Search results

1

Podwójnie wykluczeni? Skazani chorzy wenerycznie osadzeni w więzieniach Drugiej Rzeczypospolitej.

100%

Rodak M.

Profilaktyka Społeczna i Resocjalizacja

|

2017

|

vol. 33-34

7-29

PL

W wydanej w drugiej połowie lat 30. powieści Cynk wielokrotny więzień polityczny Marian Czuchnowski zawarł wyjątkowo sugestywny opis więźniów zarażonych kiłą. Celem weneryków, tworzących wg pisarza odrębne środowisko, stawało się przede wszystkim ukrywanie choroby. Więźniowie będący w zaawansowanym stadium choroby, o ile nie znaleźli się w szpitalu, w obowiązującej w więzieniu hierarchii zajmowali bowiem najniższe miejsce. Celem rozpoczętych w 1933 r. badań kryminalno-biologicznych było m.in. wychwytywanie wśród skazanych osób chorych wenerycznie. Praktyka ta to naturalnie efekt realizacji jednego z elementów ówczesnej polityki społecznej - „walki z nierządem”, której zadaniem było m.in. minimalizowanie zasięgu rozprzestrzeniania się chorób wenerycznych. Analiza ówczesnych źródeł skłania jednak do zadania pytania o to, czy badania te służyły wyłącznie „walce z nierządem”? Odnieść można bowiem wrażenie, że była to również próba wyznaczenia w środowiskach wykluczonych grupy osób znajdujących się na marginesie marginesu. Widomym znakiem ostatecznego, nieodwracalnego upadku stawać się miała, realnie i symbolicznie, choroba weneryczna.

EN

In his novel, published in the late 1930’s and entitled “Tip-off”, Marian Czuchnowski, several times detained as political prisoner, painted a particularly striking picture of inmates who suffered from syphilis. To the say of the author, these “syphilitics” were first of all concerned with hiding their condition, as those who were in advanced stages of the disease and were not hospitalized usually found themselves at the very bottom of the prison hierarchy. In 1993 the criminal and biological research was initiated in order to identify in the prison population individuals who were suffering from venereal diseases. The practice came about as a result of the then-social policy labelled as “fight against prostitution” and aimed at reducing the spread of sexually transmitted diseases. However, sources of that time and their analysis may trigger another question, i.e. whether this research was truly about “fighting the prostitution”. It seems that it was also an attempt to identify among socially excluded groups those who were the most marginalized among the marginalized. The venereal disease would be, in real and symbolic terms, the sign of their final and irreversible downfall.

2

Przestępstwo zgwałcenia i jego sprawcy w II Rzeczypospolitej. Próba wstępnej charakterystyki

100%

Rodak M.

Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego

|

2015

|

vol. 18

131-148

EN

The crime of rape, and especially its reasons and results, was among the numerous social issues that remained covered with a particular taboo in the Second Republic of Poland. At the time, there was no environment that would undertake to initiate a discussion whose subjects would include among others the exceedingly unclear legal situation of victims of rape. Even with the fairly harsh penal sanctions that the perpetrators of the crime were threatened with, the raped women had to prove before the court that they did not provoke the man with their behaviour, and that while being raped they resisted physically. It was so as lack of resistance was considered a particular concession for a sexual intercourse. All criminal codes binding in 1932 envisaged relatively harsh penalties for perpetrators of rape. The new criminal code also continued the practice. Nevertheless, it introduced certain significant changes which included the unification of terminology (introduction of the term czyn nierządny (literally: ‘an indecent act’) in the place of the previously binding czyn lubieżny (literally ‘a lascivious act’) and zgwałcenie (‘raping’)), persecution ex officio in the case of crimes perpetrated against people under 15, and recognition of the fact that both women and men could be victims and perpetrators of rape. Nevertheless, as the contemporary statistics prove, perpetrators of the crime in the Second Republic were solely men, and predominantly residents of rural areas. The highly incomplete calculations point, however, to the fact that the largest number of men sentenced for rape came from the areas where modernisation processes, not only concerning economy but also related to the question of emancipation and self-awareness of women, were much quicker, i.e. in the western voivodeships. At the same time, the number of people sentenced for rape remained exceptionally low in the eastern regions. This seems to be primarily the result of the exceedingly introverted, highly traditional character of the local rural environments, where the level of trust for the Polish administration remained exceptionally low at the same time. Thus, a statistical perpetrator of rape in the Second Republic was a male, poorly educated as a rule, young (below 30), and in most cases living in the country yet being a casual labourer in the city. Even with the Polish society being multidenominational at the time, most of the perpetrators were Christian, and – although this depended on the region – predominantly a member of the Roman Catholic Church.

