Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 25

first rewind previous Page / 2 next fast forward last

Search results

help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 2 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

Ks. Roman Bartnicki, Jezus w drodze do śmierci i zmartwychwstania. Komentarz do Ewangelii Marka 8,27–16,20. Część I: Mk 8,27–13,37, Warszawa: Instytut Papieża Jana Pawła II, 2018, ISBN 978-83-65198-50-1

100%
Lemański J.
Studia Koszalińsko-Kołobrzeskie
|
2019
|
issue 26
367-371
2
Publication available in full text mode
Content available

Mojżesz, Jozue i Amalekici. Nowe spojrzenie na Wj 17,8-16 w kontekście współczesnych badań nad powstaniem Pięcioksięgu

100%
Lemański J.
Studia Koszalińsko-Kołobrzeskie
|
2015
|
issue 22
55-82
PL
W artykule podejmujemy próbę oceny współczesnych propozycji odmłodzenia czasu powstania perykopy Wj 17,8-16. Sposób prezentacji stosunku Jhwh do Amalekitów, wskazanie ich jako wzorcowego wroga, a potem także role, jakie odgrywają w tym tekście laska Boga, Mojżesz, Aaron, Chur i Jozue, pozwalają sądzić, że mamy do czynienia z tekstem powstałym w trakcie łączenia ze sobą Pięcioksięgu i ksiąg historycznych.
EN
The article tries to evaluate the contemporary proposal of reading Ex 17,8-16. The way of the presentation of a relation between Amalekites and Jhwh tells us that Amalekites are the model enemies of Israel. Moreover, the role of the rod of God, Moses, Aaron, Hur and Joshua let us think that the text had been developed when the traditions of Pentateuch and the historical books of the Old Testament were combined together.
3
Publication available in full text mode
Content available

Marcin Majewski, Pięcioksiąg odczytany na nowo. Przesłanie autora kapłańskiego (P) i jego wpływ na powstanie Pięcioksięgu, Kraków: Uniwersytet Jana Pawła II – Wydawnictwo Naukowe, 2018, ISBN 978-83-7438-651-7

100%
Lemański J.
Studia Koszalińsko-Kołobrzeskie
|
2019
|
issue 26
373-379
4
Publication available in full text mode
Content available

Czy w Biblii istnieje zakaz czynienia tatuaży?

100%
Lemański J.
Studia Paradyskie
|
2018
|
issue 28
29-44
PL
Przedmiotem analizy w tym artykule są cztery teksty, które mają znaczenie w dyskusji nad kwestią zakazu czynienia tatuaży (Ez 44,20; Kpł 19,27-28; 21,5; Pwt 14,1). Z przeprowadzonej analizy wynika, że zakaz dotyczy wyłącznie dwóch ekstremalnych praktyk żałobnych (zbyt radykalne obcinanie włosów na całej głowie lub tylko jakiejś jej części oraz nacinania sobie ciała), które naruszały status świętości poprzez przedłużanie oznak, a tym samym stanu żałoby, poza granice wyznaczone na jej rzeżywanie (siedem dni). Nie ma w tych tekstach natomiast jakiegoś ogólnego zakazu czynienia sobie jakichkolwiek tatuaży.
EN
In this article, the subject of the analysis there are four texts (Ez 44,20; Lev 19,27-28; 21,5; Dt 14,1), that are important in the discussion of the issue of the prohibition of tattooing. The analysis shows that the prohibition applies only to two extreme funeral practices (too radical cutting hair over the whole head or just some part of it and cutting the body), that violated the status of sanctity by prolonging the signs and thus the state of mourning beyond the limits set for its survival (seven days). There is no general prohibition against doing any tattoos in these texts.
5
Publication available in full text mode
Content available

„Nie pozwolisz żyć czarownicy” (Wj 22,17). W poszukiwaniu właściwego zrozumienia jednego ze starotestamentalnych praw

