Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 15

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

Antroponimiczne formuły identyfikacyjne oparte na relacji kierunkowej a nazwiska odmiejscowe. Na materiale antroponimii historycznej warstwy chłopskiej okolic Brańska na Podlasiu.

100%
Złotkowski P.
Studia Białorutenistyczne
|
2016
|
vol. 10
EN
The present article discusses the problem of the development of place-name surnames of the peasant class in the area of Brańsk in the Podlasie region, which were identical with the surnames of the local gentry. Special emphasis was laid on the issue of identification formulas based on directional relation and on their possible effect on the formation of the pattern of place-name surnames among peasants. The paper also seeks to show the ways in which surnames of that type spread in the studied area. On the basis of the excerpted source material, the study shows how, within one family, often during a long period, there was a co-existence of place-name surnames, occupation-based names, and nickname anthroponyms derived from appellative or first-name bases.
PL
W niniejszym artykule omówiono problem powstawania odmiejscowych nazwisk warstwy chłopskiej w okolicach Brańska na Podlasiu, tożsamych z nazwiskami okolicznej szlachty. Szczególną uwagę zwrócono na kwestię formuł identyfikacyjnych opartych na relacji kierunkowej i ich ewentualny wpływ na wytworzenie się modelu nazwisk odmiejscowych wśród chłopów. Podjęto także próbę ukazania sposobów rozprzestrzeniania się tego typu nazwisk na badanym obszarze. Na podstawie wyekscerpowanego materiału źródłowego pokazano również, w jaki sposób, w ciągu nieraz długiego okresu, koegzystowały w ramach jednej rodziny nazwiska odmiejscowe, nazwy odzawodowe oraz antroponimy o charakterze przezwiskowym zbudowane na bazach imiennych lub apelatywnych.
RU
У дадзеным артыкуле разглядаецца праблема дэрывацыі прозвішчаў сялян, утвораных ад назваў населеных пунктаў у наваколлі Бранска на Падляшшы, ідэнтычных з прозвішчамі дробнай акалічнай шляхты. Асаблівая ўвага звернута на адзінкі ідэнтыфікацыі, якія ўказваюць кірунак і іх магчымы ўплыў на фарміраванне мадэлі сялянскіх прозвішчаў ад назваў мясцовасцяў. Зроблена спроба паказаць спосабы распаўсюджвання дадзеных прозвішчаў на даследаванай тэрыторыі. Абапіраючыся на сабраны матэрыял, паказана таксама, па якіх прычынах часта на працягу доўгага перыяду суіснавалі ў межах адной сям’і прозвішчы, утвораныя ад назвы населеных пунктаў, ад назваў прафесіі, а таксама антрапонімы-мянушкі (ад асновы імён або апелятываў).
2
Publication available in full text mode
Content available

Historyczne nazewnictwo osobowe podlaskiego rodu Kiersnowskich w XVI–XVII stuleciu

100%
Złotkowski P.
Zeszyty Cyrylo-Metodiańskie
|
2019
|
vol. 8
EN
The subject of this study is the description of the historical personal names of the Kiersnowski family from the Podlasie region. The Kiersnowski surname, first names, nicknames and patronymic formations identifying members of this family were subjected to anthroponymous analysis. The chronological scope of research covers the span of two centuries, including a period from the beginning of the 16th to the end of the 17th century. The following selection is dictated by a fact that many historical sources from this period have survived. In addition, some processes that brought about significant changes in the local anthroponymous microsystem can be observed.
PL
Tematem niniejszego opracowania jest charakterystyka historycznego nazewnictwa osobowego podlaskiego rodu Kiersnowskich. Na jego potrzeby poddano analizie antroponimicznej nazwisko Kiersnowski, imiona, przezwiska, przydomki oraz formacje patronimiczne uzywane przez członków tej rodziny. Zakres chronologiczny rozważań obejmuje okres od początku XVI do końca XVII wieku, czyli dwa stulecia. Wybór ten jest podyktowany stosunkowo dobrze zachowaną bazą materiałową z tego czasu. Ponadto, miały wtedy miejsce procesy, które spowodowały istotne zmiany w lokalnym mikrosystemie antroponimicznym.
3
Publication available in full text mode
Content available

O pochodzeniu nazwy uroczyska Kumat pod Brańskiem. Czyżby koniec legendy?

