W epoce społeczeństwa informacyjnego postęp techniczny stwarza możliwości gromadzenia, przechowywania i analizowania dużych zbiorów danych (Big Data). Nie są one zbierane podczas prowadzenia odrębnych badań naukowych, lecz za pośrednictwem narzędzi elektronicznych, często poza świadomością ich dostarczycieli. W artykule dokonano charakterystyki nowej metodyki w naukach społecznych w postaci Big Data, procesu danetyzacji polegającego na zbieraniu informacji o wszystkim, nawet o czymś, co nie jest brane pod uwagę jako źródło danych. Podjęto także zagadnienie konsekwencji tej wolności informacyjnej dla jednostki żyjącej w społeczeństwie informacyjnym.
EN
In the age of information society the technological progress creates opportunities for collecting, storing and analyzing large sets of data (Big Data). They are not collected when conducting separate research, but through electronic tools, often beyond the awareness of their providers. The article presents the characteristics of a new methodology in the social sciences in the form of the Big Data, which is a datafication process involving collecting information about everything, even about something that is not taken into account as a data source. There is also an issue of consequence of such freedom of information for individuals living in the information society.
Istnienie instytucji społecznych dowodzi o praktycznych zasadach funkcjonowania danego społeczeństwa. Instytucje społeczne jako komponent więzi społecznej powinny służyć spajaniu społeczności we wspólnoty zapewniające jednostce warunki do egzystencji i dające poczucie bezpieczeństwa. Zróżnicowanie typów instytucji społecznych wynika z regulacji przez nie sfer życia społecznego. Od sprawności działania instytucji społecznych zależy jakość warunków życia. Na stan spójności społeczno-ekonomicznej na poszczególnych etapach rozwoju społecznego wpływa zaawansowanie instytucjonalizacji. Gwarantem przetrwania biologicznie i społecznie uwarunkowanej wspólnotowości jest pełna wymiana i wzajemność. Utrudnienia wymiany i zerwanie wzajemności wynikają z powodu nadmiernych nierówności społecznych – z jednej strony nędzy i ciemnoty u dołu drabiny społecznej, a z drugiej strony męczącej obfitości na górze tej drabiny. Determinantem upadku wspólnoty w społeczeństwie informacyjnym jest ubożenie i zrywanie więzi społecznych prowadzące do izolacji i desocjalizacji jednostek na skutek substytucji styczności w sferze realnej kontaktami w cyberprzestrzeni.
EN
The existence of social institutions demonstrates the presence practical rules of functioning of a given society. Social institutions as a component of social bonds should serve to bind communities that provide the individual with conditions for existence and give a sense of security. The diversity of types of social institutions results from their regulation of different spheres of social life. The quality of living conditions depends on the efficiency of the social institutions. The state of social and economic cohesion at the various stages of social development is influenced by the advanced institutionalization. The survival of biologically and socially conditioned community is guaranteed by full exchange and mutuality. Difficulties of exchange and rupture of reciprocity are due to excessive social inequalities – on the one hand, poverty and darkness at the bottom of the social ladder, and on the other hand tiring abundance at the top of this ladder. The fall of the community in the information society is determined by the scarcity and disruption of social ties leading to the isolation and de-socialisation of individuals as a result of the substitution of contact in the real sphere with contacts in cyberspace.
W artykule dokonano prezentacji stanowisk znanych przedstawicieli ekonomii i socjologii zajmowanych wobec przemian społeczno-gospodarczych, zachodzących w wyniku globalizacji. Prezentowaną problematykę ujęto w trzech powiązanych ze sobą na zasadzie sprzężeń zwrotnych zagadnieniach, odnoszących się do wpływu procesów globalizacyjnych na zmiany roli państwa w gospodarce, sytuację pracodawców i pracobiorców na rynku pracy oraz postępującego wzrostu nierówności społecznych. W wyniku globalizacji w sferze gospodarki zostały osłabione niektóre instrumenty interwencji państwa w płaszczyźnie społeczno-gospodarczej. Procesy globalizacji powodują perturbacje na rynkach pracy, przejawiające się w niekorzystnym dla siły najemnej roboczej przesunięciu w strukturze dochodów wynikającym z presji kapitału maksymalizującego zyski, w mniejszej skuteczności obrony interesów pracowniczych przez związki zawodowe wobec przepływu kapitałów do krajów o tańszej sile roboczej oraz w niekorzystnych dla pracobiorców warunków zatrudnienia. Wzrost dystansów społecznych spowodowany jest niestabilnością zatrudnienia, niskimi dochodami, niewydolnością systemu emerytalnego z powodu coraz mniejszej liczby zatrudnionych i wzrastającą liczbą osób korzystających z nieefektywnego systemu wsparcia socjalnego.