100%
Lemański J.
Studia Koszalińsko-Kołobrzeskie
|
2019
|
issue 26
11-32
PL
Przepis prawny z Wj 22,17 służył dawniej jako argument scrypturystyczny, uzasadniający „polowania na czarownice”. Jego właściwa interpretacja, mimo tego, że składa się praktycznie z trzech słów, nie jest jednak wcale taka łatwa. Przegląd opinii na ten temat pokazuje złożoność tego problemu. W tym artykule przepis biblijny pokazany został na tle innych starożytnych praw. Porównanie pozwala sądzić, że obawy przed szkodliwymi czarami były obecne we wszystkich kulturach otaczających starożytny Izrael. Teksty biblijne z rdzeniem kšp, zastosowanym w Wj 22,17, także pokazują dużą skalę praktykowania opisywanych nim czarów i stały, negatywny stosunek to nich. Sam przepis z Wj 22,17 może być pozostałością dawnego, lokalnego „kompleksu czarownicy”, wyrazem obaw przed skutkami złej magii. Mógł on pierwotnie dotyczyć jakiejś specyficznej formy czarów, uprawianej przez kobiety. Od momentu umieszczenia go w Kodeksie Przymierza, nabiera już jednak rangi ogólnonarodowej i staje się elementem walki o czystość jahwizmu. Nie ma pewności, czy sankcja w nim obecna oznacza karę śmierci, rodzaj ekskomuniki, banicję czy jakiś niesprecyzowany rodzaj kary, powalający na doraźne działanie w zależności od sytuacji i skali zagrożenia.
EN
In the past, the legal article from Ex 22,17 served as a scripturistic argument justifying the “witch-hunt”. Its correct interpretation, despite its length, is not so easy. The review of the opinions on this topic shows its complexity. The article shows the biblical law against other ancient ones. The comparison suggests that the fears of harmful spells were current in all cultures of ancient Israel. The biblical texts with the kšp core used in Ex 22,17 also show a large scale of practicing the spells and the constant, negative attitude to them. The law from Exodus 22,17 may be a remnant of the former local “witch complex”, the sign of fear of the effects of evil magic. It could originally refer to a specific form of spells cultivated by women. Since it was placed in the Covenant Code, it has become national turned into a part of the struggle for the purity of Jahvism. However, there is no certainty whether the presented sanction means the death penalty, a kind of excommunication, banishment or some unspecified type of punishment which allow to take a temporal action depending on the situation and the scale of the threat.
6
Publication available in full text mode
Content available

Rdz 1,1–2,3 na nowo odczytane? Czyli pytanie o to, czy możliwe jest nowe spojrzenie na kapłański opis stworzenia?

100%
Lemański J.
Studia Koszalińsko-Kołobrzeskie
|
2016
|
issue 23
71-105
PL
W artykule prezentowane są nowe propozycje krytyczno-literackie i egzegetyczne odnośnie interpretacji Rdz 1,1–2,3. Autor ze swej strony proponuje powiązanie ich ze sobą i stawia w związku z tym pytanie o możliwość nowego spojrzenia na interpretację tej perykopy. Spojrzenie na Rdz 1 z uwzględnieniem tych nowych propozycji pozwala w istocie odczytać w wielu miejscach tekst w zupełnie nowy sposób. Nie wszystkie nowe sugestie są jednak akceptowalne. Czysto funkcjonalna interpretacja opisu stworzenia (J. Walton) nie znajduje potwierdzenia w egzegezie.
EN
The article presents new exegetical and literary criticism proposals regarding the interpretation of Genesis 1,1,2,3. The author suggests to link them together and asks for the possibility of a new perspective to interpret the passage. Looking at Genesis 1 with the account of these new proposals enables us to read the text in a new way. Nevertheless, not all new suggestions are acceptable. The purely functional interpretation of the creation (J. Walton) is not confirmed in exegesis.
7

Dawid i Goliat, czyli spór o to, jaki obraz Dawida prezentuje 1Sm 17,1-18,5?

