Search results

1

Der gemeinsame reformatorische Grund des Glaubens

100%

Theißen H.

Gdański Rocznik Ewangelicki

|

2013

|

vol. 7

308-322

EN

The reflections in this paper were originally delivered to the joint study group of the Union of Evangelical Churches (UEK) and the Autonomous Evangelical-Lutheran Church (SELK) at Oberursel (Germany) on September 26th, 2013. The topic was dealt with by representatives from either church, with the present paper being complemented by a presentation by Werner Klän. The present paper discusses six theses: Thesis #1: To claim God's trinitarian work as a common ground in faith which the Reformers share presupposes that the unity of this ground does not exclude a variety of ecclesial entities claiming the heritage of the Reformation. Thesis #2: The concept of confession embraces two different aspects. Ex-ternally oriented, the confession of a given community appears as doctrine of-fering arguments. Internally oriented, the confession of a given community is a cultural factor which thoroughly determines the life of the community. Thesis #3: There is a twofold meaning in speaking of a „ground in faith“ depending on whether one refers to the doctrinal or to the cultural aspect of confession. The doctrinal aspect requires dogmatic investigation, while the cultural aspect is best understood in ethical perspective. Thesis #4: Considering faith in ethical perspective presupposes a eudaemonistic concept of ethics in the sense of a hierarchy of goods required for realizing good life. This hierarchy of goods contains both the individual rea-sons why people are convinced by faith and the ethos which a given community of followers of faith shares. Thesis #5: In ethical perspective faith is grounded in a particular way of dealing with goods which can be defined as the highest good consisting in freedom even in the case of (subordinate) goods being denied or taken away from the followers of faith. Thesis #6: The common ethical ground in faith is confidence (fiducia) in which the followers of faith put their personal life and ethos at stake to gain it again through confidence.

PL

Artykuł omawia zagadnienie wiary w kontekście dialogu prowadzonego w Niemczech pomiędzy Unią Kościołów Ewangelickich (UEK) a Samodzielnym Kościołem Luterańskim (SELK). Pierwotnie był przygotowany jako materiał wyjściowy do dyskusji grupy roboczej. Autor prezentuje 6 tez dotyczących rozumienia wiary w optyce ewangelickiej i konsekwentnie przedstawia argumenty na rzecz tych sformułowań. Teza 1: Wspólna wiara trynitarna nie wyklucza wielości form eklezjalnych w rodzinie Kościołów poreformacyjnych. Teza 2: Wyznanie w ewangelicyzmie pojmowane jest w sensie zewnętrznym i wewnętrznym: pierwsze dotyczy społeczności skupionej wokół doktryny, drugie – jako czynnik społeczny. Teza 3: Pojmowanie fundamentu wiary posiada również podwójny aspekt w zależności od tego, czy mowa jest o doktrynalnym czy o kulturowym wymiarze wyznania. Teza 4: Odniesienie wiary do etyki presuponuje koncepcję eudajmonistyczną rozumianą jako hierarchię dóbr niezbędnych do dobrego życia. Teza 5: W perspektywie etycznej wiara zakotwiczona jest w realizacji wolności. Teza 6 artykułu głosi, że wspólnym fundamentem etycznym w wierze jest zaufanie (fiducia), które polega na podążaniu w osobistym życiu i etosie drogą zaufania.

2

Lebensnah – liebestoll. Wohin steuert die sexualethische Debatte im evangelischen Deutschland?

100%

Theißen H.