EN
As a result of globalization in the economic sphere some of the instruments of state interven-tion in the socio-economic plane were weakened. The article presents the positions of well- known representatives of economics and sociology occupied with socio-economic changes occurring as a result of globalization. The presented issues are included in the three interlinked aspects on the basis of feedback issues re-lating to the impact of globalization on the changing role of the state in the economy, the situation of employers and employees on the labor market and the progressive growth of social inequality.
Artykuł poświęcony jest zagadnieniu regionalizmu w kontekstach teoretycznych i praktycznych. Zdefiniowano pojęcia region i sposoby jego delimitacji oraz regionalizm w aspekcie historycznym, ideologicznym i politologicznym. Przedstawiono trzy perspektywy regionalizmu, przedmiotowe i podmiotowe ujęcie regionalizmu, opisano cztery wymiary idei regionalizmu, dokonano klasyfikacji koncepcji regionalizmu, wyjaśniono pojęcie postawy regionalistycznej. Zwrócono uwagę na aspekty funkcjonowania regionalizmu w społeczeństwie informacyjnym i obszary wykorzystania Internetu dla rozwoju działań ruchów regionalnych. W części empirycznej poddano analizie przykład pochodzący z utorskich badań sondażowych zrealizowanych w populacji mieszkańców Rzeszowa. Wybór tego miasta łączy się z działalnością Towarzystwa Przyjaciół Rzeszowa, jako jednego ze starszych i prężnie działających ruchów regionalnych na Podkarpaciu. Zaprezentowano wyniki badań dotyczące motywacji i pochodzenia imigrantów do miasta wojewódzkiego, oceny kierunków rozwoju Rzeszowa na tle innych miast oraz rankingu nowych inwestycji. Przedstawiono osiągnięcia rozwoju miasta w aspekcie gospodarczym, kulturalnym, społecznym i ekologicznym widoczne w zestawieniu nagród i laurów zdobytych przez władze miasta w konkursach i rankingach w skali ogólnoświatowej, europejskiej, krajowej i regionalnej.
XX
The article is devoted to the issue of regionalism in theoretical and practical contexts. The notions of the region and the ways of its delimitation and regionalism in the historical, ideological and political aspects have been defined. The paper presents three perspectives of regionalism, subjective and objective approach to regionalism, four dimensions of the idea of regionalism, classification of the concept of regionalism, as well as the concept of regionalist attitude. Attention was paid to the aspects of the functioning of regionalism in the information society and the areas of using the Internet for the development of regional movements. In the empirical part, an example from the original surveys carried out in the population of Rzeszów was analysed. The choice of this city is connected with the activity of Towarzystwo Przyjaciół Rzeszowa [Friends of Rzeszów Association], as one of the oldest and dynamically operating regional movements in Podkarpacie. The paper presents the results of the research on the motivation and origin of immigrants to the provincial city, the assessment of the development directions of Rzeszów against the background of other cities and the ranking of new investments. Achievements of the city’s development in the economic, cultural, social and ecological aspects are presented in a form of a list of awards and laurels won by the city authorities in competitions and rankings on a global, European, national and regional scale.
W artykule dokonano oceny usytuowania kobiet w sferze zawodowej w odniesieniu do mężczyzn na podstawie wskaźników: wykształcenie, aktywność zawodowa, zatrudnienie, bezrobocie, pracujący według sektorów ekonomicznych, wynagrodzenia, zwolnienia z pracy i przyjęcia do pracy, migracje zagraniczne oraz czynniki przedsiębiorczości. Przedmiotem analizy są wskaźniki z 2014-2015 r. w pięciu wschodnich województwach (lubelskie, podkarpackie, podlaskie, świętokrzyskie, warmińsko-mazurskie) na tle Polski.
EN
The article evaluates the location of women in the professional sphere in relation to men based on indicators: education, occupational activity, employment, unemployment, working according to economic sectors, wages, dismissals from work and employment, foreign migrations and entrepreneurial factors. The subject of the analysis are indicators from 2014-2015 in five eastern voivodships (Lubelskie, Podkarpackie, Podlasie, Świętokrzyskie, Warmia and Mazury) against the background of Poland.
Celem tekstu jest zarysowanie problemu rozrywania związku wiejskiej przestrzeni społecznej z funkcjonowaniem i lokalizacją w niej instytucji społecznych regulujących porządek społeczny oraz zaspokajających potrzeby mieszkańców wsi. W artykule dokonano analizy zmian funkcji spełnianych przez wybrane instytucje w społeczności wiejskiej w odniesieniu do miasta, takie jak: rodzina, sąsiedztwo, ochrona zdrowia, konsumpcja, edukacja, kultura oraz religia w okresie transformacji systemowej w porównaniu do ostatnich lat socjalizmu