100%
Lemański J.
Roczniki Biblijne
|
2010
|
vol. 2(57)
77-121
IT
La pericope di 1 Sm 17, 1-18, 5 viene considerata come una parte estranea nel contesto. Inoltre si presenta come una compilazione almeno di due racconti alternativi. L'analisi narrativa permette però di vedere alcune difficoltà letterarie sottolineate dagli esegeti in maniera diversa. Non solo come un segno di una compilazione e redazione posteriore, ma anche come un voluto mezzo leterrario il quale fa prosequire gli eventi e capire meglio il loro significato posteriore. Davide di solito viene visto in questa pericope come un giovanotto mancato di esperienza militare e la sua vittoria diventa solamente un segno di provvidenza divina. Di nuovo l'analisi esegetica ci permette di seguire la proposta di Campbell e vedere Davide come un giovanne guerriero ma con una buona esperienza militare, furbo nel fare un duello con il più potente avversario. La sua fede corrisponde alla reale protezione e provvidenza divina riguardo alla sua persona. Serve però non tanto per spogliare Davide dal qualsiasi merito nella vittoria, ma piuttosto per indicare che Dio di Israele veramente protegge il popolo di Israele e Davide e il suo eletto per continuare questa protezione nel futuro.
8
Publication available in full text mode
Content available

Wąż uczyniony przez Mojżesza i wąż z Edenu. Od tradycji historycznej do koncepcji teologicznej

100%
Lemański J.
Studia Koszalińsko-Kołobrzeskie
|
2018
|
issue 25
37-66
PL
Przedmiotem analizy w tym artykule jest najpierw samo pochodzenie i znaczenie kultu węża Nechusztana w Jerozolimie, którego powstanie łączone jest z Mojżeszem (2 Krl 18,4). W dalszej części analizowane są odniesienia kontekstualne Lb 21,4–9 perykopy stanowiącej etiologię dla informacji z 2 Krl 18,4. Na tym tle pokazane zostaje kluczowe teologiczne znaczenie tej perykopy w aktualnym kontekście (zwłaszcza w relacji do Wj 15,22–26; Lb 11). Wreszcie trzeci etap analizy to porównanie Lb 21,4–9 z Rdz 3,1–(15)–24, dokonane z wykorzystaniem elementów metody narracyjnej. Zestawienie obu teksów pozwala odczytać etiologię węża z miedzi wykonanego przez Mojżesza jako tekst ilustrujący w praktyce paradygmatyczne opowiadanie o przyczynach braku zaufania wobec Boga i jego skutkach z Rdz 3.
EN
The subject of the analysis in the article is the origin and significance of the cult of the snake Nechushana in Jerusalem. Its beginning is connected with Moses (2 Kgs. 18.4). The following part examines contextual references Nb. 21,4–9, the pericopes constituting the etiology for the information from 2 Kgs. 18.4. Thanks to that study, the key theological significance of the pericope has been shown (especially in relation to Ex 15, 22–26, Nb. 11). The third part of the analysis is a comparison of two texts, Nb. 21,4–9 and Gen. 3,1–(15)–24. Some elements of the narrative method have been used during the study. The juxtaposition of both texts allows to read the etiology of the copper snake made by Moses as a text which illustrates a paradigmatic story about the reasons for the lack of trust in God and its consequences presented in Genesis 3.
9
Publication available in full text mode
Content available

Mojżesz i Madianici: pamięć o historycznej tradycji, która wymagała teologicznej korekty?

100%
Lemański J.
Studia Koszalińsko-Kołobrzeskie
|
2017
|
issue 24
11-40
PL
W artykule podjęta zostaje analiza tekstów, w których nawiązuje się do związków Mojżesza z Madianitami lub mowa jest o potomkach Mojżesza. Zauważony zostaje wyraźny proces „eliminowania” Madianitów oraz ich pozytywnej roli, jaką odgrywali w początkach jahwizmu i misji Mojżesza. Proces ten zaczyna się już w Księdze Wyjścia, a doprowadzony do apogeum zostaje w Księdze Liczb. Madianici stają się w niej jednym z najpoważniejszych zagrożeń dla religijnej wierności Izraela wobec Jhwh. Różnorodność imion teścia Mojżesza z jednej strony wiąże się z odmiennymi tradycjami, a z drugiej ich zachowanie wpisane zostaje w powyższy proces eliminowania wkładu Madianitów w religię Izraela. Brak większego zainteresowania potomstwem Mojżesza z jednej strony także ma na uwadze niektóre negatywne tradycje łączące Mojżesza i jego potomstwo z idolatrycznym kultem, a z drugiej prowadzi do prób wpisania tego potomstwa w kontekst genealogii lewickich (Księgi Kronik).
EN
The article analyzes the texts which refer to the relationship of Moses with the Midianites or to the descendants of Moses. A clear process of “elimination” of the Midianites and their positive role played in the early Jahvism and mission of Moses has been noticed. The process begins in Exodus and reaches its apogee in the Book of Numbers. The Midianites became there the one of the most serious threats to the Israel’s religious fidelity to YHWH. On the one hand, the variety of the names of Moses’ father-in-law is connected with different traditions, on the other, their maintaining is included in the process of eliminating the contribution of the Midianites to the religion of Israel. The lack of the interest in Moses’ offspring is related to some of the negative traditions connecting Moses and his descendants with idolatry. Alternatively, it attempts to place the progeny into the Levites’ genealogy (Chronicles).
10