100%
Złotkowski P.
Studia Białorutenistyczne
|
2014
|
vol. 8
EN
The name of the Kumat sacred site near Bransk comes from the hypocoristic form of the forename Konrad. In light of the analysis of the collected material there are no grounds for searching the Baltic origin of the name. The name commemorates the person of miller Kumat (Konrad) Tuszewicki/Tushevitski, rather than Kumat, the chief of the tribe of Yatvings. Descendants of miller Kumat (i.e. Konrad)’s relatives – the Tushevitski and the Zhegun’ still live in this area. The sacred site of Kumat was most probably originally called Rybakovshchizna/Rybakovshchina. The starting point for onomastic inquiries, especially concerning difficult names, should be an extensive analysis of ample (as far as possible) source material. Attempts to adjust research material to pre-assumed theses may lead to erroneous conclusions, which, eventually, is not conducive to the development of onomastics and improvement of its research methods.
PL
Artykuł nie zawiera abstraktu w języku polskim
4
Publication available in full text mode
Content available

IV Międzynarodowa Konferencja Naukowa Pogranicza: kontakty kulturowe, literackie, językowe, Supraśl 16-17.10.2017

100%
Złotkowski P.
Studia Białorutenistyczne
|
2018
|
vol. 12
5
Publication available in full text mode
Content available

Barbara Goralczuk, Nadzieja aż po horyzont, Bielsk Podlaski: Białostockie Zakłady Graficzne S.A., 2015, 235 s.

100%
Złotkowski P.
Studia Białorutenistyczne
|
2016
|
vol. 10
6
Publication available in full text mode
Content available

Nazwiska, przezwiska i przydomki młynarzy i mieszkańców osad młyńskich dawnego starostwa brańskiego na Podlasiu w XVI-XIX wieku

100%
Złotkowski P.
Studia Białorutenistyczne
|
2015
|
vol. 9
EN
The paper presents a semantic and structural analysis of the anthroponyms of millers and inhabitants of mill villages of the Brańsk starosty in the Podlasie region in the 16th –19th centuries. The author also investigates the formation and stabilization of the personal names within this professional group. The text is complemented by dictionary of anthroponyms, based on archival materials containig a chronology of  names and their location.
PL
W niniejszym artykule poddano analizie semantyczno-strukturalnej antroponimy (nazwiska, przezwiska, przydomki) młynarzy i mieszkańców osad młyńskich dawnego starostwa brańskiego na Podlasiu w XVI–XIX wieku. Przedmiotem zainteresowania autora jest również proces kształtowania się i stabilizacji nazwisk badanej grupy zawodowej. Uzupełnieniem tekstu jest słownik antroponimów, oparty na wyekscerpowanym materiale źródłowym, w którym ukazano chronologię nazw osobowych oraz ich lokalizację.
RU
W niniejszym artykule poddano analizie semantyczno-strukturalnej antroponimy (nazwiska, przezwiska, przydomki) młynarzy i mieszkańców osad młyńskich dawnego starostwa brańskiego na Podlasiu w XVI–XIX wieku. Przedmiotem zainteresowania autora jest również proces kształtowania się i stabilizacji nazwisk badanej grupy zawodowej. Uzupełnieniem tekstu jest słownik antroponimów, oparty na wyekscerpowanym materiale źródłowym, w którym ukazano chronologię nazw osobowych oraz ich lokalizację.
7
Publication available in full text mode
Content available