PL

Wśród wielu kwestii społecznych, które w Drugiej Rzeczypospolitej pozostawały objęte swoistym tabu, znalazło się między innymi przestępstwo zgwałcenia, przede wszystkim zaś jego przyczyny oraz skutki. Nie istniało wówczas w zasadzie żadne środowisko, które podjęłoby się zainicjowania dyskusji, w której tematem stałaby się m. in. niezwykle niejasna sytuacja prawna ofiar gwałcicieli. Wbrew bowiem dość surowym sankcjom karnym, które groziły sprawcom tego przestępstwa, zgwałcone kobiety udowodnić musiały w trakcie procesu sądowego, że swoim zachowaniem nie sprowokowały mężczyzny oraz, że w trakcie gwałtu stawiały opór fizyczny. Jego brak uznawano bowiem jako swoiste przyzwolenie na odbycie stosunku. Wszystkie obowiązujące do 1932 r. kodeksy karne przewidywały stosunkowo surowe kary dla sprawców gwałtów. Również nowy kodeks karny kontynuował tę praktykę. Niemniej przynosił pewne istotne zmiany, wśród których znalazły się: ujednolicenie terminologii (wprowadzenie pojęcia „czynu nierządnego” w miejsce obowiązujących dotychczas „czynu lubieżnego” oraz „zgwałcenia”), ściganie z urzędu przestępstwa dokonanego na osobie poniżej 15 roku życia oraz uznanie faktu, że ofiarą jak i sprawcą zgwałcenia mogły (mogli) być zarówno kobiety jak i mężczyźni. Niemniej, jak wskazują ówczesne statystyki, sprawcami tego przestępstwa pozostawali w Drugiej Rzeczypospolitej wyłącznie mężczyźni, i to przede wszystkim mieszkańcy ówczesnej wsi. Bardzo niepełne wyliczenia wskazują jednak, że największa liczba skazanych za gwałt pochodziła z terenów (województwa zachodnie), w których znacznie szybciej przebiegały procesy modernizacyjne, w tym nie tylko te dotyczące ekonomii, ale również w kwestii emancypacji i samoświadomości kobiet. Jednocześnie w województwach wschodnich liczba skazanych za gwałt pozostawała wyjątkowo niska. Wydaje się, że był to przede wszystkim wynik niezwykle introwertycznego, bardzo tradycyjnego charakteru miejscowych środowisk wiejskich, w których poziom zaufania w stosunku do polskiego aparatu administracyjnego pozostawał jednocześnie wyjątkowo niski. Statystyczny sprawca gwałtu w Drugiej Rzeczypospolitej był więc mężczyzną, z reguły słabo wykształconym, młodym (przed 30 rokiem życia), zazwyczaj mieszkał na wsi, pracując jednak dorywczo w mieście. Był też, co w kontekście charakterystycznej dla tego okresu wielowyznaniowości społeczeństwa polskiego, przede wszystkim wyznawcą religii chrześcijańskiej, w tym, choć zależało to od regionu, głównie reprezentantem kościoła rzymskokatolickiego.

3

Badania kryminalno-biologiczne w Drugiej Rzeczypospolitej (1933-1939). Zapomniany epizod z dziejów międzywojennej teorii i praktyki interdyscyplinarnych badań naukowych nad więźniami w latach 30. XX w.

100%

Rodak M.

Analecta. Studia i Materiały z Dziejów Nauki

|

2015

|

vol. 24

|

issue 2(47)

149-165

EN

The 1930s mark the beginning of changes in the Polish prison system. Both new prison regulations (1931) and a new penal code (1932) started a sweeping reform in the penal system of the Second Republic of Poland. The reform included the introduction of a committee subordinate to the department of justice, responsible for criminal and biological research. The most important task of the committee was to conduct research on a national scale. Studies were based on a questionnaire, specifically created for the task. each sentenced individual at the time was subject to the questionnaire. The starting point of this research was acknowledgment of the importance of individualization of sentenced individuals. The goal of the study was both to create a mass portrait of the criminal community, as well as individual evaluation of every prisoner. On the basis of such evaluation the most appropriate penal institution was chosen, such as a maximum security prison, psychiatric prison, or prison farm. The study conducted in the 1930’s covered 40 thousand prisoners and was interdisciplinary in nature. The questionnaire was composed of over a dozen parts and was meant to evaluate prisoners’ physical and mental condition. It included information such as medical history, current illnesses, detailed anthropometric description, criminal history, environment in which they lived and grew up in, attitude towards the committed crime and their conduct in prison. The questionnaire was created by representatives of several scientific disciplines, most significantly psychiatry and anthropology, but also criminology, prison studies and sociology. Prison officers, as well as doctors were directly involved in conducting the research. However, the questionnaire was not considered an ideal tool. Initiatives of the department of justice became an object of harsh criticism. The research method, as well as the questionnaire itself were under fire especially by criminologists at the time. During the 1944 uprising, the entire legacy of the commission was destroyed. Fortunately, several thousand questionnaires and prisoner records survived the interwar period. However, they are currently extremely dispersed. collecting, studying and analyzing them could become a starting point of research on the condition of interwar-period science, including evaluation of the work of its theoreticians and practitioners. The author of the article considers the questionnaires as an incredibly interesting source in research of the interwar period underclass, an environment which until recently has been considered unhistorical.

Refine search results

1 Analecta. Studia i Materiały z Dziejów Nauki

1 Profilaktyka Społeczna i Resocjalizacja

1 Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego

1 2017

2 2015

3 Rodak M.

Podwójnie wykluczeni? Skazani chorzy wenerycznie osadzeni w więzieniach Drugiej Rzeczypospolitej.

Przestępstwo zgwałcenia i jego sprawcy w II Rzeczypospolitej. Próba wstępnej charakterystyki

Badania kryminalno-biologiczne w Drugiej Rzeczypospolitej (1933-1939). Zapomniany epizod z dziejów międzywojennej teorii i praktyki interdyscyplinarnych badań naukowych nad więźniami w latach 30. XX w.