Grób jako znak prawa własności ziemi? Rdz 23 i jego przesłanie teologiczne

100%
Lemański J.
Roczniki Biblijne
|
2009
|
vol. 1(56)
127-153
IT
Quale è la relazione della pericope di Gen 23 con il tema di terra promessa? Ecco una domanda che divide tanti esegeti. In questo articolo essa viene affrontata in maniera esegetica ma con un accento messo sul contesto culturale e storico che poteva guidare la mano di un autore biblico. Proprio quel contesto, identificato qui come postesilico, viene considerato come possibile chiave interpretativa che spiega sia il tono laico della pericope in questione, sia la dettagliata natura della narrazione riguardante le trattative per comprare una tomba per Sara.
11
Publication available in full text mode
Content available

„Nie zawiążesz pyska wołu podczas młócki” (Pwt 25,4). Prawo starożytnego Izraela w obronie właściwego stosunku człowieka do zwierząt?

100%
Lemański J.
Studia Paradyskie
|
2016
|
vol. 26
55-72
PL
Przedmiotem analizy podjętej w artykule jest Pwt 25,4. Kontekst literacki i społeczno-kulturowy, jak również chronologia tekstów biblijnych wskazują, że jest to jedno z pierwszych, a nawet w ogóle pierwsze biblijne prawo, mające na uwadze „humanitarny” stosunek do zwierząt. Jego korzeni należy szukać w tradycji mądrościowej starożytnego Izraela (Prz 12,10), naturalnym poczuciu więzi z naturą panujących w społeczności rolniczej oraz w specyfice teologii deuteronomistycznej.
EN
The subject of analysis undertaken in the article is Deuteronomy 25:4. The literary, social and cultural context as well as chronology of biblical texts indicate that it is one of the first or even the first biblical law taking into consideration a „humanitarian” approach towards animals. Its roots must be sought in the wisdom tradition of ancient Israel (Proverbs 12:10), the natural feeling of a bond with nature common in the agri-cultural society as well as the specificity of Deuteronomistic theology.
12
Publication available in full text mode
Content available

Przemoc (nie)chciana przez Boga (Sdz 11,29-40; Rdz 22,1-19)?

100%
Lemański J.
Studia Paradyskie
|
2017
|
issue 27
73-106
PL
Przedmiotem analizy jest w tym artykule ślub złożony przez Jeftego i ofiara złożona z jego jedynej córki jako jego skutek. Celem analizy jest odpowiedź na pytanie o stosunek Boga to tego wydarzenia. Sdz 11,29-40 rozpatrywane jest tu zarówno od strony krytycznoliterackiej, jak i z kontekście kanonicznym. Pierwsza perspektywa, w połączeniu z analizą egzegetyczną, pozwala sądzić, że test w swoim pierwotnym kształcie, był dość ambiwalentny w ocenie całego wydarzenia. Jego negatywną ocenę ofiar z dzieci można jedynie wywnioskować z szeroko rozumianego kontekstu deuteronomistycznego, w którym całe wydarzenie nabiera cech ilustracji skutków niejasności przepisów (Pwt 12,31; 18,10) i zbyt literalnego ich wypełniania (Pwt 23,22-24). Jest też zarazem ostrzeżeniem przed próbami manipulowania Bogiem poprzez proponowanie Mu „łapówek” (Pwt 16,19). W szerszym, kanonicznym kontekście (zwłaszcza w relacji do Rdz 22), Sdz 11,29-40 jawi się już jednoznacznie, jako wydarzenie oceniane negatywnie, a sam Jefte – choć szczerze poszukujący Boga, prezentuje się bardziej jako naśladowca Kananejczyków, a nie wyznawca Boga Izraela.
EN
The analysis presented in this paper focuses on Jephthah’s vow and his sacrifice of-fered to God of his only daughter as its consequence. The purpose of this analysis is to answer the question about God’s attitude to this event. In Judges 11:29-40, this is con-sidered both in terms of literary criticism and in the canonical context. The first perspective, in combination with the exegetical analysis, suggests that this test in its original form was quite ambivalent in the assessment of the entire event. Its negative assessment of child sacrifice can only be inferred from the broadly understood deuteronomistic context in which the entire event takes on the characteristics of illustration of the effects of vague provisions (Deuteronomy 12:31; 18:10) and too literal fulfilment of them (Deuteronomy 23:22-24). At the same time, it is also a warning against attempts to manipulate God by offering “bribes” to Him (Deuteronomy 16:19). In the broader canonical context (especially in relation to Genesis 22), Judges 11:29-40 already appears clearly as a negatively assessed event, while Jephthah – though sincerely seeking God – presents himself more as a follower of the Canaanites and not a follower of the God of Israel.
13
Publication available in full text mode
Content available