Nazwy miejscowe dawnego powiatu nurskiego na Mazowszu

100%
Złotkowski P.
Zeszyty Cyrylo-Metodiańskie
|
2017
|
vol. 6
EN
The paper analyses several aspects of the historic development of the local name system in the old Nurski district in the Nur Land of the old Duchy of Mazovia. The analysis of various sources clearly shows that the western part of the region is characterised almost exclusively by one-part names, while the eastern is dominated by binominal names. This tendency is motivated by extralinguistic factors, the most important of them being the old land-possession structure in the area. Both parts of the researched region show specific dynamics of the process of creating settlement names. The process was also influenced by Polish lesser nobility, i.e. continuous patterns in the naming of settlements, whereas many toponyms appearing in historical sources are today non-existent. The analysis also reveals the predominance of ancestral names as a separate part of binominal names, as well as the low productivity of patronymic names.
PL
Celem niniejszego artykułu jest zbadanie niektórych aspektów rozwoju systemu nazw miejscowych na obszarze dawnego powiatu nurskiego w ziemi nurskiej województwa mazowieckiego. Analiza zgromadzonego materiału nazewniczego wykazała, że w zachodniej części badanego terenu występują niemal wyłącznie nazwy jednoczłonowe, we wschodniej zaś dominują liczebnie nazwy zestawione. Podział ten uwarunkowany jest czynnikami pozajęzykowymi. Wynika on z dawnej struktury własności ziemskiej na tym obszarze. Obie części analizowanego terytorium wykazywały też różną dynamikę procesu kształtowania się nazw miejscowych. Część drobnoszlachecką charakteryzowała znaczna płynność zachodzących tam procesów nazewniczych. Przejawia się to m. in. w tym, że wiele toponimów odnotowanych w źródłach historycznych, obecnie nie funkcjonuje. W tej części badanego obszaru odnotowano zdecydowaną przewagę nazw rodowych, będących członami odróżniającymi nazw zestawionych. Nazwy patronimiczne występując w tej samej funkcji (jako człony odróżniające zestawień) wykazywały tam niską produktywność.
8
Publication available in full text mode
Content available

Podlaski ród Poletyłów w świetle antroponimii (XVI–XVII wiek)

100%
Złotkowski P.
Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio FF – Philologia
|
2017
|
vol. 35
|
issue 2
EN
In the present article, there were linguistically analysed the surname, names, sobriquets, and nicknames of members of the boyar (then noble) House of Poletyło, which were used in the process of anthroponymic nomination from the beginning of the 16th to the end of the 17th century. On the basis of the conducted research, there was concluded that variations of the Poletyło/Poletyłowski family name were still observed in the second half of the 17th century. What is more, the onomastic analysis revealed the wealth of names which were used to anthroponymic identification of the members of the family. The names, which were discussed in the article, were used both in the East-Slavic and West-Slavic cultural settings. It should be noticed, however, that contrary to the significant number of listed names, the number of confirmed sobriquets and nicknames of the members of the family in question was low.
PL
W niniejszym artykule analizie językowej poddane zostały nazwisko, imiona, przezwiska i przydomki członków bojarskiego (później szlacheckiego) rodu Poletyłów, używane w procesie nominacji antroponimicznej od początku XVI do końca XVII stulecia. Na podstawie przeprowadzonych badań udało się ustalić, że wahania formy nazwiska rodowego w postaci Poletyło/Poletyłowski miały miejsce jeszcze w II połowie XVII wieku. Analiza onomastyczna ujawniła również bogactwo imion służących do identyfikacji antroponimicznej przedstawicieli tej rodziny. Omówione w tekście imiona stosowane były zarówno we wschodnio-, jaki i zachodniosłowiańskim kręgu kulturowym. Należy jednak zauważyć, że w przeciwieństwie do znacznej ilości odnotowanych imion udało się wyekscerpować niewiele poświadczeń przezwisk i przydomków członków rodu Poletyłów.
9
Publication available in full text mode
Content available

Biełaruska-polskija mounyja, litaraturnyja, histarycznyja i kulturnyja suwiazi, Zbornik artykułau, Biełarusika – Albaruthenica 36, red. I. E. Bahdanowicz М. P. Kasciuk А. I. Maldzis, М. R. Pryhodzicz, W. P Rahojsza, H. А. Cychun, „Knihazbor”, Minsk 2015,

100%
Złotkowski P.
Studia Białorutenistyczne
|
2015
|
vol. 9
10
Publication available in full text mode
Content available

Nowa publikacja o nazewnictwie pograniczy językowo-kulturowych

100%
Złotkowski P.
Zeszyty Cyrylo-Metodiańskie
|
2018
|
vol. 7
EN
A review of: Kojder, Marcin & Marek Olejnik, eds. Onomastics on the Linguistic and Cultural Borderlands. Lublin: UMCS University Press, 2017, 150 pp. ISBN 978-83-227-9061-8. [In Polish: Kojder, Marcin & Marek Olejnik, red. Onomastyka na pograniczach językowo-kulturowych. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2017, ss. 150.]
PL
Recenzja książki: Kojder, Marcin & Marek Olejnik, eds. Onomastics on the Linguistic and Cultural Borderlands. Lublin: UMCS University Press, 2017, 150 pp. ISBN 978-83-227-9061-8. [In Polish: Kojder, Marcin & Marek Olejnik, red. Onomastyka na pograniczach językowo-kulturowych. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2017, ss. 150.]
11
Publication available in full text mode
Content available