Gdański Rocznik Ewangelicki

|

2015

|

vol. 9

185-198

EN

The sexual ethics published recently (August 2015) by a group of au-thors around Protestant ethicist Peter Dabrock is likely to become a turning point in the German Protestant discourse on the topic. Unlike former state-ments issued by the Evangelical Church in Germany this new sexual ethics is neither rooted in a family ethics nor an ethics of social institutions (like, in this case, matrimony). Instead, Dabrock and his co-authors argue on phi-losophical ethical grounds such as the liberty of the individual, its respect for the liberty and otherness of others, equal chances of the pursuit of (sexual) happiness and a readiness to both constancy and forgiveness. The bulk of the book deals with the different contexts of practised sexuality and groups them into three classes according to whether they are helpful for life, questionable or even destructive. In their results, the authors come up with some ethical reassessments of formerly repudiated sexual practices such as BDSM, soft pornography or prostitution, which are ethically tolerable according to the authors as long as they are practised in mutual voluntarity among adults. The present papers discusses the sexual ethical argument and outcome of Dabrock's and his co-authors' book. While many of the ethical judgements contained in the book appear highly sensible, the unspoken goal of this sexual ethical concept is criticized for being too narrow in that it focuses mainly on the couple relationship between adults, not taking the sexual ethical corollaries of eventual children born to such couples into full consideration. It is also questionable if the embedding of sexual practice into a loving couple relationship is equivalent to an ethical criterion of practising sexuality. In sum, strengths and weaknesses are quite close to each other in this sexual ethical concept. To root sexual ethics in an ethical idea of individuality is helpful for concrete ethical judgements, but is at the same time in danger of losing sight of related topics of family ethics.

PL

Od kilku lat toczy się w Niemczech ożywiona debata na temat ewangelickiej etyki seksualnej. W sierpniu 2015 r. ukazało się szeroko dyskutowanedzieło zbiorowe, autorstwa teologów skupionych wokół Petera Dabrocka (również teologa). Przez obserwatorów zostało ono uznane za punkt zwrotny w debacie. W odróżnieniu od ostatnich oświadczeń czy dokumentów powstałych w oficjalnych gremiach Ewangelickiego Kościoła w Niemczech (EKD), no-wa propozycja zespołu P. Dabrocka nie odwołuje się do tradycyjnych modeli uprawomocnienia zachowań moralnych w obszarze seksualności:tj.do etosu rodziny i do etyki instytucji społecznych. Te paradygmaty w argumentacji P. Dabrocka i jego współpracowników zostały zastąpione przez odwoływanie się do formuł etyki filozoficznej, a mianowicie, do pojęcia wolności indywiduum, respektu dla wolności innego i innych, równej szansy dostępu do seksualnego zaspokojenia i szczęścia, gotowości do stałości i przebaczenia. W książce Unverschämt – schön. Sexualethik: evangelisch und lebensnah (Bezwstydnie – pięknie. Etyka seksualna: ewangelicka i bliska życia) zostały zawarte odwołania do wielu praktycznych przykładów z zakresu zachowań seksualnych, pogrupowanych w trzy kategorie, w zależności od tego czy są przydatne dla życia, wątpliwe czy destrukcyjne. W wyniku analiz, autorzy dochodzą do sformułowania sądów etycznych wobec powszechnie odrzucanych zachowań seksualnych, takich jak BDSM (od angielskich słów: Bondage and Discipline – B&D, czyli związanie i dyscyplina, Domination and Submission – D&S, czyli dominacja i uległość, oraz Sadism and Masochism – S&M, czyli sadyzm i masochizm [przypis tłumacza]), miękka pornografia czy prostytucja, które – zgodnie z przekonaniem autorów – powinny być etycznie tolerowane tak długo, jak długo są praktykowane we wzajemnej zgodzie dorosłych, biorących w nich udział. Książka P. Dabrocka i współautorów, będąca obecnie przedmiotem burzliwej debaty (zwłaszcza zawartawniejargumentacja), została poddana szczegółowej analizie w powyższym artykule. Koncepcje przedstawione w tej publikacji, w szczególności sformułowane sądy moralne, pomimo iż w wielu miejscach prezentują głęboką wrażliwość, koncentrują się wyłącznie na jednym wymiarze życia seksualnego, mianowicie na wewnętrznych relacjach pomiędzy dorosłymi podmiotami biorącymi w nim udział. W ogóle nie jest brany pod uwagę szerszy kontekst społeczny, a zwłaszcza młodzież oraz dzieci, będące nolens volens biernymi lub aktywnymi świadkami określonych zachowań seksualnych. Ich potencjalne odczucia i rany wcale nie są brane pod uwagę. Jak podkreśla autor opracowania, koncepcja zespołu P. Dabrocka, posiada też wiele wątpliwych linii argumentacyjnych. Szczególnej krytyce należy poddać tezę głoszącą, że osadzenie praktyki seksualnej jedynie w miłosnej relacji dwojga partnerów, staje się wystarczającym kryterium etyczności zachowań seksualnych. Stwierdza on również, że koncepcje przedstawione w książce Bezwstydnie – pięknie.. charakteryzują się nie tylko dziwnością, ale i słabością. Osadzenie etyki seksualnej jedynie na płaszczyźnieideipraw indywiduum może w niektórych przypadkach być pomocne, jednak oderwanie jej od tradycyjnej koncepcji etyki rodzinnej sprawia, że traci ona nie tylko swoje chrześcijańskie korzenie, ale i sens,całkowicie.