Biblijne ordalia? Od procedury „sądu bożego” do ceremoniału kultowego (Lb 5,11–31)

100%
Lemański J.
Studia Koszalińsko-Kołobrzeskie
|
2020
|
issue 27
87-122
PL
Perykopa z Lb 5,11–31 często bywa określana jako przykład sądu Bożego – ordalia (ang. ordeal). Praktyki tego rodzaju znane były na starożytnym Bliskim Wschodzie co najmniej od końca trzeciego tysiąclecia przed Chrystusem i stosowane potem jeszcze w średniowieczu. Analiza perykopy wskazuje jednak, że tekst w obecnej formie powstał dość późno. Elementy rytualne (próba wiarygodności poprzez wypicie „świętej wody” przed Jhwh; samoprzekleństwo; ofiara przypominające ofiary ubogich za grzechy) mogły zostać zebrane razem w jednym i tym samy momencie, aby stworzyć procedurę zapobieżenia ewentualnej nieczystości grożącej całej wspólnocie i znajdującym się w jej centrum sanktuarium. Ograniczona (tylko do Jerozolimy) możliwość jego zastosowania sugeruje bardziej symboliczny wyraz troski o tę czystość niż rytuał stosowany często w praktyce. Elementy próby poprzez ordalia stanowią element składowy całej procedury, jednak nie wybijają się one na pierwszy plan i nie są na tyle dominujące, by mówić tu o klasycznym przykładzie „sądu Bożego”. Wskazuje na to przede wszystkim brak jasnych wskazówek odnośnie odczytania ewentualnego wyroku Bożego.
EN
The pericope from Numbers 5:11–31 is often referred to as an example of God’s judgment, meaning an ordeal. Practices of this kind were known in the ancient Middle East at least from the end of the 3rd millennium BC, and they were also practiced in the Middle Ages. However, an analysis of the pericope indicates that the text in its current form was written quite late. The ritual elements (the test of credibility by drinking “holy water” before Jhwh; a self-curse; a sacrifice reminiscent of the sacrifice for sins) could be given together at the same time to create a procedure to prevent any impurity that threatens the entire community and the sanctuary at its center. Its limited application (only to Jerusalem) suggests a more symbolic expression of concern for this purity than a ritual that could often be used in practice. The elements of a trial through an ordeal are part of the entire procedure, yet they do not stand out and are not dominant enough so that we can speak of a classic example of “God’s judgment”. This is primarily indicated by the lack of clear instructions regarding the reading of a possible divine judgment.
14
Publication available in full text mode
Content available

Manasses – Makir – Gilead: pytanie o źródła jednej z biblijnych tradycji genealogicznych