W kwestii autoidentyfikacji antroponimicznej o charakterze nieoficjalnym wśród drobnej szlachty mazowieckiej (na przykładzie "Testamentu Sebastiana Roguskiego Wróblika" z 1641 roku)

100%
Złotkowski P.
Zeszyty Cyrylo-Metodiańskie
|
2017
|
vol. 6
PL
Brak streszczenia w  jęz. polskim.
12
Publication available in full text mode
Content available

Imię Cyryl w antroponimii historycznej Brańska i okolic

100%
Złotkowski P.
Zeszyty Cyrylo-Metodiańskie
|
2018
|
vol. 7
EN
The paper offers an attempt to answer the question of the presence of onymic structures containing the proper name Cyril in the local historical anthroponymic system of Bransk and its surrounding area. The research is based on onomastic material excerpted from economic, fiscal, judicial and ecclesiastical historical data from the period of the past five centuries. One of the purpose of the study is also to determine the popularity of this name in the studied area for centuries. In addition, the author poses the question of the existence of the proper name Cyril in proto-surnames and surnames of inhabitants of the city of Bransk and its surrounding area.
PL
Celem niniejszego opracowania jest próba odpowiedzi na pytanie, o miejsce struktur onimicznych z imieniem chrzestnym Cyryl w lokalnym historycznym systemie antroponimicznym Brańska i jego okolic. W badaniu wykorzystano różnorodny materiał onomastyczny o charakterze gospodarczym, fiskalnym, sądowym, cerkiewno-kościelnym, obejmujący okres minionych pięciu stuleci. Jednym z zamierzeń badawczych jest ustalenie stopnia popularności tego imienia na badanym terenie w zakreślonym przedziale chronologicznym. Autora opracowania interesuje również kwestia obecności imienia Cyryl w strukturach antroponimicznych o charakterze protonazwiskowym oraz w nazwiskach tego miasta i okolic.
13
Publication available in full text mode
Content available

Strukturalno-semantyczne typy historycznych nazw osobowych kobiet obrządku unickiego (na materiale XVIII-wiecznych ksiąg metrykalnych parafii Hodyszewo)