3

Theologie des Herzens – Theologie der Tatsachen. Zur Lage der Offenbarungstheologie im Jahrdes Reformationsjubiläums

100%

Theißen H.

Gdański Rocznik Ewangelicki

|

2016

|

vol. 10

139-157

PL

Rok Reformacji w Niemczech zbiega się z ogłoszeniem przez Niemiec-kie Stowarzyszenie do Spraw Języka roku 2016 rokiem słowa „postfaktyczny”, „postprawdziwościowy”. Słowo to ma określać nie preferencję prawd obiektywnych tudzież wrażliwość nie na fakty, lecz koncentrację na emo-cjach. Jest to zagadnienie również natury teologicznej, teologia ewangelicka porusza się bowiem w obszarze pomiędzy subiektywnością a Bożym Objawieniem. Zagadnienie postfaktyczności zostało w niniejszym studium ukazane z perspektywy teologii objawienia. Rok Reformacji znajduje się w kontekście kulturowym pomiędzy koniunkturą kultury pamięci i teoriami pamięci. Objawia się to między innymi emocjonalną dyskusją, czy Kościół ewangelicki powinien się zdystansować od późnych antyjudaistycznych pism Lutra. Poszczególni myśliciele sugerują, by dokonywać osądów historycznych Reformacji nie poprzez faktyczną analizę wydarzeń, lecz poprzez ich kulturowe, późniejsze oddziaływanie na różne obszary aktywności społecznej. Pośród wielu opozycji fakty-emocje szczególne znaczenie ma pojęcie objawienia, jak też Melanchtonowa definicja wiary j konglomeratu wiedzy, woli i uczuć, gdyż zgodnie z dzisiejszymi tendencjami Melanchton faworyzował znaczenie uczucia w fenomenie wiary. Różnica sytuacji współczesnej względem reformacyjnej jest jednak taka, że we współczesnym świecie zdominowanym przez media społecznościowe i sieć powiązań jest znaczeni łatwiej wchodzić w interakcje pomiędzy wirtualnym a realnym światem, co powoduje znacznie łatwiej odróżniać emocje od faktów. W Podsumowaniu (4) zostało wskazane, że teologia powinna dokonywać ewaluacji samej siebie w aktualnej sytuacji rzeczywistości „postfaktycznej”, czyli „postprawdziwościowej”. Teologia powinna brać również krytyczny udział w aktualnej debacie społecznej na ten temat.

EN

Anniversary of the Reformation begins under „post truth“ conditions in a number of European and overseas countries. The post truth condition (1), which favours emotions over facts, is, however, also a theological issue in that the differentiation between revelation-oriented and subjectivist under-standings of God‘s revelation to mankind runs along the same lines of facts and emotions. This problem is discussedin the context of both anniversary of the Reformation and the dogmatic topic of revelation itself. The present reformation anniversary (2) benefits from a general rise in memory culture and theories of memory. It is discussed whether the way in which Luther is presently pictured by church officials is in itself a case of post truth in how Luther‘s late writings against the Jews are rebuked by these churches. It is suggested to judge the historical development of the Reformation churches not according to reception history, but to the cultural effects the Reformation has prompted in various fields of society. Among the many oppositions between a fact-based and an emotion-based approach to the Protestant concept of revelation (3), Melanchthon‘s threefold concept of belief (knowledge, volition, affect) is considered particularly helpful to evaluate the present „post truth“ situation because Melanchthon clearly favours affection over knowledge. The difference of a post truth situation is, however, that a restructuring of affective involvement of people in a given situation is much easier in a world of social media and networks where interaction between virtual and real worlds allows for detaching emotions from facts. In sum (4), theology should evaluate its own possible effects on the present „post truth“ situation and act accordingly by either taking responsibility or entering into a critical debate.

4

Die Bibel als Begründungsanfang der evangelischen Theologie Eine systematisch-theologische Erinnerung an den Breslauer und Greifswalder Neutestamentler Ernst Lohmeyer

100%

Theißen H.