100%
Lemański J.
Colloquia Theologica Ottoniana
|
2015
|
issue 1
25-52
PL
W artykule analizie poddane zostały informacje na temat Manassesa (syn Józefa, jedno z plemion Izraela) oraz jego genealogicznych powiązań. Chronologicznie jedno z głównych odgałęzień Manassesa: Makir – Gilead, wydaje się starszą tradycją niż pozostała genealogia. Jej pierwsza część – Makir – może być postrzegana jako starsze określenie niż Manasses. W niniejszym artykule sugeruję, że imię „Manasses” może być stworzone sztucznie przez autora biblijnego, aby zachować pamięć o zaginionych transjordańskich plemionach Izraela
EN
The article analyses information about Manasseh (the son of Joseph; one of the Israel’s tribes) and its genealogical connections. Chronologically one of the main branches of Manasseh: Machir – Gilead, seems to be a lot older tradition than the rest of the genealogy. Its first part: Machir, might be seen as an older name than Manasseh. In the article we suggest that the name Manasseh might be an artificial invention of biblical authors. It was created to the deal with the memory of the lost transjordan tribes of Israel
15
Publication available in full text mode
Content available

"Serce Faraona" - odpowiedzialność osobista czy bezwolne poddanie się działaniu Boga?

100%
Lemański J.
Colloquia Theologica Ottoniana
|
2017
|
issue 1
35-58
PL
W artykule przeprowadzona zostaje gruntowna egzegetyczna i teologiczna analiza motywu „serca faraona”, który wielokrotnie pojawia się w kontekście Wj 3–14. W opinii autora jest on kluczowy dla zrozumienia przesłania teologicznego zawartego w tym bloku narracyjnym. Relacja pomiędzy wolną wolą człowieka i suwerenną wolą Jhwh – Boga Izraela, choć obecna w tle opowiadania, nie stanowi tu głównego motywu rozważań. Celem autorów biblijnych było raczej ukazanie tego, w jaki sposób Jhwh działa w ramach historii i jak to Jego działanie odnosi się do historycznych doświadczeń Izraela z wielkimi potęgami tego świata. Ta swoista „teologia polityczna” zawiera niemniej także pouczenie skierowane do jednostek. Każde „uparte” ludzkie serce, prędzej czy później, sprowadzi negatywne konsekwencje na tego, kto nie odczyta w porę znaków danych mu przez Boga i zechce przeciwstawić się Jego woli.
EN
The article is carried out a thorough, exegetical and theological analysis of the theme “the heart of Pharaoh”, which repeatedly appears in the context of Exodus 3–14. In the author’s opinion it is crucial to understand the theological message contained in this narration. The relationship between man’s free will and sovereign will of the Lord – the God of Israel, though present in the background of the story, is not a main theme of consideration. The aim of the biblical authors was rather to show that how God operates within the history and how His action relates to the historical experience of Israel in contact with the great powers of this world. This “political theology” also contains an instruction directed to individuals. Each “stubborn” human heart, sooner or later, will bring negative consequences for those who do not read in time marks given to him by God and for those who wishes to oppose His will.
16
Publication available in full text mode
Content available

Dlaczego nie powinno się gotować koźlęcia w mleku jego matki (Wj 23,19b; 34,26b; Pwt 14,21b)?

100%
Lemański J.
Colloquia Theologica Ottoniana
|
2015
|
issue 2
139-162
PL
Biblijny zakaz „gotowania koźlęcia w mleku jego matki” (Wj 23,19b; 34,26b; Pwt 14,21b) nie doczekał się zadowalającego wyjaśnienia. W artykule dokonany zostaje przegląd dotychczasowych propozycji. Autor sugeruje, że pierwotnie (VIII w. przed Chr.) nakaz ten związany był z obowiązującym w kontekście kultu tabu, nakazującym oddzielenie tego, co symbolizuje życie (mleko), od tego, co symbolizuje śmierć (gotowanie). Z czasem zasada ta uległa uogólnieniu i stała się jednym z elementów podkreślających odrębność etniczną i kulturową Izraela. Słowa kluczowe: koźlę, mleko, matka, tabu, marker etniczny
EN
The biblical prohibition of “cooking a kid in its mother’s milk” (Ex 23,19b; 34,26b; Deuteronomy 14,21b) did not live a satisfactory explanation. The article is a review of existing proposals. The author suggests that it was originally (VIII in. BC.) related with applicable in the context of worship taboo, ordering the separation of what symbolizes life (milk), from what symbolizes death (cooking). Over time, this principle generalized and became one of the elements highlighting ethnic and cultural distinctiveness of Israel.
17

(Post) kapłańska opowieść o ukaraniu Mojżesza i Aarona (Lb 20,1–13). Przyczynek do dyskusji nad dokumentem P i jego późniejszymi uzupełnieniami