100%
Złotkowski P.
Studia Białorutenistyczne
|
2019
|
vol. 13
EN
This article analyzes the historical personal names of women of the Uniate rite in the parish of Hodyszewo in the Podlasie region from a structural and semantic perspective. In the past, this area was located on the ethno-linguistic border between the West Slavic and East Slavic settlements. For the purpose of this article, semantic classification was selected. On the semantic level, the anthroponyms examined were derived from baptismal names, surnames, toponyms and apellatives. The aim of this linguistic study was to determine the frequency of structural types of names and derivates that formed them. It was establish 18th century in the parish of Hodyszewo were personal names with the -owa, -owna / -ówna, -anka suffixes. The number of anthroponyms with the the -ska, -cka, -icha / -ycha, -ka suffixes was significantly smaller. On the semantic plane, most female anthroponyms were derived from baptismal names. The linguistic analysis of the data collected was carried out against the background of ethnic, social and religious conditions. In principle, this paper is a starting point for the study of the development of female personal names in this area.
PL
W niniejszym artykule poddano analizie strukturalno-semantycznej XVIII-wieczne nazwy osobowe kobiet obrządku unickiego podlaskiej parafii Hodyszewo. Badany teren przylegał w przeszłości do granicy etniczno-językowej między osadnictwem zachodnio- i wschodniosłowiańskim. W zaproponowanej w opracowaniu klasyfikacji onomastycznej antroponimów jako nadrzędne przyjęto kryterium strukturalne. Na płaszczyźnie semantycznej (podrzędnej) wyodrębniono formacje motywowane: imieniem, nazwiskiem, apelatywem, nazwą miejscową. Celem przeprowadzonego badania językowego było również ustalenie frekwencji poszczególnych typów strukturalnych oraz tworzących je formantów. Okazało się, że w II poł. XVIII stulecia w parafii hodyszewskiej wśród żeńskich formacji antroponimicznych dominowały liczebnie struktury utworzone przy pomocy formantów -owa, -owna / -ówna, -anka. Liczebność derywatów na -ska, -cka, -icha / -ycha, -ka w badanej grupie nazw osobowych była zdecydowanie niższa. Na płaszczyźnie semantycznej zaobserwowano dominację struktur struktur opartych na antroponimach. Analiza językowa zgromadzonego materiału została przeprowadzona na tle uwarunkowań etnicznych, socjalnych i konfesyjnych. W założeniu artykuł ten stanowi punkt wyjścia do badań historycznych modeli nazewniczych identyfikujących kobiety na tym obszarze.
RU
Артыкул прысвечаны структуральна-семантычнаму аналізу асабовых назваў жанчын, якія ў XVIII ст. належалі да ўніяцкай царквы прыходу Гaдышэва на Падляшшы. Тэрыторыя даследавання прымыкае да этнічна-моўнай граніцы паміж заходне- і ўсходнеславянскімі пасяленнямі. У прапанаванай у артыкуле анамастычнай класіфікацыі антрапонімаў аўтар паслугоўваецца структурным крытэрыем. На семантычным (падпарадкаваным) узроўні адрозніваюцца дэрываты матываваныя імем, прозвішчам, апелятывам або тапонімам. Мэтай лінгвістычнага даследавання было таксама выяўленне частотнасці асобных структурных тыпаў і словаўтваральных фармантаў. У працэсе аналізу выявілася, што ў другой палове ХVIII ст. у гадышэўскай парафіі сярод жаночых антрапанімічных дэрыватаў пераважалі ўтвораныя пры дапамозе фармантаў -owa, -owna/-ówna, -anka. Колькасць утварэнняў з суфіксам -ska, -cka, -icha/ -ycha, -ka ў даследаванай групе асабовых назваў была значна меншая. На ўзроўні семантыкі сцверджана перавага адыменных дэрыватаў. Лінгвістычны аналіз сабранага матэрыялу быў праведзены з улікам этнічных, грамадскіх і канфесійных умоў. Гэты артыкул, згодна з планамі аўтара, з’яўляецца зыходным пунктам гістарычных даследаванняў мадэляў назваў жанчын на дадзенай тэрыторыі.
14
Publication available in full text mode
Content available

Kim był półpanek? Analiza apelatywno-proprialna

100%
Złotkowski P.
Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio FF – Philologia
|
2015
|
vol. 33
|
issue 1
EN
This paper presents the linguistic analysis of a Polish word półpanek. The author examined the meaning of the lexeme in different historical periods. They were used for an analysis of linguistic materials from the dictionaries and 19th- and 20th-century publications. The purpose of this study was to determine whether the appellative was present in anthroponymic system of former petty gentry in the Podlasie region. The aim of this investigation was also to examine whether or not there had existed a social class which might be called półpankowie.
PL
W niniejszym artykule poddano analizie językowej leksem półpanek. Skoncentrowano się na zbadaniu jego pola semantycznego w ujęciu diachronicznym. Wykorzystano do tego celu materiał leksykograficzny i tekstowy wyekscerpowany z publikacji wydanych w XIX i pierwszej połowie XX wieku. Opracowanie jest również próbą odpowiedzi na pytanie, czy apelatyw ten był obecny w antroponimii drobnej szlachty podlaskiej. Przedmiotem rozważań był także problem istnienia w przeszłości odrębnej grupy ludności nazywanej półpankami.
15
Content available remote

Nazwiska i przydomki szlachty historycznej ziemi bielskiej na Podlasiu motywowane nazwa,i heraldycznymi

100%
Złotkowski P.
Rocznik Lubelskiego Towarzystwa Genealogicznego
|
2010
|
vol. 2
24 - 35
PL
W niniejszym artykule omówiono i przeanalizowano strukturę słowotwórczą nazwisk i przydomków używanych przez przedstawicieli warstwy szlacheckiej historycznej ziemi bielskiej na Podlasiu w okresie od XV w. do XVII w. Okazuje się, że antroponimy motywowane nazwiskami heraldycznymi stanowią niezbyt liczną, lecz niezwykle interesującą grupę pośród wszystkich nazw osobowych. Tego typu nazwy osobowe mogą być bardzo przydatne, szczególnie w badaniach historycznych i genealogicznych
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.