Gdański Rocznik Ewangelicki

|

2014

|

vol. 8

265-279

EN

The life and work of New Testament scholar Ernst Lohmeyer (1890-1946) of Breslau (1921-1935) and Greifswald (1935-1946) deserves reconsideration not only due to his innovative contributions to early Jewish and Judaeo-Christian apocalypticism, but also because his entire theology mirrors a renewed understanding of the relationship between Christianity and Judaism. Building on Andreas Köhn's research on Lohmeyer's biography, particularly his unpublished correspondence with his publisher Gustav Ruprecht, the present essay focuses on Lohmeyer's understanding of revelation. Influenced by Franz Rosenzweig's philosophy of religion and Richard Hönigswald's Neo-Kantian epistemology, Lohmeyer develops a comparative concept of revelation that links biblical sources to Christian doctrine and thus steers a middle path between historical analysis (e.g., A. Jülicher) and dogmatic application of biblical texts (e.g., K. Barth). Inspired by this concept, it is argued in the first half (I) of the essay that the Bible serves as a starting-point for the dogmatic discourse by determining the questions theological doctrine is supposed to answer. This leads to the five theses of the second section (II) of the essay: Thesis #1: Instead of teaching a particular trinitarian doctrine, the Bible ra-ther asks the question what the relationship between Jesus and God was like. Thesis #2: The doctrine of the triune God is not an unbiblical invention by the the church, but answers questions which the Bible raises inevitably (cf. I Cor 12:3). Thesis #3: While the New Testament and the mainline trinitarian doctrines agree about the relationship between Jesus and God, their ideas about the canonical status of Scripture disagree. Thesis #4: The writers of the New Testament presuppose that in Jesus God offers unconditional salvation for mankind. The ecclesial traditions behind the trinitarian doctrine share this belief, but try to argue for it rationally. Thesis #5: There are different ways of reading the Bible within the Christian communnity. Besides its liturgical use as a source for what is said and done in worship, the Bible can also function as a starting-point for arguing dogmatically for the truth of the Christian belief by determining the questions this belief has to cope with.

PL

Artykuł omawia zagadnienie wiary jako centralnego motywu teologii ewangelickiej w kontekście twórczości teologicznej wrocławskiego i gryfickiego nowotestamentowa Ensta Lohmeyera (1890-1946). Na początku ukazano osobę i dzieło Lohmeyera, ukazując go jako wybitnego znawcę Nowego Testamentu, autora wielu komentarzy egzegetycznych do pism Nowego Testamentu, a zwłaszcza listów apostoła Pawła. Druga część omawia dziedzictwo teologiczne Lohmeyera, akcentując znaczenie pojęcia wiary dla całej teologii ewangelickiej. Lohmeyer w swych publikacjach egzegetycznych, wskazywał między innymi na fakt, że wiara trynitarna ma oparcie w Biblii. Główne motywy teologii wrocławskiego biblisty zestawiono w 5 tezach: 1. Biblia nie zawiera nauki trynitranej, lecz pozostawia otwarta kwestię relacji pomiędzy Jezusem a Bogiem. 2. Nauka trynitarna nie jest pozabiblijnym wynalazkiem Kościoła. 3. Pomiędzy Nowym Testamentem a nauka trynitarną zachodzi zjawisko rzeczowej kontynuacji. 4. W Nowym Testamencie, relacja pomiędzy Jezusem a Bogiem jest podstawą czynu zbawczego, podczas gdy nauka trynitarna jest wynikiem logicznego następstwa i argumentacji o charakterze teologicznym. 5. Różne formy użycia Biblii, także w liturgii, prowadzą do stwierdzenia, że Biblia stanowi podstawę wszelkiej wiary chrześcijańskiej.

Refine search results

4 Gdański Rocznik Ewangelicki

4 Theißen H.

1 2016

1 2015

1 2014

1 2013

Der gemeinsame reformatorische Grund des Glaubens

Lebensnah – liebestoll. Wohin steuert die sexualethische Debatte im evangelischen Deutschland?

Theologie des Herzens – Theologie der Tatsachen. Zur Lage der Offenbarungstheologie im Jahrdes Reformationsjubiläums

Die Bibel als Begründungsanfang der evangelischen Theologie Eine systematisch-theologische Erinnerung an den Breslauer und Greifswalder Neutestamentler Ernst Lohmeyer