100%
Lemański J.
Colloquia Theologica Ottoniana
|
2019
|
issue 1
73-98
PL
Dokument kapłański (P) z klasycznej hipotezy czterech dokumentów jest sumie jedynym elementem tej hipotezy, który pozostał nadal aktualnym założeniem we wszystkich współczesnych hipotezach na temat powstania Pięcioksięgu (Pentateuch). Problem polega na tym, że do dziś badacze nie są w stanie określić, gdzie ten dokument w swojej pierwotnej formie (tzw. Grundschrift-P) się kończył. We współczesnej dyskusji często ogranicza się go do Ksiąg Rodzaju i Wyjścia. Niemniej teksty klasyfikowane jako P lub post-P znajdujemy również w Księdze Kapłańskiej oraz Liczb, a według niektórych nawet w Księdze Powtórzonego Prawa. Dyskusja natury krytyczno-literackiej nad tekstem Lb 20,1–13 ukazuje złożoność problemu i stanowi przykład, że jednoznaczne rozwiązania w klasyfikacji źródłowej danego tekstu oraz wyjaśnianiu procesu jego powstania nie są łatwe. W najnowszych analizach perykopę uznaje się w całości zarówno za tekst P lub post-P, ale niemniej często proponowane są bardziej złożone i wielowarstwowe modele wyjaśniające proces jej powstawania.
EN
The Priestly Document (P) from the classic hypothesis of four documents is in fact the only one element of this hypothesis, which remained the current assumption in all modern hypotheses about the Pentateuch. The problem is that until now the researchers are unable to determine where this document in its original form (the so-called Grundschrift-P) was ending. In modern discussion, it is often limited to the Books of Genesis and Exodus. Nevertheless, the texts classified as P or post-P are also found in the Book of Leviticus and the Book of Numbers, and according to some even in the Book of Deuteronomy. The discussion of the critical-literary nature on the text in Numbers 20:1–13shows the complexity of the problem and is an example that unambiguous solutions in the source classification of a given text and explaining the process of its creation are not easy. In the latest analyses, the pericope is considered entirely as either the P or post-P text, but nevertheless more complex and multilayered models explaining the process of its formation are often proposed.
18
Publication available in full text mode
Content available

Mojżesz - Lewita (Wj 2,1-10). W kręgu badań nad tożsamością Mojżesza

100%
Lemański J.
Colloquia Theologica Ottoniana
|
2016
|
issue 1
91-120
PL
W artykule przeprowadzona została analiza krytycznoliteracka, kontekstualna oraz egzegetyczna Wj 2,1–10. Przeprowadzono ją pod kątem wydobycia z tej perykopy ewentualnych „najstarszych” informacji z tradycji o Mojżeszu. Wnioski wyciągnięte na tej podstawie nie pozwalają potwierdzić archaicznego i niezależnego istnienia tej perykopy w jej pierwotnej wersji. Zdaniem autora elementem najstarszej tradycji jest jedynie samo imię Mojżesza. Wszystkie pozostałe informacje zawarte w tej perykopie mają wyraźne odniesienia do bliższego i dalszego kontekstu z Księgi Rodzaju i Wyjścia.
EN
The article was carried out analysis of the literary-critical, contextual and exegetical Ex 2,1–10. It was carried out for extracting the potential of this passage “oldest” of information from the tradition of Moses. The conclusions drawn on this basis does not allow you to confirm the archaic and independent existence of this passage in its original version. According to the author of the oldest part of the tradition is the same, only the name of Moses. All other information contained in this pericope May explicit reference to the proximal and distal context of Genesis and Exodus.
19
Publication available in full text mode
Content available

