych, badając oraz porządkując obszary wpływów estetyki teatru i doświadczeń scenicznych reżysera, w tym „poetyki” absurdu, wykorzystania izolowanych przestrzeni, kolistej struktury narracji, skompresowanego czasu, ograniczonej liczby bohaterów pozostających w osobliwych relacjach, wreszcie aktywnego emocjonalnie uczestnictwa odbiorców, osiągającego poziom oryginalnej psychodramy. W obejmującym dwadzieścia pełnometrażowych filmów dziele Polańskiego wyraźnie, choć nie nachalnie, jest obecne „myślenie teatrem”, a o teatralnym nachyleniu jego twórczości świadczy m.in. fakt, że wiele z jego filmów mogłoby z powodzeniem zostać zaadaptowanych na potrzeby realizacji spektakli teatralnych.

EN

The last two films of Roman Polański – „Carnage”, based on a theatrical play by Yasmina Reza and „Venus in Fur” based on David Ives’ play adapted for the New York theatre scene from the story of the count Leopold von Sacher-Masoch – are a good occasion for reconsidering the origins and roots of Polański’s creativity, and in particular the impact of the theatre on Polański’s films. Zmudziński in his analysis goes beyond films that are straightforward adaptation of plays written for the theatre, and examines and orders the areas of influence of the theatre aesthetics and theatrical experience of the director, including the “poetics” of the absurd, the use of isolated spaces, circular structures of narration, compressed time, restricted number of characters remaining in peculiar relationships, and finally emotionally active engagement of the audience, reaching the level of the original psychodrama. Within Polański’s twenty feature films “theatre thinking” is clearly, though not overtly, present. The theatrical inclinations of the director are also confirmed by the fact that many of his films could easily be adapted for the stage.

2

ZAMKNIĘTE PRZESTRZENIE W FILMACH KRÓTKOMETRAŻOWYCH JANA ŠVANKMAJERA – DZIEDZICTWO I KONWERSJA PREINDUSTRIALNEJ WYOBRAŹNI

100%

Zmudziński B.

Studia Humanistyczne AGH

|

2015

|

vol. 14

|

issue 4

EN

Proponowane spojrzenie na problematykę zamkniętych przestrzeni w krótkometrażowych lmach czeskiego artysty Jana Švankmajera stanowi kontynuację badań autora tekstu nad różnymi aspektami twórczości tego najwybitniejszego z żyjących lmowych surrealistów. Tak jak w przypadku pojęcia dialogu, także w odniesieniu do zamkniętych przestrzeni, ten polemiczny kontynuator dzieła malarskiego Giuseppe Arcimboldiego, dokonuje swoistej konwersji idei, którymi w zgodzie z duchem swojej epoki kierował się włoski malarz. Umieszczanie akcji wielu wczesnych lmów Švankmajera w zamkniętych przestrzeniach stanowi istotną część składową obrazu kondycji ludzkiej tak jak ją postrzega artysta: człowieka poddanego mechanizmom destrukcji, żyjącego w dysharmonii, istoty ułomnej, która utraciła zdolność pozostawania w naturalnej relacji zarówno ze swoim bezpośrednim otoczeniem, jak i całym światem.

3

Giuseppe Arcimboldi, Jan Švankmajer i inni. Od gabinetów sztuki i osobliwości do kolekcji filmów jako zbioru dzieł osobliwych (zarys problematyki i tła kulturowego)

100%

Zmudziński B.

Kwartalnik Filmowy

|

2013

|

issue 83-84

163-178

PL

Autor podejmuje próbę zaadaptowania nowożytnego pojęcia gabinetu sztuki i osobliwości dla potrzeb umiejscowienia dorobku kina artystycznego w szeroko pojętym nurcie tradycji kulturowej. Paralelnie do zależności między malarskim fenomenem martwej natury a filmowym fenomenem animacji przedmiotowej Zmudziński odkrywa związki między rozumieniem gabinetu sztuki i osobliwości w twórczości manierysty Giuseppe Arcimboldiego, w kontekście kolekcjonerskiej pasji cesarza Rudolfa II, a funkcjonowaniem tego pojęcia w twórczości surrealisty Jana Švankmajera na tle występowania współczesnych osobliwych kolekcji. Tłem rozważań autor czyni dwa odległe kulturowo i historycznie przykłady: losy relikwii króla Francji Świętego Ludwika IX oraz działalność wystawienniczą kontrowersyjnego anatoma i plastynatora niejakiego dra Gunthera von Hagensa. Dokonując interpretacji twórczości Arcimboldiego i Švankmajera, autor buduje model pięciu poziomów funkcjonowania pojęcia osobliwości w dziełach obydwu artystów. Punktem wyjścia jego konstrukcji jest przyjęcie tzw. interpretacji przedmiotowej w spojrzeniu na relację człowiek – rzeczywistość. W finale rozważań autor stawia tezę, że centralny obszar współczesnej kolekcji filmowych osobliwości wypełniają z jednej strony filmy animowane, zrealizowane techniką animacji przedmiotowej, zaś z drugiej filmy fabularne z osobliwymi protagonistami, którzy tracą podmiotowość (a tym samym także wolność), stając się marionetkami w rękach losu, potężnych, a niezależnych od nich sił, lub – co najdrastyczniejsze – innych ludzi.

EN

In the article an attempt is made to adapt the modern idea of a cabinet of art and curiosities to the need of locating the achievements of art cinema in the context of a widely understood cultural tradition. Parallel to the relation between the phenomenon of still life paintings and the film phenomenon of object animation, Zmudziński discovers connections between the idea of a cabinet of art and curiosities in the work of mannerist Giuseppe Arcimboldi, in the context of a collector’s passion of the emperor Rudolf the 2nd , and the way this idea functioned in the work of the surrealist Jan Švankmajer, in the context of contemporary collections of curios. The author relies on two important, yet culturally and historically very different examples, to make his argument, namely the fate of the relics of St. Louis the 9th, King of France and the exhibition activities of the controversial anatomist and plastinator Dr. Gunther von Hagens. In his interpretation of the works of Arcimboldi and Švankmajer, the author builds a model of five levels of functioning of the concept of curio in the works of both artists. The starting point of this model is the adoption of so called objective interpretation when considering the relationship between humans and reality. In conclusion, the author argues that the central area of contemporary film collection of curiosities is filled with on the one hand animated films made with the object animation technique, and on the other hand feature films with peculiar protagonists who lose their subjectivity (and thus also their freedom), becoming puppets in the hands of fate, powerful and independent forces, or – at the most drastic – other people.

Refine search results

2 Kwartalnik Filmowy

1 Studia Humanistyczne AGH

3 Zmudziński B.

1 2015

1 2014

1 2013

Teatralny wymiar twórczości filmowej Romana Polańskiego

ZAMKNIĘTE PRZESTRZENIE W FILMACH KRÓTKOMETRAŻOWYCH JANA ŠVANKMAJERA – DZIEDZICTWO I KONWERSJA PREINDUSTRIALNEJ WYOBRAŹNI

Giuseppe Arcimboldi, Jan Švankmajer i inni. Od gabinetów sztuki i osobliwości do kolekcji filmów jako zbioru dzieł osobliwych (zarys problematyki i tła kulturowego)