Kilka uwag na temat różnych koncepcji świątyni w Starym i Nowym Testamencie

100%
Lemański J.
Rocznik Skrzatuski
|
2020
|
vol. 8
13-35
PL
W artykule podjęta jest kwestia sposobów, w jakie patrzono na świątynię na przestrzeni czasów biblijnych. Najpierw analizowana jest starożytna, bliskowschodnia koncepcja świątyni jako góry Boga; miejsca łączącego niebo i ziemię oraz spinającego cały porządek stworzenia i jego powiązania z osobą króla. Następnie wykazane są podobieństwa i różnice pomiędzy tą koncepcją i starotestamentalnym sposobem postrzegania tzw. Pierwszej Świątyni zbudowanej przez Salomona. W dalszej części omówiona jest nowa koncepcja tzw. Drugiej Świątyni odbudowanej po wygnaniu babilońskim, której ideową reminiscencją jest opis namiotu–świątyni (Księga Wyjścia) oraz przepisów dotyczących sprawowanego w niej kultu i osób biorących w niej udział (Księga Kapłańska). Nowa koncepcja postrzega przede wszystkim sanktuarium jako rzeczywistość „w drodze”, niezwiązaną z konkretnym miejscem geograficznym ani tym bardziej jakimkolwiek królem. Istotą tak rozumianej świątyni jest zabezpieczenie obecnego w niej sacrum i umożliwienie jego emanacji na uczestników kultu. Ta swoista „inkarnacja” sacrum znajduje swoje odzwierciedlenie także w tekstach Nowego Testamentu, gdzie ukazuje się Jezusa Chrystusa jako nową świątynię, której zwieńczeniem jest świątynia niebiańska i pełny w niej udział wszystkich wiernych.
EN
The article deals with the ways in which the temple was viewed over Biblical times. First, the ancient, Middle Eastern concept of the temple as the mountain of God is analyzed; a place connecting heaven and earth, and also connecting the entire order of creation, and its connection with the person of the king. Next, similarities and differences between this concept and Old Testament’s perception of the so-called First Temple built by Salomon. Next, a new concept of the so-called The second Temple rebuilt after the Babylonian exile, whose ideological reminicescence is the description of the tent–temple (Book of Exodus) and the regulations regarding the worship and people participating in it (Leviticus). The new concept sees above all the sanctuary as a reality “on the road”, not related to a particular geographical location, much less any king. The essence of the temple understood in this way is to secure the sacred present in it and to enable its emanation on worshipers. This specific “incarnation” of the sacred is also reflected in the texts of the New Testament, where Jesus Christ appears as a new temple, culminating in the heavenly temple and the full participation of all the faithful.
20
Publication available in full text mode
Content available

„Tak oto macie błogosławić Izraelitom”. Błogosławieństwo Aaronowe (Lb 6,22–27), jego źródła i znaczenie

100%
Lemański J.
Rocznik Skrzatuski
|
2022
|
vol. 10
13-36
PL
Lb 6,22–27 to kompozycja (post)kapłańska. Badacze traktowali jednak samo błogosławieństwo (Lb 6,24–26) jako tekst zapożyczony z innego, starszego źródła. W istocie znaleźć w nim można szereg analogii do tekstów z Mezopotamii, Ugarit, a nawet z Egiptu i literatury hetyckiej. Dotyczy to zwłaszcza literatury epistolarnej. Niemniej zastosowane w nim idiomy i zwroty mogą pochodzić także z rodzimej tradycji. Z jednej strony nie zmienia to faktu, że ta rodzima tradycja mogła być dziedzictwem kulturowym przejętym po tych starożytnych cywilizacjach, a z drugiej tekst nosi wyraźne ślady kompozycji z okresu perskiego. W artykule przyjęta jest teza Marka Awabdy’sa, że tekst mógł być skomponowany przez tzw. szkołę świętości, korygującą kapłański ekskluzywizm w bezpośrednim przystępie do Boga, ale nie wyklucza się, że część błogosławieństwa mogła być jednak skomponowana wcześniej i stosowana w życiu codziennym.
EN
Num 6:22–27 is a (post)priestly composition. Scholars, however, treated the blessing itself (Num 6:24–26) as a text borrowed from another, older source. In fact, one can find a number of analogies to the texts from Mesopotamia, Ugarit and even from Egypt and Hittite literature. This is especially true of epistolary texts. Nevertheless, the idioms and phrases used in it may also come from the native tradition. On the one hand, it does not change the fact that this native tradition could have been a cultural heritage taken over from those older civilizations, but on the other hand, the text shows clear traces of compositions from the Persian period. Mark Awabdy’s thesis is adopted in the article, namely, that the text could have been composed by the so-called Holiness School, which corrects priestly exclusivism, in direct access to God, but it is also possible that a part of the blessing could have been composed earlier and used in everyday life.
first rewind previous Page / 2 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.